ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ- ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਤਣਾਅ ਹੁਣ ਇੱਕ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਮੋੜ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਜੰਗ ਹੋਰ ਵੱਧ ਗਈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਪਾਰ 'ਤੇ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ, ਇਰਾਕ, ਜਾਰਡਨ, ਲੇਬਨਾਨ, ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਯਮਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੁੱਲ ਨਿਰਯਾਤ $8.6 ਬਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਯਾਤ $33.1 ਬਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ।
ਵਪਾਰ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤਕ ਅਤੇ ਟੈਕਨੋਕ੍ਰਾਫਟ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸ਼ਰਦ ਕੁਮਾਰ ਸਰਾਫ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਜੰਗ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਪਾਰ 'ਤੇ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਭੇਜੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਮਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, "ਇਹ ਯੁੱਧ ਹੁਣ ਇੱਕ ਡੂੰਘਾ ਸੰਕਟ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ।"
ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਕੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਭਾਰਤ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2024-25 ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ ਨੂੰ ਕੁੱਲ $1.24 ਬਿਲੀਅਨ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲ ($753.2 ਮਿਲੀਅਨ), ਕੇਲੇ, ਸੋਇਆਬੀਨ ਦਾ ਆਟਾ, ਛੋਲੇ ਅਤੇ ਚਾਹ ਵਰਗੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਈਰਾਨ ਤੋਂ 441.8 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਵੀ ਦਰਾਮਦ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਪਾਰ 2.1 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (ਨਿਰਯਾਤ) ਅਤੇ 1.6 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ (ਨਿਰਯਾਤ) ਸੀ। GTRI ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅਮਰੀਕੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਵਿੱਤੀ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਹਨ। ਹੁਣ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ, ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਜੋਖਮ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਪਾਰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਊਰਜਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਹੋਰਮੁਜ਼ ਜਲਡਮਰੂ ਬਾਰੇ ਹੈ, ਜਿੱਥੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ 60-65% ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਨੇ ਇਸ ਜਲਮਾਰਗ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਸਤਾ ਇੰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਵਿਸ਼ਵ ਤੇਲ ਵਪਾਰ ਦਾ ਲਗਭਗ 20 ਫੀਸਦ ਸੰਭਾਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਲਡਮਰੂ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਓਮਾਨ/ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਤੇਲ ਅਤੇ LNG ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਈਰਾਨ, ਇਰਾਕ, ਕੁਵੈਤ ਅਤੇ ਕਤਰ ਤੋਂ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ, ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਊਰਜਾ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੇ 80% ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਈ ਦਰਾਮਦਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਇੱਥੇ ਸਪਲਾਈ ਵਿਘਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਈਂਧਨ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧੇਗੀ, ਰੁਪਏ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਵੇਗਾ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿਗੜ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵਪਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਹੈ
ਹਾਊਤੀ ਬਾਗੀਆਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਕਾਰਨ ਲਾਲ ਸਾਗਰ ਰਸਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ-ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਯੂਰਪੀ ਵਪਾਰ ਦਾ 80% ਅਤੇ ਕੁੱਲ ਨਿਰਯਾਤ ਦਾ 34% ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮੁੰਦਰੀ ਮਾਰਗਾਂ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ (WTO) ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਜਾਰੀ ਰਹੀ, ਤਾਂ 2025 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ 0.2% ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ 2.7% ਦੇ ਵਾਧੇ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਭਾਰਤ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਕੀ ਹਨ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਈਰਾਨ ਨਾਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਹਨ। ਚਾਬਹਾਰ ਬੰਦਰਗਾਹ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਤੱਕ ਸਿੱਧੀ ਪਹੁੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੀਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਖਾੜੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਵੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕੀ ਬੰਬਾਰੀ 'ਤੇ ਚੀਨ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ
NEXT STORY 
