ਸ਼ਿਮਲਾ/ਮੰਡੀ- ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ 'ਚ ਸਥਿਤ ਭਾਰਤੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਸੰਸਥਾ (ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ.) ਮੰਡੀ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ (ਇਸਰੋ) ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਕ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ 6 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੀਬਰਤਾ ਵਾਲੇ ਭੂਚਾਲਾਂ ਲਈ ਇਕ ਸਮਾਂ-ਸੁਤੰਤਰ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਮਾਡਲ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 'ਚ ਮੰਡੀ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰੇਗਾ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਹਿਮਾਲਿਆ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਜਿੱਥੇ ਭੂਚਾਲ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ।
ਐਡਵਾਂਸਡ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ
ਇਹ ਖੋਜ ਆਈ.ਆਈ.ਟੀ. ਮੰਡੀ ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਸਿਵਲ ਐਂਡ ਐਨਵਾਇਰਮੈਂਟਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ 'ਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਮਹੇਸ਼ ਰੈੱਡੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਡੈਰਿਕਸ ਪੀ. ਸ਼ੁਕਲਾ ਅਤੇ ਧੰਨਿਆ ਜੇ. ਸਹਿ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਖੋਜੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੀ ਇਕ ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ 'ਚ ਰਵਾਇਤੀ ਭੂਚਾਲ ਰਿਕਾਰਡਾਂ ਨੂੰ ਐਡਵਾਂਸਡ ਸੈਟੇਲਾਈਟ-ਅਧਾਰਿਤ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਸਿਸਟਮ (GNSS) ਡਾਟਾ ਮਿਲੀਮੀਟਰ-ਪੱਧਰ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨਾਲ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੈਕ ਕਰੇਗਾ। ਇੰਟਰਫੇਰੋਮੈਟ੍ਰਿਕ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਅਪਰਚਰ ਰਾਡਾਰ (InSAR) ਵੱਡੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਵਿਗਾੜ (deformation), ਉੱਪਰ ਉੱਠਣ, ਧਸਣ ਅਤੇ ਫਾਲਟ ਜ਼ੋਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਣਾਅ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਏਗਾ। ਇਹ ਸਾਧਨ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਹੋ ਰਹੇ ਭੂ-ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਣਗੇ ਜੋ ਅਕਸਰ ਵੱਡੇ ਭੂਚਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ 'ਚ ਮਿਲੇਗੀ ਸਿੱਧੀ ਮਦਦ
ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡੈਰਿਕਸ ਪੀ. ਸ਼ੁਕਲਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਜ਼ੋਖਮ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ 'ਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ 'ਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।
ਇਹ ਖੋਜ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਸੂਬਾਈ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਰਣਨੀਤੀਆਂ, ਭੂਚਾਲ-ਰੋਧੀ ਇਮਾਰਤ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਸੋਧ, ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਆਡਿਟ 'ਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ 'ਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੁਰੰਗਾਂ, ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ, ਰੇਲ ਲਾਈਨਾਂ ਅਤੇ ਚਾਰ-ਮਾਰਗੀ ਹਾਈਵੇਅ ਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਸਤਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਭੂਚਾਲ ਵਿਗਿਆਨ, ਭੂ-ਸੂਚਨਾ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਰਿਮੋਟ ਸੈਂਸਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਾਹਿਰ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਿਮਾਚਲ ਜਿਹੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਦੀ ਲੰਬੀ-ਮਿਆਦ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗੀ।
ਸਕੂਲਾਂ 'ਚ ਰੱਖੇ ਬੰਬ! ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ 'ਚ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਦੌੜੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਉੱਡੇ ਹੋਸ਼
NEXT STORY 
