ਰੋਹਿਤ ਕੌਸ਼ਿਕ
ਆਬਾਦੀ ਦਿਵਸ ਇਕ ਵਾਰ ਮੁੜ ਸਾਡੀ ਦਹਿਲੀਜ਼ ’ਤੇ ਆ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਆਬਾਦੀ ਦਿਵਸ ’ਤੇ ਭਾਸ਼ਣਬਾਜ਼ੀ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਧਰਾਤਲ ’ਤੇ ਕੰਮ ਘੱਟ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਲ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਦੱਸ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤੌਰ-ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਕ ਵੱਡਾ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਸੰਘਣੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚ ਵਿਸ਼ਾਣੂਆਂ ਵਾਲੇ ਰੋਗ ਫੈਲਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਅੱਜ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਨਾ ਜਾਣ ਅਤੇ ਇਕ-ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਸੰਘਣੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚ ਅਜਿਹੇ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾਉਣੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੈਡੀਕਲ ਜਰਨਲ ‘ਲੈਂਸੇਟ’ ’ਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ’ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧਾ ਦਰ ’ਚ ਸਾਲ 2047 ਦੇ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਕਮੀ ਆਵੇਗੀ। ਸਾਲ 2047 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 161 ਅਰਬ ਭਾਵ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗੀ।
ਵਰਨਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ 2010 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2019 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧਾ ਦਰ ਔਸਤਨ 12 ਫੀਸਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ’ਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ 2027 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਚੀਨ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਲੈਂਸੇਟ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ’ਚ ਡਿੱਗਦੀ ਜਣੇਪਾ ਦਰ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਤਾਂ ਧਿਆਨ ’ਚ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਪਰ ਕੁਝ ਦੂਸਰੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਲੈਂਸੇਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ 2047 ’ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 161 ਅਰਬ ਭਾਵ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਵੇਗੀ। ਅਜਿਹੇ ’ਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।
ਇਹ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਹਰੇਕ ਖੇਤਰ ’ਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਆਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਆਮ ਜਨਤਾ ’ਚ ਆਬਾਦੀ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਸਰਕਾਰ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਗੋਸ਼ਟੀਆਂ ’ਤੇ ਖਰਚ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਆਬਾਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਢਾਂਚਾ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ।
ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਿਯੋਜਨ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਾਗੂਕਰਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ। ਫਿਲਹਾਲ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਕੁਤਾਹੀ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਈ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਖਮਿਆਜ਼ਾ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਭੁਗਤਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਲੋੜ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ’ਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ’ਚ ਸਾਨੂੰ ਆਬਾਦੀ ਧਮਾਕੇ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲ ਸਕੇ।
ਇਹ ਮੰਦਭਾਗਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 50 ਸਾਲਾਂ ’ਚ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਗਠਨ ਜਨਤਾ ਨਾਲ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਗੱਲਬਾਤ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ’ਚ ਅਸਫਲ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸਥਾਈ ਹੱਲ ਨਿਕਲ ਸਕੇ। ਅੱਜ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ’ਚ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਾਗਮਾਂ ’ਚ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮ ਗੁਰੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧੇ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਯੂ. ਪੀ. ’ਚ ਯੋਗੀ ਦਾ ਕੋਈ ਬਦਲ ਨਹੀਂ
NEXT STORY