ਐਂਟਰਟੇਨਮੈਂਟ ਡੈਸਕ - ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਤਿਲਕ ਜਾਂ ਟਿੱਕਾ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਤਿਲਕ ਪੂਜਾ, ਵਿਆਹ, ਪਵਿੱਤਰ ਧਾਗੇ ਦੀ ਰਸਮ, ਤਿਲਕਉਤਸਵ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਸ਼ਾਇਦ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਮਹੱਤਵ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਹੱਤਵ
ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣਾ ਪਰਮਾਤਮਾ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਲਗਾ ਕੇ, ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਸਥਾਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਤਿਲਕ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਤਿਲਕ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਿਲਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵੀ ਹੈ।
ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਤਿਲਕ ਕਿਉਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਤਿਲਕ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੱਥੇ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ‘ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੱਥੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ 7 ਛੋਟੇ ਊਰਜਾ ਕੇਂਦਰ ਹਨ। ਤਿਲਕ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਗਿਆ ਚੱਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂਚੱਕਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਗ੍ਹਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਜਗ੍ਹਾ ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਗੁਰੂਚੱਕਰ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਿਸਪਤੀ ਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੁਪੀਟਰ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂਚੱਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਮਹੱਤਵ ਕੀ ਹੈ?
ਮੱਥੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਇਕਾਗਰਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਅਜਨਾ ਚੱਕਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਘੱਟਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਅਗਿਆ ਚੱਕਰ : ਮੱਥੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਜਿੱਥੇ ਤਿਲਕ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਅਗਿਆ ਚੱਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਚੱਕਰ ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਇਸ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਉਤੇਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਕਾਗਰਤਾ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਪਾਈਨਲ ਗਲੈਂਡ : ਅਜਨਾ ਚੱਕਰ ਵੀ ਪਾਈਨਲ ਗਲੈਂਡ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਗ੍ਰੰਥੀ ਮੇਲਾਟੋਨਿਨ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਹਾਰਮੋਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਪਾਈਨਲ ਗਲੈਂਡ ਉਤੇਜਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੇਲਾਟੋਨਿਨ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ : ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਨਿਯਮ
ਤਿਲਕ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਹਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋਵੋ। ਤਿਲਕ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੂਰਬ ਜਾਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਮੰਤਰਾਂ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਤਿਲਕ ਕਿਸ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਤਿਲਕ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਨਾਮਿਕਾ ਉਂਗਲ ਨਾਲ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਨਾਮਿਕਾ ਉਂਗਲ ਸੂਰਜ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਅਨਾਮਿਕਾ ਉਂਗਲ ਨਾਲ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਚਮਕਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਸਤਿਕਾਰ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ, ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਤਿਲਕ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਗੂਠੇ ਨਾਲ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਗਹਿਣੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਤਿਲਕ ਉਂਗਲੀ ਨਾਲ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਤਿਲਕ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ?
ਚੰਦਨ ਦਾ ਤਿਲਕ
ਕੁਮਕੁਮ ਤਿਲਕ
ਹਲਦੀ ਦਾ ਤਿਲਕ
ਕੇਸਰ ਤਿਲਕ
ਸੁਆਹ ਦਾ ਤਿਲਕ
ਰੰਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਤਿਲਕ ਵੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰੰਗ ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਹਰ ਤਿਲਕ ਵਿਚ ਊਰਜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦਾ ਤਿਲਕ ਭਾਵ ਚੰਦਨ ਜੋ ਠੰਢਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਲਾਲ ਰੰਗ ਦਾ ਤਿਲਕ ਊਰਜਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਤਿਲਕ ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣ ਲਈ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਸ਼ਿਵ ਭਗਤ ਭਭੂਤੀ ਯਾਨੀ ਕਾਲੇ ਰੰਗ ਦਾ ਤਿਲਕ ਵੀ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਨਿਆਵੀ ਇੱਛਾਵਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਤਿਲਕ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਗੁਣ
ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਰਗੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿਚ, ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਚੰਦਨ ਜਾਂ ਸੁਆਹ ਦਾ ਲੇਪ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੱਥੇ ਵਾਲਾ ਹਿੱਸਾ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਟੀਕਾ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਧੂੜ, ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਾਹਰੀ ਤੱਤਾਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸੁਆਹ, ਚੰਦਨ ਜਾਂ ਹਲਦੀ ਤੋਂ ਬਣੇ ਟੀਕਿਆਂ ਵਿਚ ਐਂਟੀਸੈਪਟਿਕ ਅਤੇ ਔਸ਼ਧੀ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਚਮੜੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਜਗ ਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ
For Android:- https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en
For IOS:- https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8
ਨੋਟ- ਇਸ ਖ਼ਬਰ ਬਾਰੇ ਕੁਮੈਂਟ ਕਰ ਦਿਓ ਰਾਏ।
ਪ੍ਰੇਮ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨੇ ਉਜਾੜਿਆ ਘਰ, ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਲਾਈ ਸ਼ਰਾਬ ਫਿਰ ਦੋਸਤ ਦਾ ਕਰ 'ਤਾ ਕਤਲ
NEXT STORY 
