Jagbani

helo

Jagbani.in

ਸਾਨੂੰ ਦੁੱਖ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ opt-out ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹੋ।

ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ''Block'' ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਤੁਸੀਂ ਨੋਟਿਫਿਕੇਸ਼ਨ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਥੱਲੇ ਦਿੱਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰੋ।

  • ਇੱਥੇ ਜਾਓ Chrome>Setting>Content Settings
  • ਇੱਥੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ Content Settings> Notification>Manage Exception
  • "https://www.punjabkesri.in:443" ਦੇ ਲਈ Allow ਚੁਣੋ।
  • ਆਪਣੇ ਬ੍ਰਾਉਜ਼ਰ ਦੀ Cookies ਨੂੰ Clear ਕਰੋ।
  • ਪੇਜ ਨੂੰ ਰਿਫ੍ਰੈਸ਼( Refresh) ਕਰੋ।
Got it
  • JagbaniKesari TvJagbani Epaper
  • Punjab News

    FRI, MAY 09, 2025

    10:08:46 AM

  • jalandhar ground zero report

    ਜਲੰਧਰ ਜਿਸ ਜਗ੍ਹਾ ਡਿੱਗੀਆਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ, ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ...

  • sirens start sounding in chandigarh

    ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ 'ਚ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਸਾਇਰਨ ਵੱਜਣੇ ਸ਼ੁਰੂ,...

  • internet shut down in faridkot

    ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ 'ਚ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਬੰਦ!

  • where will jalandhar residents be shifted in an emergency

    ਐਮਰਜੈਂਸੀ 'ਚ ਕਿਥੇ ਸ਼ਿਫਟ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਜਲੰਧਰੀਏ,...

browse

  • ਪੰਜਾਬ
  • ਦੇਸ਼
    • ਦਿੱਲੀ
    • ਹਰਿਆਣਾ
    • ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ
    • ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
    • ਹੋਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
  • ਵਿਦੇਸ਼
    • ਕੈਨੇਡਾ
    • ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ
    • ਪਾਕਿਸਤਾਨ
    • ਅਮਰੀਕਾ
    • ਇਟਲੀ
    • ਇੰਗਲੈਂਡ
    • ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਬਰਾਂ
  • ਦੋਆਬਾ
    • ਜਲੰਧਰ
    • ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
    • ਕਪੂਰਥਲਾ-ਫਗਵਾੜਾ
    • ਰੂਪਨਗਰ-ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ
  • ਮਾਝਾ
    • ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
    • ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ
    • ਤਰਨਤਾਰਨ
  • ਮਾਲਵਾ
    • ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
    • ਲੁਧਿਆਣਾ-ਖੰਨਾ
    • ਪਟਿਆਲਾ
    • ਮੋਗਾ
    • ਸੰਗਰੂਰ-ਬਰਨਾਲਾ
    • ਬਠਿੰਡਾ-ਮਾਨਸਾ
    • ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ-ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
    • ਫਰੀਦਕੋਟ-ਮੁਕਤਸਰ
  • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
    • ਪਾਰਟੀਜ਼
    • ਪਾਲੀਵੁੱਡ
    • ਬਾਲੀਵੁੱਡ
    • ਪੌਪ ਕੌਨ
    • ਟੀਵੀ
    • ਰੂ-ਬ-ਰੂ
    • ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾ
    • ਮੂਵੀ ਟਰੇਲਰਜ਼
  • ਖੇਡ
    • ਕ੍ਰਿਕਟ
    • ਫੁੱਟਬਾਲ
    • ਟੈਨਿਸ
    • ਹੋਰ ਖੇਡ ਖਬਰਾਂ
  • ਵਪਾਰ
    • ਨਿਵੇਸ਼
    • ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ
    • ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ
    • ਵਪਾਰ ਗਿਆਨ
  • ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ
  • ਗੈਜੇਟ
    • ਆਟੋਮੋਬਾਇਲ
    • ਤਕਨਾਲੋਜੀ
    • ਮੋਬਾਈਲ
    • ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ
    • ਐੱਪਸ
    • ਟੈਲੀਕਾਮ
  • BBC
  • Home
  • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
  • ਦੇਸ਼
  • ਵਿਦੇਸ਼
  • ਖੇਡ
  • ਵਪਾਰ
  • ਧਰਮ
  • Google Play Store
  • Apple Store
  • E-Paper
  • Kesari TV
  • Navodaya Times
  • Jagbani Website
  • JB E-Paper
  • PK Studios
  • BBC News Punjabi

ਪੰਜਾਬ

  • ਦੋਆਬਾ
  • ਮਾਝਾ
  • ਮਾਲਵਾ

ਮਨੋਰੰਜਨ

  • ਬਾਲੀਵੁੱਡ
  • ਪਾਲੀਵੁੱਡ
  • ਟੀਵੀ
  • ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾ
  • ਪਾਰਟੀਜ਼
  • ਪੌਪ ਕੌਨ
  • ਰੂ-ਬ-ਰੂ
  • ਮੂਵੀ ਟਰੇਲਰਜ਼

Photos

  • Home
  • ਮਨੋਰੰਜਨ
  • ਖੇਡ
  • ਦੇਸ਼

Videos

  • Home
  • Latest News 2018
  • Aaj Ka Mudda
  • Daily Hukamnama
  • 22 Districts 22 News
  • Job Junction
  • Most Viewed Videos
  • Janta Di Sath
  • Siasi-te-Siasat
  • Religious
  • Punjabi Stars Interview
  • Home
  • BBC News Punjabi News
  • ਭਾਰਤ ''ਚ ਅਮੀਰੀ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਮੁੱਕੀ ਦਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਥਾ

ਭਾਰਤ ''ਚ ਅਮੀਰੀ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਮੁੱਕੀ ਦਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਥਾ

  • Updated: 29 May, 2023 07:49 PM
BBC News Punjabi
bbc news
  • Share
    • Facebook
    • Tumblr
    • Linkedin
    • Twitter
  • Comment

ਵਿਆਹ ਤੇ ਦਾਜ
Getty Images

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਮੀਰੀ ਵੱਧਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਆਹਾਂ ਮੌਕੇ ਦਾਜ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ

ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ ਬੀਤੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀ ਦੇ ਮੌਕੇ ਕਾਫ਼ੀ ਵਧੇ ਹਨ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਲ ਹੀ ਦਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਨ ਵੀ ਵਧਿਆ ਹੈ।

ਦੱਖਣ-ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਰਵਾਇਤ ਹੈ।

ਇਥੇ ਵਿਆਹ ਮੌਕੇ ਕੁੜੀ ਦੇ ਮਾਪੇ ਲਾੜੇ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਨਕਦ, ਕੱਪੜੇ ਅਤੇ ਗਹਿਣੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਪ੍ਰਥਾ 1961 ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗ਼ੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦੀ ਮੰਗ ਇਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਲਈ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਮੌਤ ਦਾ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

ਵਿਆਹ ਤੇ ਦਾਜ
Getty Images

74,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਆਹਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਨਤੀਜੇ ਕੱਢ ਗਏ

ਦੱਖਣੀ ਕੈਲੀਫ਼ੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਜੈਫਰੀ ਵੀਵਰ ਅਤੇ ਵਰਜੀਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਗੌਰਵ ਚਿਪਲੁਨਕਰ ਨੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾਜ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਾਧੇ ਬਾਰੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਟੱਡੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ 1930 ਅਤੇ 1999 ਦਰਮਿਆਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਏ 74,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਆਹਾਂ ’ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ‘ਕੁੱਲ ਦਾਜ’ ਦੀ ਗਣਨਾ ਵਿਆਂਦੜ ਕੁੜੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਲੋਂ ਲਾੜੇ ਜਾਂ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਨਕਦ ਅਤੇ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਲਾੜੇ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਲੋਂ ਲਾੜੀ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਕੀਮਤ ਦੇ ਅੰਤਰ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਇਹ ਸਟੱਡੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੇਂਡੂ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਜਨਸੰਖਿਆ ਸਰਵੇਖਣ ਵਲੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ 17 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਾਲੇ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਸਰਵੇਖਣ ’ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 17 ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪੈਨਲ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ''ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕੀਤਾ।

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਾਰਤੀ ਵਿਆਹ ਅਜੇ ਵੀ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਮਾਪਿਆਂ ਵਲੋਂ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਔਰਤਾਂ ਉਮਰ ਦੇ ਵੀਹ ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਹੋਣ ’ਤੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲੈਦੀਆਂ ਹਨ।

1999 ਦੀ ਇੱਕ ਸਟੱਡੀ ਮੁਾਤਬਕ 90 ਫ਼ੀਸਦ ਵਿਆਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦਾ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

1950 ਅਤੇ 1999 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦਾਜ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਖ਼ਰਬ ਡਾਲਰਾਂ ਦੀ ਸੀ।

ਦਾਜ
Getty Images
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਗ਼ੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ

ਮਰਦ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਦਾਜ ਨਾਲ ਸਬੰਧ

ਵੀਵਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਕਿ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ ''ਤੇ 1940 ਤੋਂ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ।

ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ,"ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਮਰਦ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਆਮਦਨ ਵਾਲੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦਾਜ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ।"

ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ ਦਾਜ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਮਾਪਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਬਿਹਤਰ ਨੌਕਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਮਰਦ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਦਾਜ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਤਨਖ਼ਾਹ ਦਾਜ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਸੀਅਤ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਦਾਜ
Getty Images
ਦਾਜ ਨਕਦ ਜਾਂ ਮਹਿੰਗੇ ਤੋਹਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ

ਮੁੰਡਿਆ ਦਾ ਵਿਆਹ ਲਈ ਮੁੱਲ ਪਾਉਣਾ

ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਵਿਆਹਾਂ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਲਾੜਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਉਥੇ ਵਧੇਰੇ ਦਾਜ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਘਟੀ।

ਵੀਵਰ ਅਤੇ ਚਿਪਲੁਨਕਰ ਲਿਖਦੇ ਹਾਂ,"ਮਜ਼ਬੂਤ ਆਰਥਿਕ ਕਾਰਕ ਦਹੇਜ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।”

“ਜਿਹੜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਲਈ ਦਾਜ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਲਾੜੇ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲਾੜੇ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਦਾਜ ਆਰਧਿਕ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵੀ ਧੀ ਵਿਆਉਣ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇ। ਲਾੜੇ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਤੇ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਲਈ ਜੋ ਖਰਚਾ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਦੀ ਭਰਪਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।"

ਦਾਜ
Getty Images
ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਆਪਣਾ ਦਾਜ ਆਪ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਸਨ

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਿਤੀ ’ਚ ਬਦਲਾਅ- ਦੂਜੀ ਦਲੀਲ

ਕੀ ਇਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਸੰਭਵ ਤੌਰ ''ਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ, ਇਥੇ ਕੁਝ ਵੱਖਰਾ ਹੈ?

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਿਵਾਨ ਐਂਡਰਸਨ ਨੇ ਵੀ ਇੱਕ ਪੇਪਰ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਐਂਡਰਸਨ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਲਟ, ਯੂਰਪ ਸਮੇਤ ਕਈ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀ ਦੌਲਤ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾਜ ਦਾ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਘਟਿਆ ਹੈ।

ਪਰ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਜਾਤ-ਆਧਾਰਿਤ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਦੌਲਤ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਕਾਰਨ ਦਾਜ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਵੀਵਰ ਅਤੇ ਚਿਪਲੁਨਕਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਨੂੰ ਦਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਦੇ ਉਭਾਰ ਬਾਰੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਵਰਤਾਰੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ਹਨ।

BBC
BBC

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ

  • ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੇ ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀ ਦਰਮਿਆਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
  • 1 ਫ਼ੀਸਦ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਵਿਆਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤ ਤਲਾਕ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
  • ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਾਪੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ
  • 1960 ਤੋਂ 2005 ਦਰਮਿਆਨ ਹੋਏ ਵਿਆਹਾਂ ਵਿੱਚ 90 ਫ਼ੀਸਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਧੀਆਂ-ਪੁੱਤਾਂ ਲਈ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਦੀ ਚੋਣ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਕੀਤੀ
  • 90 ਫ਼ੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੋੜੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਤੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ
  • 85 ਫ਼ੀਸਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਪਿੰਡ ਜਾਂ ਸ਼ਹਿਰਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ
  • 78.3 ਫ਼ੀਸਦ ਵਿਆਹ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀ ਦੇ ਆਪਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
  • ਸਰੋਤ: ਇੰਡੀਆ ਹਿਊਮਨ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਸਰਵੇ, 2005 ਤੇ ਕੌਮੀ ਪਰਿਵਾਰ ਸਿਹਤ ਸਰਵੇਖਣ 2006, ਆਰਈਡੀਐੱਸ-1999
BBC
BBC
ਦਾਜ
Getty Images
ਬੀਤੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੇ ਹੋਣ ਲੱਗੇ ਹਨ

ਦਾਜ ਤੇ ਜਾਤ ਪ੍ਰਥਾ ਦੀ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧ

ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦਾਜ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਫ਼ੈਲਾਅ ਹੋਰ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੋਇਆ।

“ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕੀਤੀ। ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਦਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਉੱਚ ਅਤੇ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤੀ ਦੋਵਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਲਈ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ।”

ਨਾਲ ਹੀ, ਕੁਝ ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨੀਵੀਂ ਜਾਤ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੇ ਦਾਜ ਦੇਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਵੀਵਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ‘ਗਲਤ’ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਥੋੜੇ ਅੰਤਰ-ਜਾਤੀ ਵਿਆਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਆਹਾਂ ’ਤੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 94 ਫ਼ੀਸਦ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਾਤੀ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਦਾਜ
Getty Images

ਪੜ੍ਹੀਆਂ-ਲਿਖੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦੀ ਸਥਿਤੀ

ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗਿਣਨਯੋਗ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਖਿੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜਿਆ ਹੈ।

ਵੀਵਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ,“ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ ''ਤੇ ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕੋਈ ਸਹਾਇਕ ਡਾਟਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ।”

ਪਰ ਅਧਿਐਨ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਥੇ ਔਰਤਾਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ-ਲਿਖੀਆਂ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।

ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਜਿਹੇ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਆਰਥਿਕ ਰਿਟਰਨ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ''ਤੇ, ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਾਉਣਾ ਦਾਸ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

(ਬੀਬੀਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ , , ਅਤੇ ''ਤੇ ਜੁੜੋ।)


  • bbc news punjabi

ਉਹ ਗਲ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀ ਦੇ ਚਾਕੂ ਮਾਰਦਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਲੋਕ ਦੇਖ-ਦੇਖ ਲੰਘਦੇ ਰਹੇ

NEXT STORY

Stories You May Like

  • bbc news
    ਬਾਦਲ ਪਿੰਡ ਤੋ ਉੱਠ ਕੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਬਣੇ ਨਰੋਤਮ ਢਿੱਲੋਂ ਦੇ ਕਤਲ ਬਾਰੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੀ ਖੁਲਾਸੇ ਹੋਏ
  • bbc news
    ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦਾ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ: ਕਿੰਗ ਦੀਆਂ ਕੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ
  • bbc news
    ਹੀਰਾਮੰਡੀ: ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਇਸ ‘ਸ਼ਾਹੀ ਮੁੱਹਲੇ’ ਦਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਮਗਰੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਦਲਿਆ ਨਾਮ
  • bbc news
    ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਮੇਅਰ ਦੀ ਚੋਣ ’ਤੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਇਹ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਹੈ, ਲੋਕਤੰਤਰ ਦਾ ਕਤਲ ਹੈ’
  • bbc news
    ਕਿੰਗ ਚਾਰਲਸ ਨੂੰ ਕੈਂਸਰ: ਹੁਣ ਤੱਕ ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹਨ
  • bbc news
    ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਉਹ ਇਲਾਕਾ ਜਿੱਥੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਲਈ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲੈਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ
  • bbc news
    ਐੱਗ ਫਰੀਜ਼ਿੰਗ ਕੀ ਹੈ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਤੁਸੀਂ ਵੱਡੀ ਉਮਰੇ ਮਾਂ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹੋ ਤੇ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਆਈਵੀਐੱਫ ਤੋਂ ਬਿਹਤਰ ਹੈ
  • bbc news
    ਜਾਅਲੀ ਮਾਰਕਸ਼ੀਟ ਨਾਲ ਲਿਆ ਐੱਮਬੀਬੀਐੱਸ ''ਚ ਦਾਖ਼ਲਾ ਤੇ 43 ਸਾਲ ਕੀਤੀ ਡਾਕਟਰੀ
  • jalandhar ground zero report
    ਜਲੰਧਰ ਜਿਸ ਜਗ੍ਹਾ ਡਿੱਗੀਆਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ, ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਦੇਖੋ ਗਰਾਂਊਂਡ ਜ਼ੀਰੋ...
  • where will jalandhar residents be shifted in an emergency
    ਐਮਰਜੈਂਸੀ 'ਚ ਕਿਥੇ ਸ਼ਿਫਟ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਜਲੰਧਰੀਏ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੱਲੋਂ ਲਿਸਟ ਜਾਰੀ
  • all schools and colleges in punjab closed for 3 days
    ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਹਮਲਾ: ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਕੂਲ-ਕਾਲਜ 3 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਬੰਦ
  • jalandhar blast
    ਜਲੰਧਰ 'ਚ ਧਮਾਕਿਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚਾਲੇ DC ਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ਾਸ ਅਪੀਲ. ਪੜ੍ਹੋ..
  • know the truth behind the news of the jalandhar attack
    ਜਲੰਧਰ ਹਮਲੇ ਦੀ ਖਬਰ ਦਾ ਜਾਣੋ ਸੱਚ, ਦੇਖੋ ਪਲ-ਪਲ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ (ਵੀਡੀਓ)
  • blackout ends in some areas of jalandhar
    ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਕੁਝ ਇਲਾਕਿਆਂ 'ਚ ਬਲੈਕ ਆਊਟ ਖਤਮ, DC ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਇਹ ਬੇਨਤੀ
  • dsp appeals to jalandhar residents
    ਡੀਐੱਸਪੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਜਲੰਧਰ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ, ਕਿਹਾ-ਘਬਰਾਓ ਨਾ... (ਵੀਡੀਓ)
  • explosion heard in jalandhar
    ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ: ਜਲੰਧਰ 'ਚ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀ ਧਮਾਕੇ ਦੀ ਆਵਾਜ਼, ਹੋ ਗਿਆ ਬਲੈਕ ਆਊਟ
Trending
Ek Nazar
danger sirens will sound in kapurthala and phagwara blackout will remain

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ 'ਚ ਅੱਜ ਵੱਜਣਗੇ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਘੁੱਗੂ, ਰਹੇਗਾ ਬਲੈਕਆਊਟ

the second bhandara to be held in dera beas is cancelled

ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ 'ਚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਦੂਜਾ ਭੰਡਾਰਾ ਰੱਦ, ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਖ਼ਾਸ ਅਪੀਲ

big news from this district of punjab

ਤਣਾਅ ਵਿਚਾਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ, ਹੁਣ ਰੋਜ਼ ਹੋਵੇਗਾ...

people of border villages became strong

ਤਣਾਅ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਚ ਸਰਹੱਦੀ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਹੋਏ ਤਕੜੇ, ਕਿਹਾ- ਜ਼ਰੂਰਤ ਪਈ ਤਾਂ...

major restrictions imposed in this district of punjab

ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ: ਜੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚਾਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ 'ਚ ਲੱਗ ਗਈ ਵੱਡੀ...

sri lanka ruling party wins elections

ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਜਿੱਤੀਆਂ ਚੋਣਾਂ

ukraine parliament approves mineral deal with us

ਟਰੰਪ ਦਾ ਦਬਦਬਾ, ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਦੀ ਸੰਸਦ 'ਚ ਖਣਿਜ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ

four  pak soldiers injured in drone attack by india

ਭਾਰਤ ਦੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ 'ਚ ਚਾਰ ਪਾਕਿ ਫੌਜੀ ਜ਼ਖਮੀ

19th century ship found in south australia

ਦੱਖਣੀ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ 'ਚ ਮਿਲਿਆ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਮਲਬਾ

chief minister bhagwant mann reaches nangal dam

ਮੁੜ ਭਖਿਆ BBMB ਦਾ ਮੁੱਦਾ, ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਪਹੁੰਚੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ, ਦਿੱਤਾ...

sri lankan airline suspends flights to lahore

ਤਣਾਅ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਲਈ ਉਡਾਣਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਮੁਅੱਤਲ

over 2200 families return to afghanistan

ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਈਰਾਨ ਤੋਂ 2,200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਰਿਵਾਰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਪਰਤੇ

israel and singapore issue travel advisories

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਟ੍ਰੈਵਲ ਐਡਵਾਇਜ਼ਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਰੀ

jalandhar administration on alert after operation sindoor control room set up

ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਮਗਰੋਂ Alert 'ਤੇ ਜਲੰਧਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ, ਬਣਾ 'ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਰੂਮ ਤੇ...

cm bhagwant mann expresses grief over the martyrdom of lance naik dinesh kumar

LOC 'ਤੇ ਪਲਵਲ ਦਾ ਜਵਾਨ ਲਾਂਸ ਨਾਇਕ ਦਿਨੇਸ਼ ਸ਼ਹੀਦ, CM ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਵੱਲੋਂ ਦੁੱਖ਼...

high alert in punjab dgp issues strict orders to officers

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹਾਈ ਅਲਰਟ,  ਵਧਾ 'ਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, DGP ਵੱਲੋਂ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ...

holidays announced schools in tarn taran from tomorrow till 11th may

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ 'ਚ ਭਲਕੇ ਤੋਂ 11 ਤਾਰੀਖ਼ ਤੱਕ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦਾ...

explosion in ghagwal village of dasuha hoshiarpur

ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਪਿੰਡ 'ਚ ਧਮਾਕਾ! ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣ ਸਹਿਮੇ ਲੋਕ

Daily Horoscope
    Previous Next
    • ਬਹੁਤ-ਚਰਚਿਤ ਖ਼ਬਰਾਂ
    • bsnl has brought this special offer
      BSNL ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਇਹ ਖਾਸ ਆਫਰ! ਹੁਣ 1999 ਰੁਪਏ ’ਚ  ਮਿਲੇਗਾ 60GB ਡਾਟਾ
    • these people should not eat cheese at all
      ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਪਨੀਰ! ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਨੇ...
    • banks have staked over rs 3 lakh crore pnb may also suffer
      ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ 3 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾਅ 'ਤੇ, PNB ਨੂੰ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ 6100 ਕਰੋੜ...
    • new zealand visitor visa applications
      ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਨੇ ਵਿਜ਼ਟਰ ਵੀਜ਼ਾ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਸਬੰਧੀ ਦਿੱਤੀ ਵੱਡੀ ਰਾਹਤ
    • sanam teri kasam fame mawra raised the slogan pakistan zindabad
      'ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ' ਤੋਂ ਬੌਖਲਾਈ 'ਸਨਮ ਤੇਰੀ ਕਸਮ' ਫੇਮ ਮਾਵਰਾ ਨੇ ਭਾਰਤ ਖਿਲਾਫ...
    • pakistan rocked by serial blasts  3 powerful blasts near lahore airport
      ਸੀਰੀਅਲ ਬਲਾਸਟ ਨਾਲ ਦਹਿਲ ਗਿਆ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਏਅਰਪੋਰਟ
    • helicopter crashes on gangotri road in uttarakhand
      ਚਾਰਧਾਮ ਯਾਤਰਾ ਦਰਮਿਆਨ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਹਾਦਸੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ, 5 ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਮੌਤ
    • emergency numbers issued in punjab districts
      ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ 'ਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਨੰਬਰ ਜਾਰੀ, ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਤੁਰੰਤ ਕਰੋ CALL
    • now petrol diesel will be available only in cash
      ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ: ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ Cash 'ਚ ਹੀ ਮਿਲੇਗਾ ਪੈਟਰੋਲ-ਡੀਜ਼ਲ
    • youth knife killed video social media
      ਦੋਸਤ ਨੇ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਚਾਕੂ ਨਾਲ ਵੱਢ ਧੜ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਸਿਰ, ਫ਼ਿਰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ...
    • rupee strengthens by 23 paise against us dollar
      ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਮੁਕਾਬਲੇ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ 'ਚ 23 ਪੈਸੇ ਮਜ਼ਬੂਤੀ
    • BBC News Punjabi ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ
    • bbc news
      ਔਰਤਾਂ ''ਤੇ ''ਪ੍ਰੀ-ਪ੍ਰੈਗਨੈਂਸੀ'' ਸ਼ੇਪ ’ਚ ਆਉਣ ਦਾ ਦਬਾਅ: ‘ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ...
    • bbc news
      ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ, ਜਿਸ ਦਾ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਟੁੱਟ ਗਿਆ, ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਲੋਕ ਤੜਪਦੇ...
    • bbc news
      ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮੰਜੇ ’ਤੇ ਪਏ ਹਰਪਾਲ ਲਈ ਰੋਪੜ ਆਈ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪਤਨੀ, ਇੱਕ ਹਾਦਸੇ ਨੇ...
    • bbc news
      ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚੋਣਾਂ : ''ਮਿਰਜ਼ਾ ਯਾਰ ਇਮਰਾਨ ਖ਼ਾਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢਣਾ ਜ਼ਿੰਦਾ...
    • bbc news
      ਪੰਜਾਬ ਜਿਸ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਉੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੋਲੀ ਤੇ...
    • bbc news
      ਭਾਨਾ ਸਿੱਧੂ : ਧਰਨਾ ਚੁੱਕਣ ਸਮੇਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਿਹੜਾ ''ਭਰਮ...
    • bbc news
      ਫੇਸਬੁੱਕ ਦੇ 20 ਸਾਲ: ਉਹ ਚਾਰ ਅਹਿਮ ਗੱਲਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਰੀਏ ਇਸ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਬਦਲੀ
    • bbc news
      ਕਮਰ ਦਰਦ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਇਲਾਜ ਫ਼ਾਇਦਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ
    • bbc news
      ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬੱਦੀ ਵਿੱਚ ਪਰਫਿਊਮ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਅੱਗ, ਇੱਕ ਦੀ ਮੌਤ 9...
    • bbc news
      ਜਦੋਂ 80 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਦਲਿਤ ਭਾਈਚਾਰਾ ਮੰਦਰ ’ਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਹੋਰਾਂ ਜਾਤ ਵਾਲਿਆਂ...
    • google play
    • apple store

    Main Menu

    • ਪੰਜਾਬ
    • ਦੇਸ਼
    • ਵਿਦੇਸ਼
    • ਦੋਆਬਾ
    • ਮਾਝਾ
    • ਮਾਲਵਾ
    • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
    • ਖੇਡ
    • ਵਪਾਰ
    • ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ
    • ਗੈਜੇਟ

    For Advertisement Query

    Email ID

    advt@punjabkesari.in


    TOLL FREE

    1800 137 6200
    Punjab Kesari Head Office

    Jalandhar

    Address : Civil Lines, Pucca Bagh Jalandhar Punjab

    Ph. : 0181-5067200, 2280104-107

    Email : support@punjabkesari.in

    • Navodaya Times
    • Nari
    • Yum
    • Jugaad
    • Health+
    • Bollywood Tadka
    • Punjab Kesari
    • Hind Samachar
    Offices :
    • New Delhi
    • Chandigarh
    • Ludhiana
    • Bombay
    • Amritsar
    • Jalandhar
    • Contact Us
    • Feedback
    • Advertisement Rate
    • Mobile Website
    • Sitemap
    • Live Help
    • Privacy Policy

    Copyright @ 2018 PUNJABKESARI.IN All Rights Reserved.

    SUBSCRIBE NOW!
    • Google Play Store
    • Apple Store

    Subscribe Now!

    • Facebook
    • twitter
    • google +