ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਬਿਊਰੋ) : ਡੌਕਿੰਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਉਚਾਈਆਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮੋਹਰੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਦੇ ਸਪੇਡਐਕਸ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 16 ਜਨਵਰੀ, 2025 ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਪੇਸ ਡੌਕਿੰਗ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਰਗੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਸਪੇਸ ਡੌਕਿੰਗ ਐਕਸਪੈਰੀਮੈਂਟ (SPADEX) ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਗਈ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਇੰਡੀਅਨ ਡੌਕਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਦੋ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਜੋੜਨ ਦੀ ਡੌਕਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕੁਲੀਨ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸਫਲਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਚੌਥਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਦੇਸ਼ - ਅਮਰੀਕਾ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ - ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੂੰ ਡੌਕ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਸਨ। ਇਸ ਬੇਮਿਸਾਲ ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਜਾਂ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨੂੰ ਡੌਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਅਨਡੌਕ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਮੁਹਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਸੀ ਜੋ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸਰਵਿਸਿੰਗ, ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸੰਚਾਲਨ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਗ੍ਰਹਿ ਖੋਜ ਵਰਗੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੁਲਾੜ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰੇਗਾ।
ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ - 1800 ਕਰੋੜ ਕਮਾਉਣ ਵਾਲੀ 'Pushpa 2' ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਖ਼ਤਰੇ 'ਚ, ਏਅਰਪੋਰਟ ਤੋਂ ਮੁੜਿਆ ਪੁੱਠੇ ਪੈਰੀਂ
SPADEX ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਇਸਰੋ ਨੇ ਦੋ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ, ਟਾਰਗੇਟ ਅਤੇ ਚੇਜ਼ਰ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਡੌਕਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੇ ਖਲਾਅ ਵਿੱਚ 28,800 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਚੱਕਰ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਨੇ 15 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਹਿਜੇ ਹੀ ਇਕਸਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨਾਲ ਡੌਕਿੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਦੋਵਾਂ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਜੋੜਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਡੌਕਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੋਵਾਂ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦਾ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਨਿਯੰਤਰਣ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਮੁਹਾਰਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਡੌਕਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੋਵੇਂ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਹੁਣ ਇੱਕ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ। ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਵੀ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਡੌਕਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਕੋਈ ਵੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਚੇਜ਼ਰ (ਸਰਗਰਮ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ) ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੋਲਰ ਪੈਨਲ, ਲਿਥੀਅਮ-ਆਇਨ ਬੈਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪਾਵਰ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹਨ। ਐਟੀਟਿਊਡ ਅਤੇ ਔਰਬਿਟ ਕੰਟਰੋਲ ਸਿਸਟਮ (AOCS) ਵਿੱਚ ਸਟਾਰ ਸੈਂਸਰ, ਸੂਰਜ ਸੈਂਸਰ, ਮੈਗਨੇਟੋਮੀਟਰ, ਰਿਐਕਸ਼ਨ ਵ੍ਹੀਲ, ਮੈਗਨੈਟਿਕ ਟਾਰਕਰਸ ਅਤੇ ਥ੍ਰਸਟਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਸਪੇਡਐਕਸ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਲਈ 24 ਪੇਲੋਡ ਵੀ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 14 ਪੇਲੋਡ ਇਸਰੋ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਤੋਂ ਹਨ ਅਤੇ 10 ਪੇਲੋਡ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਸਟਾਰਟਅੱਪਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪੇਲੋਡ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਸੈੱਲ ਕਿਵੇਂ ਵਧਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਖੋਜ ਤਹਿਤ, ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਇਸ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿੱਚ, LED ਲਾਈਟ ਅਤੇ ਜੈੱਲ ਰਾਹੀਂ ਪਾਲਕ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਵਰਗੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਇੱਕ ਕੈਮਰਾ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਦੇ ਰੰਗ ਅਤੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਸੈੱਲ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਅਸਫਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਸਪੈਡੈਕਸ ਮਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਭੇਜੇ ਗਏ ਰਵਾਂਹ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਨਿਕਲ ਆਏ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਇਸਰੋ ਨੇ 6 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਪ੍ਰਯੋਗ ਲਈ ਕਾਉਪੀਏ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜਲਦੀ ਪੁੰਗਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰਵਾਂਹ ਵਿੱਚ ਉਗਣ ਨਾਲ ਪਾਲਕ 'ਤੇ ਖੋਜ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਧ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਸਪੇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਲੰਬੇ ਪੁਲਾੜ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ ਸਫਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਮੰਗਲ ਮਿਸ਼ਨ ਵਾਂਗ ਲੰਬੀਆਂ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪੌਦੇ ਉਗਾਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਮਿਲੇਗੀ।
ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ - ਕਪਿਲ ਸ਼ਰਮਾ ਨੂੰ ਧਮਕੀ, ਕਿਹਾ- ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿਆਂਗਾ ਦਰਦਨਾਕ ਮੌਤ, ਪੁਲਸ ਚੌਕਸ
ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਇਸਰੋ ਲਈ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ 2035 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਥਾਪਤ ਕਰੇਗਾ, ਤਾਂ ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਡਿਊਲਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਔਰਬਿਟਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਇਸੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹੀ ਡੌਕਿੰਗ ਤਕਨੀਕ ਵਰਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਚੰਦਰਮਾ ਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ। ਸਾਲ 2025 ਵਿੱਚ, ਵਿਯੋਮਮਿੱਤਰਾ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹਿਲਾ ਰੋਬੋਟ ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ। ਪਹਿਲਾ ਮਨੁੱਖੀ ਗਗਨਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਸਾਲ 2026 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਲੋੜ 2047 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਦੇ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਉਤਰਨ 'ਤੇ ਵੀ ਪਵੇਗੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ 'ਤੇ ਭੇਜਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਡੌਕਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ।
ਜਗ ਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ
For Android:- https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en
For IOS:- https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8
ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਬਿਹਤਰ; ਸਰਕਾਰ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ 'ਚ 24×7 ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਹੈਲਥ ਸੈਂਟਰ ਕਰੇਗੀ ਸਥਾਪਿਤ
NEXT STORY 
