ਵੈੱਬ ਡੈਸਕ - ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਚੇਤ ਦੇ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਵਾਰ ਚੇਤ ਦੇ ਨਰਾਤੇ 30 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ’ਚ ਚੇਤ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। .ਅਤੇ ਇਸ ਨਰਾਤਿਆਂ ’ਚ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਨੌਂ ਰੂਪਾਂ ਦਾ ਵੀ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਰਾਤਿਆਂ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਅਰਥ - ਨੌਂ ਰਾਤਾਂ, ਜਿਸ ’ਚ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਨੌਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਦੇਵੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨਚਾਹੇ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਦੇਵੀ ਸ਼ੈਲਪੁੱਤਰੀ, ਬ੍ਰਹਮਚਾਰਿਣੀ, ਚੰਦਰਘੰਟਾ, ਕੁਸ਼ਮਾਂਡਾ, ਸਕੰਦਮਾਤਾ, ਕਾਤਿਆਨੀ, ਕਾਲਰਾਤਰੀ, ਮਹਾਗੌਰੀ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀਦਾਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਨਿਰਧਾਰਤ ਹੈ।
ਚੇਤ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵ
- ਚੇਤ ਨਰਾਤਿਆਂ ’ਚ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਨੌਂ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਹਿੰਦੂ ਨਵਾਂ ਸਾਲ ਵੀ ਚੇਤ ਸ਼ੁਕਲ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਨਵਾਂ ਸੰਵਤਸਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੇਤ ਨਰਾਤੇ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੀ ਜਨਮ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤ, ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਭਜਨ-ਕੀਰਤਨ ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਚੇਤ ਨਰਾਤੇ 2025 ਮਿਤੀ
ਪੰਚਾਂਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੇਤ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਮਿਤੀ 29 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 04.27 ਵਜੇ ਤੋਂ 30 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 12.49 ਵਜੇ ਤੱਕ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਦੀਆ ਮਿਤੀ ਕਾਰਨ, ਚੇਤ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੀ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 30 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਹੋਵੇਗੀ ਤੇ 6 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ।
ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਸ਼ੁੱਭ ਮਹੂਰਤ
ਚੇਤ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਘਟਸਥਾਪਨ ਭਾਵ ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਨਾ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਚੇਤ ਨਰਾਤਿਆਂ ’ਤੇ ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋ ਸ਼ੁੱਭ ਮਹੂਰਤ ਹੋਣਗੇ। ਕਲਸ਼ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਸ਼ੁੱਭ ਸਮਾਂ 30 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ 06.13 ਵਜੇ ਤੋਂ 10:22 ਵਜੇ ਤੱਕ ਹੈ। ਫਿਰ ਤੁਸੀਂ ਅਭਿਜੀਤ ਮਹੂਰਤ ’ਚ ਦੁਪਹਿਰ 12:01 ਵਜੇ ਤੋਂ ਦੁਪਹਿਰ 12.50 ਵਜੇ ਤੱਕ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰ ਸਕੋਗੇ। ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਸ਼ਟ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਆਓ ਨੌਂ ਦੇਵੀ (ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ 9 ਅਵਤਾਰਾਂ) ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ’ਚ ਜਾਣੀਏ।
ਪਹਿਲਾ ਨਰਾਤਾ- ਮਾਂ ਸ਼ੈਲਪੁੱਤਰੀ
- ਚੇਤ ਨਰਾਤਿਆਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ ਮਾਂ ਸ਼ੈਲਪੁੱਤਰੀ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਮਾਂ ਸ਼ੈਲਪੁੱਤਰੀ ਸਫੇਦ ਕੱਪੜੇ ਧਾਰਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਵਾਹਨ ਬਲਦ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਨੇ ਇਕ ਹੱਥ ’ਚ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ’ਚ ਕਮਲ ਫੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਦੂਜਾ ਨਰਾਤਾ- ਮਾਂ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰਿਣੀ
- ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਮਾਂ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰਿਣੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਂ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰਿਣੀ ਨੇ ਚਿੱਟੇ ਕੱਪੜੇ ਧਾਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਕ ਹੱਥ ’ਚ ਅਸ਼ਟਭੁਜ ਵਾਲੀ ਮਾਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ’ਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਘੜਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰਿਣੀ ਨੂੰ ਤਪੱਸਿਆ ਅਤੇ ਤਿਆਗ ਦੀ ਦੇਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਤੀਜਾ ਨਰਾਤਾ - ਮਾਂ ਚੰਦਰਘੰਟਾ
- ਤੀਜਾ ਦਿਨ ਮਾਂ ਚੰਦਰਘੰਟਾ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਚੰਦਰਘੰਟਾ ਦੇ ਦਸ ਹੱਥ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਚ ਉਹ ਕਮਲ, ਕਮੰਡਲ, ਧਨੁਸ਼, ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ, ਤਲਵਾਰ, ਖੰਜਰ ਵਰਗੇ ਹਥਿਆਰ ਫੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਸ਼ੇਰ ਉਸ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਇਕ ਅਰਧਚੰਦਰਮਾ ਹੈ।
ਚੋਥਾ ਨਰਾਤਾ - ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਮਾਂਡਾ
- ਚੋਥੇ ਦਿਨ ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਮਾਂਡਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਵਾਹਨ ਸ਼ੇਰ ਹੈ। ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਮਾਂਡਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਭਗਤ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪੰਜਵਾਂ ਨਰਾਤਾ - ਮਾਂ ਸਕੰਦਮਾਤਾ
- ਪੰਚਮੀ ਤਿਥੀ 'ਤੇ ਮਾਂ ਸਕੰਦਮਾਤਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੋ ਹੱਥਾਂ ’ਚ ਕਮਲ ਫੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਇਕ ਹੱਥ ’ਚ ਕਾਰਤੀਕੇਯ ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਭਗਤਾਂ ਨੂੰ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
ਛੇਵਾਂ ਨਰਾਤਾ - ਮਾਂ ਕਾਤਿਆਯਨੀ
- ਛੇਵਾਂ ਰੂਪ ਮਾਂ ਕਾਤਿਆਯਨੀ ਦਾ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੇ ਇਕ ਹੱਥ ’ਚ ਕਮਲ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ’ਚ ਤਲਵਾਰ ਹੈ, ਤੀਜਾ ਹੱਥ ਭੈ ਮੁਦਰਾ ’ਚ ਹੈ ਅਤੇ ਚੌਥਾ ਹੱਥ ਵਰਦ ਮੁਦਰਾ ’ਚ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਂ ਕਾਤਿਆਯਨੀ ਨੂੰ ਬ੍ਰਜ ਮੰਡਲ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੱਤਵਾਂ ਨਰਾਤਾ- ਮਾਂ ਕਾਲਰਾਤਰੀ
- ਸੱਤਵੇਂ ਦਿਨ ਮਾਂ ਕਾਲਰਾਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਅੱਖਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਵਾਹਨ ਗਧਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਕਾਲਰਾਤਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥਾਂ ’ਚ ਖੜਗਲੌਹ ਹਥਿਆਰ ਫੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਤੀਜੇ ਹੱਥ ’ਚ ਵਰ ਮੁਦਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਹੱਥ ’ਚ ਅਭੈ ਮੁਦਰਾ ਹੈ।
ਅੱਠਵਾਂ ਨਰਾਤਾ - ਮਾਂ ਮਹਾਗੌਰੀ
- ਚੇਤ ਨਰਾਤਿਆਂ ਅੱਠਵਾਂ ਦਿਨ ਮਾਂ ਮਹਾਗੌਰੀ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਬਾਹਾਂ ਹਨ। ਇਕ ਹੱਥ ਵਿਚ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਹੱਥ ਅਭੈ ਮੁਦਰਾ ’ਚ ਹੈ। ਤੀਜੇ ਹੱਥ ’ਚ ਡਮਰੂ ਹੈ ਅਤੇ ਚੌਥਾ ਹੱਥ ਵਰ ਮੁਦਰਾ ’ਚ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦਾ ਵਾਹਨ ਬਲਦ ਹੈ।
ਨੌਵਾਂ ਨਰਾਤਾ - ਮਾਂ ਸਿੱਧੀਦਾਤਰੀ
- ਨੌਵੇਂ ਦਿਨ ਮਾਂ ਸਿੱਧੀਦਾਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਦੀਆਂ 8 ਸਿੱਧੀਆਂ (ਸਿੱਧੀਆਂ) ਹਨ। ਦੇਵੀ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ 'ਤੇ ਬੈਠੀ ਹੈ। ਮਾਂ ਸਿੱਧੀਦਾਤਰੀ ਦੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ’ਚ ਸ਼ੰਖ, ਦੂਜੇ ’ਚ ਗਦਾ, ਤੀਜੇ ’ਚ ਕਮਲ ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਹੱਥ ’ਚ ਚੱਕਰ ਹੈ।
ਘਰ ਦੀ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ 'ਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਨਿਵਾਸ, ਜਾਣੋ ਇਸ ਦਾ ਮਹੱਤਵ
NEXT STORY 
