ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ (ਵਿਨੋਦ)-ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਕੇਸ਼ੋਪੁਰ-ਮਿਆਣੀ ਛੰਬ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਹੈ, ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਅੰਤ ਜਾਂ ਮਾਰਚ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਬਦਲਾਅ ਆਉਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵਾਪਸ ਜਾਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਕੇਸ਼ੋਪੁਰ-ਮਿਆਣੀ ਛੰਭ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ
ਕੇਸ਼ੋਪੁਰ ਛੰਭ ਇਕ ਕੁਦਰਤੀ ਦਲਦਲੀ ਇਲਾਕਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੂਸ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਲੱਦਾਖ, ਯੂਕਰੇਨ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਹੋਰ ਪੰਛੀ ਸਾਲ ਭਰ ਇਸ ਛੰਭ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਛੰਬ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਸਥਾਨ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਕੇਸ਼ੋਪੁਰ-ਮਿਆਣੀ ਛੰਬ, ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੁਰੱਖਿਆ ਐਕਟ, 1972 (ਸੋਧੇ ਹੋਏ 2002) ਦੇ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੂਚਿਤ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਹੈ। ਇਹ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਲ-ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦਾ ਲਾਂਘਾ ਹੈ। ਪੂਰਾ ਛੰਬ 5 ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੇ ਦੋ ਦਲਦਲੀ ਇਲਾਕਿਆਂ '’ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਹਨ ਮਿਆਣੀ (400 ਏਕੜ), ਡੱਲਾ (152 ਏਕੜ), ਕੇਸ਼ੋਪੁਰ (136 ਏਕੜ) ਅਤੇ ਮਤਵਾ (51 ਏਕੜ) ਜੋ ਕਿ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਬਲਾਕ ਹਨ, ਅਤੇ ਮਗਰਮੂਦੀਆ (111 ਏਕੜ) ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਬਲਾਕ ਹੈ। 25 ਜੂਨ 2007 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ- ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਛੁੱਟੀ ਦਾ ਐਲਾਨ
ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ (ਸੁਰੱਖਿਆ) ਐਕਟ, 1972 (ਸੋਧਿਆ 2002) ਦੇ ਤਹਿਤ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਉਪਬੰਧਾਂ ਦੀ ਧਾਰਾ 36ਡੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਗਠਿਤ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ, ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਸ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਇਹ ਪੰਜ ਪਿੰਡ ਸਥਿਤ ਹਨ, ਉਹ ਪੰਚਾਇਤ ਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਇਕ ਨਾਮਜ਼ਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੇਸ਼ੋਪੁਰ ਛੰਬ ਇੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਦਲਦਲੀ ਇਲਾਕਾ, ਇਹ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਮਨ ਕਰੇਨ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਪੰਛੀ, ਸਾਈਰਸ ਕਰੇਨ, ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ- ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ 'ਚ ਬੱਸਾਂ ਦੇ ਰੂਟ ਹੋਏ ਬੰਦ, ਮੈਰਿਜ ਪੈਲੇਸ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋੜਨੀਆਂ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਸਾਈਆਂ
ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਬਦਲਾਅ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਇਸ ਛੰਬ ਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪੰਛੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ
ਇਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੰਛੀ ਇਸ ਛੰਬ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਾਰਨ, ਹੁਣ ਇਸ ਛੰਬ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 13 ਤੋਂ 15 ਹਜ਼ਾਰ ਪੰਛੀ ਹੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ- ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਡਿਪੋਰਟ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ CM ਮਾਨ ਦਾ ਵੱਡਾ ਬਿਆਨ
ਇਹ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ
ਮੌਸਮ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਗਰਮ ਹੋਣ, ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਆਈ ਭਾਰੀ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ, ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਜੋ ਫਰਵਰੀ ਦੇ ਅੰਤ ਜਾਂ ਮਾਰਚ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਸਨ, ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। ਛੰਬ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਵਾਪਸ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗਰਮੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ 15 ਫਰਵਰੀ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਜਾਣਗੇ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਕੇਸ਼ੋਪੁਰ ਛੰਭ ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਜਾੜ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਜਗ ਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ
For Android:- https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en
For IOS:- https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8
ਟਿੱਪਰ ਚਾਲਕ ਦੀ ਵੱਡੀ ਅਣਗਿਹਲੀ, ਪਤਨੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਦਰਦਨਾਕ ਮੌਤ
NEXT STORY 
