Fact Check by BOOM
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ 'ਚ ਗੰਗਾ ਨਦੀ 'ਚ ਤੈਰਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਇਕ ਵੀਡੀਓ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯੂਦਾਅਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਮਹਾਕੁੰਭ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਉਸੇ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਲਾਸ਼ਾਂ ਤੈਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
BOOM ਨੇ ਜਾਂਚ 'ਚ ਪਾਇਆ ਕਿ ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਕੋਵਿਡ-19 ਦੀ ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਦੌਰਾਨ ਦੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਜਭੂਸ਼ਣ ਦੁਬੇ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਯੂਟਿਊਬਰ ਨੇ ਮਈ 2021 ਵਿੱਚ ਇਸ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਚੈਨਲ 'ਤੇ ਸ਼ੇਅਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਯੂ.ਪੀ. ਦੇ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ, ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਬਕਸਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਸ਼ਾਂ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਤੈਰਣ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਹਨ।
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਵਾਇਰਲ ਇਹ ਵੀਡੀਓ 6 ਮਿੰਟ 54 ਸੈਕਿੰਡ ਦਾ ਹੈ। ਫੇਸਬੁੱਕ 'ਤੇ ਇਸ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਕ ਯੂਜ਼ਰ ਨੇ ਲਿਖਿਆ, 'ਯੂਪੀ ਦੇ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ 'ਚ ਗੰਗਾ ਨਦੀ 'ਚ ਤੈਰਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦਾ ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਯੋਗੀ ਨੂੰ ਬੇਨਕਾਬ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਗੰਗਾ ਦੀ ਸਫਾਈ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਕਿੱਥੇ ਗਏ?
ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੀ ਕਿੰਨੀ ਸਫਾਈ ਹੋਈ ਹੈ? ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਝੂਠੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੀ ਪੋਲ ਖੋਲ੍ਹ ਰਹੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਮਹਾਕੁੰਭ ਖੇਡਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਉਸੇ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਲਾਸ਼ਾਂ ਤੈਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਝੂਠੀਆਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।
(ਆਰਕਾਈਵ ਲਿੰਕ)
ਐਕਸ 'ਤੇ ਇਕ ਯੂਜ਼ਰ ਨੇ ਲਿਖਿਆ, 'ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਯੂਪੀ ਦੇ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ 'ਚ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਯੋਗੀ ਦੀ ਪੋਲ ਖੋਲ੍ਹ ਰਹੀ ਹੈ। ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਤੈਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਮਹਾਕੁੰਭ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਦਾ ਡੰਕਾ ਬਜਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਉਸੇ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਲਾਸ਼ਾਂ ਤੈਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਝੂਠੇ ਅਤੇ ਬੇਸ਼ਰਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਹਾਕੁੰਭ 2025 ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ
(ਆਰਕਾਈਵ ਲਿੰਕ)
ਫੈਕਟ ਚੈੱਕ
ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਮਈ 2021 ਦਾ ਹੈ
ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਮਾਈਕ ਨਾਲ ਗੰਗਾ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਪਈਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਮਾਸਕ ਅਤੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਟੋਪੀ ਵੀ ਪਾਈ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਕੋਵਿਡ 19 ਦੌਰਾਨ ਲਈ ਗਈ ਸੀ।
ਦਾਅਵੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ, ਬੂਮ ਨੇ ਗੂਗਲ ਲੈਂਸ ਨਾਲ ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਦੇ ਕੁਝ ਕੀਫ੍ਰੇਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਇਹ 4 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਵੀਡੀਓ ਦੀ ਕਲਿੱਪ ਸੀ।
ਸਾਨੂੰ Brajbhushan Markandey ਨਾਮ ਦੇ ਯੂਟਿਊਬ ਚੈਨਲ 'ਤੇ 17 ਮਈ, 2021 ਨੂੰ ਅੱਪਲੋਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਮਿਲਿਆ। ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਅਸਲੀ ਵੀਡੀਓ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ 7 ਮਿੰਟ 35 ਸਕਿੰਟ ਤੱਕ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵਾਇਰਲ ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਥੰਬਨੇਲ ਵੀ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, 'ਨੋਚ ਰਹੇ ਸਨ ਕੁੱਤੇ, ਕਿੰਨੇ ਗਿਣਾ; ਜਦੋਂ ਸੀਐਮ ਯੋਗੀ ਨੇ ਫੋਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਥੰਬਨੇਲ ਨੂੰ ਅਸਲੀ ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵੀਡੀਓ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਮੁਹੰਮਦਾਬਾਦ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਹਰ ਬਾਲਮਪੁਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ।
ਰਿਪੋਰਟਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਗੰਗਾ ਦੇ ਕੰਢੇ ਦੋ ਦਰਜਨ ਲਾਸ਼ਾਂ ਗਿਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਵਧ ਸਕਿਆ। ਉਸਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੇ ਘਾਟਾਂ 'ਤੇ ਪਈਆਂ ਸਨ, ਕੁਝ ਪਾਣੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਕੁਝ ਬਾਹਰ। ਕੁਝ ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਤੇ ਨੋਚ ਕੇ ਖਾ ਰਹੇ ਸਨ।
ਵੀਡੀਓ ਕੋਵਿਡ 19 ਦੌਰਾਨ ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਹੈ
ਕੋਵਿਡ 19 ਮਹਾਮਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕੋਪ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਾਰਚ 2020 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਵੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਪ੍ਰੈਲ-ਮਈ 2021 'ਚ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦੀ ਦੂਜੀ ਲਹਿਰ ਨੇ ਭਾਰੀ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਯੂਪੀ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਬੈੱਡਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਸਨ। ਉਥੇ ਹੀ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ, ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਬਕਸਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਚ ਗੰਗਾ ਨਦੀ 'ਚ ਤੈਰਦੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ।
ਬ੍ਰਜਭੂਸ਼ਣ ਦੂਬੇ ਆਪਣੇ ਵੀਡੀਓ 'ਚ 21 ਮਿੰਟ 49 ਸੈਕਿੰਡ 'ਤੇ ਦੈਨਿਕ ਜਾਗਰਣ ਅਖਬਾਰ 'ਚ ਗੰਗਾ 'ਚ ਲਾਸ਼ ਮਿਲਣ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਇਕ ਖਬਰ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਲਾਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਨਦੀ 'ਚ ਵਹਾਉਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਵਾਲ ਉਠਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਰਾਜ ਜਲ ਸ਼ਕਤੀ ਮੰਤਰੀ ਬਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰ ਟੁਡੂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, 'ਕੋਵਿਡ ਕਾਰਨ ਮਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।'
ਮਹਾਕੁੰਭ ਭਗਦੜ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਖ਼ਬਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਮੌਨੀ ਅਮਾਵਸਿਆ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਮਹਾਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਖੇਤਰ 'ਚ ਭਗਦੜ ਮਚ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ 'ਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 30 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ 60 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਹਾਕੁੰਭ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗਾਜ਼ੀਪੁਰ 'ਚ ਗੰਗਾ ਨਦੀ 'ਚ ਅਜੇ ਤੱਕ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਵੀ ਲਾਸ਼ ਮਿਲਣ ਦੀ ਖਬਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਹੈ।
(Disclaimer: ਇਹ ਫੈਕਟ ਚੈੱਕ ਮੂਲ ਤੌਰ 'ਤੇ BOOM ਵੱਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ Shakti Collective ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ‘ਜਗ ਬਾਣੀ’ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਲਖਨਊ ਕੋਰਟ 'ਚ ਤਲਬ, ਫ਼ੌਜ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਸੀ ਵਿਵਾਦਤ ਟਿੱਪਣੀ, 24 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗੀ ਸੁਣਵਾਈ
NEXT STORY 
