ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਨਾਈਪਰ ਆਇਨੂਦੀਨ ਹੁਣ ਬਲਖ਼ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ
ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਗਸਤ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਤਾਲੀਬਾਨ ਨੇ ਸੱਤਾ ਉਪਰ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਦਲ ਗਈ ਸੀ।
ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਅਫ਼ਗਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਗਿਆ। ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਗਰੀਬੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਹ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਫੈਲੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।
ਬੀਬੀਸੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੁਕੰਦਰ ਕਰਮਾਨੀ ਤਾਲੀਬਾਨ ਦੇ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲਣ ਸਮੇਂ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਵਾਪਿਸ ਗਏ ਸਨ।
ਤਾਲੀਬਾਨ ਸਨਾਈਪਰ ਦੀ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਪਿਛਲੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਲੀਬਾਨ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਦੀ ਸੱਤਾ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।
ਇਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਫੌਜਾਂ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਉੱਤਰੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਬਲਖ਼ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੱਟੜ ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਲੜਾਕੂ ਆਇਨੂਦੀਨ ਨੂੰ ਮਿਲੇ।
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉਸ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਠੰਡੀਆਂ ਪਰ ਨਜ਼ਰ ਕਠੋਰ ਜਿਹੀ ਸੀ।
ਆਇਨੂਦੀਨ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਉਹ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਕਿਵੇਂ ਠਹਿਰਾਉਣਗੇ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ "ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਇਹ ਲੜਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਮਰਨਗੇ।"
ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਸਨਾਈਪਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੜਦੇ ਸਮੇਂ ਖੁਸ਼ ਸੀ
"ਅਸੀਂ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੁਝ ਵੀ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗੇ।"
ਸਾਡੀ ਗੱਲਬਾਤ ਛੋਟੀ ਸੀ। ਉਥੇ ਜੰਗ ਅਜੇ ਵੀ ਭਖ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਖ਼ਤਰਾ ਸੀ।
ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ
ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਵਾਲੇ ਅਮੂ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤਲੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦੇ ਖਾਣੇ ''ਤੇ ਬੈਠੇ ਆਇਨੂਦੀਨ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਸਨਾਈਪਰ (ਨਿਸ਼ਾਨੇਬਾਜ਼) ਸੀ।
ਆਇਨੂਦੀਨ ਨੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੇ ਦਰਜਨਾਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ 10 ਵਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ''ਤੇ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਬਲਖ਼ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਹ "ਜਿਹਾਦ" ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਇੰਨੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਲੜਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਬੇਬਾਕੀ ਨਾਲ "ਹਾਂ" ਵਿੱਚ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।
ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੜਾਈ ਲੋਗਰ ਵਰਗੇ ਪੇਂਡੂ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਈ
ਹੁਣ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਆਦ ਉਹ ਇਸਲਾਮੀ ਅਮੀਰਾਤ ਦੇ ਵੱਡੇ ਚਿੱਟੇ ਅਤੇ ਕਾਲੇ ਝੰਡੇ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਲੱਕੜ ਦੇ ਮੇਜ਼ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਬੈਠਾ।
ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਆਇਨੂਦੀਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ ਹੈ।
ਆਇਨੂਦੀਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, "ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਬੰਦੂਕਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨਾਲ ਲੜ ਰਹੇ ਸੀ। ਰੱਬ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕਲਮਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।"
ਆਇਨੂਦੀਨ ਮੁਤਾਬਕ ਉਹ ਲੜਦੇ ਸਮੇਂ ਖੁਸ਼ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਖੁਸ਼ ਹੈ।
-
ਕੁਝ ਹੋਰ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਜੋ ਫਰੰਟਲਾਈਨ ''ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਨਿਜੀ ਤੌਰ ''ਤੇ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਨਵੀਆਂ ਦਫ਼ਤਰ ਵਾਲੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਅੱਕ ਗਏ ਹਨ।
ਆਇਨੂਦੀਨ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਹੇਠ ਵਾਲਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਟਾਫ਼ ਪਿਛਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ਉਪਰ ਅਸੀਂ ਸਾਬਕਾ ਤਾਲਿਬਾਨ ਲੜਾਕਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਖੋਹਣ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਸੁਣੀਆਂ ਸਨ।
ਮੈਂ ਆਇਨੂਦੀਨ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਯੋਗ ਹੈ।
ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਅਸੀਂ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੋਵੇਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ।"
"ਭਾਵੇਂ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਪਿਛੋਕੜ ਤੋਂ ਹਾਂ ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਪਿਛਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਦੇਖੋ ਕਿਸਨੇ ਵਧੀਆ ਨਤੀਜੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।"
ਉਹ ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, "ਗੁਰੀਲਾ ਯੁੱਧ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਸ਼ਾਸਨ ਲੜਨ ਨਾਲੋਂ ਔਖਾ ਹੈ। ਜੰਗ ਆਸਾਨ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਘੱਟ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੀ।"
ਇਹ ਤਾਲਿਬਾਨ ਲਹਿਰ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਮੂਹ ਵਿਦਰੋਹੀਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਆਇਨੂਦੀਨ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਟਾਫ਼ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪਿਛਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਫਰੰਟ ਲਾਈਨ ''ਤੇ ਪਿੰਡ, ਬਿਹਤਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਨ
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਅਕਸਰ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਦੇ ਸਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਭਿਆਨਕ ਸੰਘਰਸ਼, ਪੇਂਡੂ ਫਰੰਟਲਾਈਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਲਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਆਮ ਲੋਕ ਤਾਲਿਬਾਨ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਫੌਜ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਫਸ ਗਏ ਸਨ।
ਕਈਆਂ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਅੰਤਰ ਕੀਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਇੱਛਾ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਹੋਂਦ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸੀ।
ਅਸੀਂ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ, ਲੋਗਰ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਪਦਖਵਾਬ ਪਿੰਡ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ।
ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਸਨ। ਜੋ ਕੁਝ ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ''ਤੇ ਛਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਟਾਇਲ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੀਉੱਲ੍ਹਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਹਾਲਾਤ ਬਹੁਤ ਖ਼ਰਾਬ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਦੁਕਾਨਾਂ ਜਾਂ ਬਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸੀ। ਹੁਣ ਰੱਬ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।"
ਪਦਖ਼ਵਾਬ ਵਰਗੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪਿਛਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਵੀ, ਔਰਤਾਂ ਆਮ ਤੌਰ ''ਤੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ''ਤੇ ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਢੱਕਦੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਹੀ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਸਨ।
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਏ, ਤਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇਮਾਰਤਾਂ ''ਤੇ ਲੱਗੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਛੇਕ ਭਰ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰਾਂ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ।
ਟਾਈਲ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮੀਉੱਲਾ ਤਾਲਿਬਾਨ ਵੱਲੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦੀ ਗਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਹੈ ਪਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਰਥਿਕਤਾ "ਨਾਸ਼" ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਇੱਕ ਦਰਜ਼ੀ, ਗੁਲ ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਣ ਅਤੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।"
ਪਰ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਢਹਿ ਰਹੀ ਹੈ।
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਗ੍ਰਾਂਟਾਂ ਜੋ ਕਿ ਜਨਤਕ ਖਰਚਿਆਂ ਦਾ ਲਗਭਗ 75 ਫੀਸਦ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ, ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਨੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ''ਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਰ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨਗੇ।
ਤਾਲਿਬਾਨ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਫਰੀਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਪੱਛਮੀ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਨੇ ਅਕਸਰ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀਆਂ ਦਮਨਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਅਫ਼ਗਾਨ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਦਦ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦਰਕਿਨਾਰ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।
ਸੰਕਟ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਮੱਧ-ਵਰਗ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖੀ ਹੈ।
ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਤਨਖ਼ਾਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਨਖਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਵੀਡੀਓ-ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਆਮਦ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ ਸੀ ਰੁਜ਼ਗਾਰ
ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਢਿੱਡ ਭਰਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੋਰ ਵੀ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪਦਖਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੀ ਘਾਟ, ਆਮ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਹਨ।
ਸਮੀਉੱਲ੍ਹਾ ਨੇ ਆਖਦੇ ਹਨ, "ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਨਾ ਕੋਈ ਕੰਮ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਨੌਕਰੀ ਹੈ। ਹਰ ਕੋਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ''ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।"
ਗੁਲ ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, "ਮੀਟ ਜਾਂ ਫ਼ਲ ਛੱਡੋ, ਲੋਕ ਤਾਂ ਆਟਾ ਨਹੀਂ ਖਰੀਦ ਸਕਦੇ।"
ਸਮੀਉੱਲ੍ਹਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਫਿਰ ਵੀ, ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਵੇਲੇ ਪੈਸਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।"
ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸਰਕਾਰੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉਸ ''ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਇਆ।
ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਈ ਹੋਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਡੂੰਘੇ ਚਿੰਤਤ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਯੂਟਿਊਬਰ ਰੋਈਨਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਖੋਹਣੇ ਚਾਹੀਦੇ
ਯੂਟਿਊਬਰ ਅਜੇ ਵੀ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸਾਹਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਜਦੋਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਲੜਾਕਿਆਂ ਨੇ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿਵਾਸੀ ਡਰ ਗਏ ਸਨ।
ਇਸ ਸਮੂਹ ਨੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਆਤਮਘਾਤੀ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਕਤਲ ਕੀਤੇ ਸਨ।
ਬੇਚੈਨੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ
ਪਰ ਰੋਈਨਾ ਹਲਕੇ-ਫੁਲਕੇ ਯੂਟਿਊਬ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਉਸ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਬੀਬੀਸੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, "ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਬਰਾਬਰ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਅਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਸਕੇਗੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।"
"ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਬੇਚੈਨੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰੋਈਨਾ ਲਈ, ਬਲਕਿ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ।"
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਰੱਖਣ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਦੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ''ਤੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਨਿਖੇਧੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਹੋਈ ਹੈ।
1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਈ ਪਿਛਲੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਉਲਟ, ਛੋਟੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਕਲਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਲਿੰਗ ਆਧਾਰਿਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਣੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਬੈਚ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਪਰ ਤਾਲਿਬਾਨ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੀਆਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ (ਸਿੱਖਿਆ ਜਾਂ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ) ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਨਾ ਆਉਣ।
ਫਿਰ ਵੀ, ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ''ਤੇ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਆਪਣੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਰੋਈਨਾ ਅਜੇ ਵੀ ਵੀਡੀਓ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੋੜਦੀ ਹੈ, ਚਿਹਰਾ ਬੇਨਕਾਬ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਦਾ ਸਕਾਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਹੋਰ ਕੱਸ ਕੇ ਲਪੇਟ ਰਹੀ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਕਾਬੁਲ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਲੇ ਰੱਗ ਦਾ ਉਬਾਇਆ ਅਤੇ ਸਰਜੀਕਲ ਫੇਸ ਮਾਸਕ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।
ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ''ਤੇ ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ ਢੱਕਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਵਿੱਚ ਢਿੱਲਾਪਣ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਵਾਲ ਹੀ ਢਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹੁਣ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਬੋਲਦਿਆਂ, ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਰੋਈਨਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਚੁਣਦੀ ਹੈ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, "ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਹਿਜਾਬ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਵੱਲੋਂ ਗਰੰਟੀਸ਼ੁਦਾ ਸਾਰੀਆਂ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਮਿਲਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।"
"ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖੋਹਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।"
(ਬੀਬੀਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ , , ਅਤੇ ''ਤੇ ਜੁੜੋ।)
ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ : ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਪੜ੍ਹੇ, ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਨੀਤੀਸ਼ ਨੇ ਕਿਵੇਂ ਸਿਆਸਤ ’ਚ...
NEXT STORY 
