ਬੱਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਡਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖਤਮ ਕਰੀਏ?

Edited By Aarti Dhillon,
Updated: 26 Oct, 2024 05:58 PM

ਸਾਰੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸੁਭਾਅ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਬੱਚੇ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਜਦਕਿ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਡਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਇਕ ਆਮ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ, ਧੀਰਜ, ਸਮਝ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਡਰ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਪਹਿਲਾਂ ਸਮਝੋ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਡਰ ਦੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਕੀ ਹੈ। ਡਰ ਕਾਰਨ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਡਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਇਕ ਆਮ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ
ਨਵੀਂਆਂ ਅਤੇ ਅਣਜਾਣ ਸਥਿਤੀਆਂ : ਬੱਚੇ ਨਵੀਂਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਭ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਅਣਜਾਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਅਚਾਨਕ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼- ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਧਮਾਕੇ,ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਤੋਂ ਬੱਚੇ ਡਰਦੇ ਹਨ। ਸੰਗੀਤ ਜਾਂ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਕੜਕਣ ਦਾ ਡਰ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਕੱਲੇਪਣ ਦਾ ਡਰ : ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ’ਤੇ ਘਬਰਾਹਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਹਨੇਰੇ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਹਨੇਰੇ ਦਾ ਡਰ : ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਜਾਂ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਲਪਨਾ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ : ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਡਰ ਦੇ ਕੁਝ ਆਮ ਲੱਛਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ
ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਾਗਣਾ ਤੇ ਡਰਨਾ : ਬੱਚੇ ਅਚਾਨਕ ਜਾਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਡਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ।
ਸਰੀਰਕ ਲੱਛਣ :
ਡਰ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਬੱਚਿਆਂ ਵਿਚ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ, ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਤੇਜ਼ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਕੰਬਣਾ ਆਦਿ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖੇਡਣ ਜਾਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕ : ਬੱਚਾ ਕਈ ਜਗ੍ਹਾ ’ਤੇ ਜਾਣ ਜਾਂ ਖੇਡ ਦੌਰਾਨ ਦੂਸਰੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਤੋਂ ਡਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਚਾਨਕ ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ ਜਾਂ ਰੋਣਾ : ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਬੱਚਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਰੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਚਿੜਚਿੜਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬੱਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਡਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ
ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਡਰ ਨੂੰ ਸਮਣਝ ਲਈ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਡਰ ਸਧਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਾਉਣਾ- ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਿਵਾਉਣ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ , ਉਸ ਦੇ ਡਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਗਲੇ ਲਗਾਉਣਾ, ਕੋਲ ਬੈਠਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨਾ ਸਹਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖੇਡ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਹੱਲ- ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਖੇਡ-ਖੇਡ ਵਿਚ ਡਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਸਧਾਰਨ ਘਟਨਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਿਖਾਉਣਾ।
ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਣਾ : ਬੱਚੇ ਦੇ ਡਰ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਉਦਾਹਰਣ ਸੁਣਾਉਣਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਦੇ ਮਨ ’ਚੋਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕਤਾ ਦੂਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।
ਮਨੋਚਕਿਤਸਕ ਦੀ ਸਲਾਹ : ਬੱਚੇ ਦਾ ਡਰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਇਹ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਸੋਚ ਵਿਚ ਬਹੁਤਾ ਫਰਕ ਨਾ ਪਵੇ ਤਾਂ ਮਨੋਚਕਿਤਸਕ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ।