ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ 26 ਨਿਰਦੋਸ਼ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ‘ਪਹਿਲਗਾਮ ਕਤਲੇਆਮ’ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਵਿਚਾਲੇ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ, ਦਿੱਲੀ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੀ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਲ ਲਈ।
‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਧੂਰ’ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਸਾਡੇ ਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਵਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸਾਡੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਜਵਾਬ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਜੋ ਹਿੰਮਤ ਹੈ, ਉਸ ਲਈ ਅਜਿਹੇ ਗਿਣੇ-ਮਿੱਥੇ ਜਵਾਬਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਧੂਰ’ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਕੈਂਪਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਜੰਗ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਹੈਰਾਨੀ ਦੇ ਤੱਤ ਨੇ ਸਾਡੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਜਹਾਜ਼ ਗੁਆ ਦਿੱਤੇ ਹੋਣਗੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਜਹਾਜ਼ ਗੁਆ ਦਿੱਤੇ, ਕੁਝ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਹੀ, ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ’ਤੇ ਬੰਬਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਉਸ ਸਮੇਂ, ਸਾਡੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਮੁਖੀ ਨੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਲੋਂ ਜੰਗ ਦਾ ਵੇਰਵਾ ਦਿੱਤਾ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨਿਊਜ਼ ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪੱਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ’ਚ ਸਾਡਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਅੰਕੜਾ ਕਦੇ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇਗਾ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਨਿਯਮਿਤ ਜੰਗਾਂ ਵਿਚ ਅਣਲਿਖਤ ਨਿਯਮ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮਨੋਬਲ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਦਿਖਾਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਜਿੱਥੇ ਆਈ. ਐੱਸ. ਆਈ.-ਪ੍ਰਾਯੋਜਿਤ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟ੍ਰੇਂਡ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਜਿੱਥੋਂ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਫੈਲ ਕੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਰਦੇ ਹਨ। ਆਈ. ਐੱਸ. ਆਈ. ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਵਕਿਲਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੰਦੇਸ਼ ਮਿਲ ਗਿਆ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਚੁਕਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਧੂਰ’ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਮਝਦਾਰੀ ਅਤੇ ਸਿਆਣਪ ਇਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਬਦਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ’ਚ ਨਹੀਂ ਉਤਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਸਾਡੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਾਲ ਹੀ ’ਚ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਧੂਰ’ ਨੂੰ ਉੱਚ ਰੱਖਿਆ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਜਨਤਕ ਬਿਆਨਾਂ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਸਾਡੀ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜਿੱਤ ਨੂੰ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਧੂਰ’ ਦਾ ਹੀ ਇਕ ਰੂਪ ਦੱਸਣ ਦੇ ਕਦਮ, ਸਾਡੀਆਂ ਰੱਖਿਆ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤੀਕਰਨ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹਨ।
ਸੀਨੀਅਰ ਫੌਜ ਜਨਰਲਾਂ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਫੌਜ ਮਾਰਸ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਨਿਊਜ਼ ਚੈਨਲਾਂ ’ਤੇ ਅਕਸਰ ਸ਼ੇਖੀ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਬਾਰੇ ਖੁਦ ਹੀ ਬਿਆਨ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਸੈਨਿਕਾਂ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਫੌਜੀਆਂ ’ਤੇ ਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਰੱਖਿਆ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ’ਤੇ ਇਕੋ ਗੱਲ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਘਟਦੇ ਪ੍ਰਤੀਫਲ ਦਾ ਨਿਯਮ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜਨ ਲਈ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤੀਕਰਨ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਹੋਰ ਵੀ ਬੁਰਾ ਹੈ! ਓਲੰਪਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਐਥਨਜ਼ ਅਤੇ ਸਪਾਰਟਾ ਦੇ ਯੁੱਧਸ਼ੀਲ ਯੂਨਾਨੀ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੈਸੇਡੋਨੀਆ ਅਤੇ ਕ੍ਰੇਤੇ ਨੂੰ ਵਧਦੇ ਫਾਰਸੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਇਕਜੁੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਕ ਯੂਨਾਨੀ ਰਾਜ ਦੀ ਦੂਜੇ ਉੱਤੇ ਉੱਤਮਤਾ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਯੂਨਾਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿਚ ਖੂਨ ਵਹਾਉਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਖੇਡ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਨੇ ਯੁੱਧਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਲਈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਯੂਨਾਨੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਫਾਰਸੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇਕ ਸੰਯੁਕਤ ਮੋਰਚਾ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਮਿਲਿਆ।
ਮੈਂ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਮਾਨਤਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੇ ਟਕਰਾਅ ’ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਪਰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਹੈ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਹਨੇਰੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਵੀ, ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਦੋਸਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਝਗੜਾ ਕਦੇ ਵੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਵਧਿਆ। ਭਾਰਤੀ ਟੈਸਟ ਬੱਲੇਬਾਜ਼ ਤੋਂ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਬਣੇ ਨਵਜੋਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟੈਸਟ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਤੋਂ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਬਣੇ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦੇ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਕ੍ਰਿਕਟ ਓਨਾ ਹੀ ਜਨੂੰਨੀ ਹੈ ਜਿੰਨਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹੈ। ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਮੈਚ ਵਿਚ ਜਿੱਤ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਜਿੱਤ ਵਾਂਗ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਖੇਡ ਵਿਚ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਕਦੇ ਵੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਗਈ। ਹੁਣ ਇਸ ’ਚ ਬਦਲਾਅ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਖੇਡ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ!
ਮੇਰੀ ਰਾਏ ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਕ੍ਰਿਕਟਰਾਂ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕ੍ਰਿਕਟਰਾਂ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਗਲਤ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਕਪਤਾਨਾਂ ਨੇ ਟਾਸ ਵੇਲੇ ਜਾਂ ਸਾਡੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਮਿਲਾਇਆ। ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਖੇਡ ਜਗਤ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਸਾਡੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੀ. ਸੀ. ਸੀ. ਆਈ. ਰਾਹੀਂ ਸਾਡੀ ਟੀਮ ਦੇ ਕਪਤਾਨ ਸੂਰਯਕੁਮਾਰ ਯਾਦਵ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੋਵੇਗੀ।
ਇਸ ਕਦਮ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਸੁਨੇਹਾ ਭੇਜਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਵਿਚ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹਾਂ। ਇਹ ਮੰਦਭਾਗਾ ਹੈ। ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਲੜਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੇ ਇਹ ਕਾਇਰਤਾਪੂਰਨ ਬਦਲ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਲੀਗ ਆਫ਼ ਨੇਸ਼ਨਜ਼ ਵਿਚ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਨਤਾ ਲਈ ਇਸ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਕਟਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਣਾ ਤੈਅ ਹੈ।
ਸਾਡੀ ਸਿਆਸੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਸਿਆਸੀਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਉੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ’ਚ ਲਿਆਉਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲਏ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨੇਤਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਦਮਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਜਾਂਚੇ ਪਰਖੇ ਜਾਣ ਦੇਣਗੇ।
ਸਾਡੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੂੰ ਖੇਡ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ’ਤੇ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਸੋਧ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
-ਜੂਲੀਓ ਰਿਬੈਰੋ
ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਸ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਸਮੱਗਲਿੰਗ ਜ਼ੋਰਾਂ ’ਤੇ!
NEXT STORY 
