ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਭਾਰਤੀ ਮੂਲ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਦੀ ਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ (22 ਜੂਨ) ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ 21 ਜੂਨ ਨੂੰ ਹੇਠਲੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਨੌਕਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਚਾਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਸੀ।
ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹਿੰਦੂਜਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਕਮਲ ਹਿੰਦੂਜਾ ਨੂੰ ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਅਜੈ ਅਤੇ ਨੂੰਹ ਨਮਰਤਾ ਨੂੰ ਚਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਉਪਰਲੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ।
ਹੁਣ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਪਰਲੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਸਾਰੇ ਗੰਭੀਰ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਬੁਲਾਰੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਏ ਹਨ। ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, "ਸਾਨੂੰ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਏ ਬਿਆਨਾਂ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰਨ ਲਈ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸਾਡਾ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਇਰਾਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਨੌਕਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦੇ ਲੱਗੇ ਸਨ ਦੋਸ਼
ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿਲਾ 'ਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਨਪੜ੍ਹ ਲੋਕ ਸਨ। ਹੇਠਲੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਤਸਕਰੀ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਟਾਫ ਨੂੰ ਉਹ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਝ ਸੀ।
ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਚਾਰੇ ਮੈਂਬਰ ਫੈਸਲੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਅਤੇ 5ਵਾਂ ਦੋਸ਼ੀ ਨਜੀਬ ਜ਼ਿਆਜੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ 18 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਵੀ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਕੇਸ
ਬੀਬੀਸੀ ਮੁਤਾਬਕ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤਕਰਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਪਰ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕੇਸ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹਿੰਦੂਜਾ ਨੂੰ 2007 ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਲੋੜੀਂਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸਟਾਫ ਦੀ ਭਰਤੀ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।
ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਏ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਵਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਕਈ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀਰੇ, ਰੂਬੀ ਅਤੇ ਪਲੈਟੀਨਮ ਦੇ ਹਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਖਰਚਿਆਂ ਅਤੇ ਜੁਰਮਾਨਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕਰਦੇ ਸਨ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਛੁੱਟੀ ਦੇ 18 ਘੰਟੇ ਕੰਮ
ਬਲੂਮਬਰਗ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਖਿਲਾਫ ਮਨੁੱਖੀ ਤਸਕਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ 'ਚ ਸੋਮਵਾਰ (17 ਜੂਨ) ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਪੀੜਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਹੋਏ ਵਕੀਲਾਂ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਰਸੋਈਏ ਜਾਂ ਘਰੇਲੂ ਸਹਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਜਾਂ ਬਿਨਾਂ ਛੁੱਟੀ ਦੇ 15 ਤੋਂ 18 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਦਾ ਹਰ ਸਮੇਂ ਹਾਜ਼ਰ ਰਹਿਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ। ਵਕੀਲ ਨੇ ਕਮਲ ਹਿੰਦੂਜਾ ਵੱਲੋਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਡਰ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ।
ਸਟਾਫ ਨਾਲੋਂ ਕੁੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਖਰਚਾ ਚਾਰ ਗੁਣਾ ਪੈਸਾ
ਸਰਕਾਰੀ ਵਕੀਲ ਯਵੇਸ ਬਰਟੋਸਾ ਨੇ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੌਕਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਕੁੱਤੇ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਟਾਫ ਨੂੰ 654 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਯਾਨੀ ਲਗਭਗ 2.38 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਸਾਲਾਨਾ ਤਨਖਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਖੁਆਉਣ 'ਤੇ ਸਾਲਾਨਾ ਲਗਭਗ 8 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਵਕੀਲ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਹਾਇਕਾਂ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਏ ਗਏ ਹਨ। ਕਈ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸਿਰਫ਼ ਹਿੰਦੀ ਬੋਲ ਸਕਦੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਕਿਤੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵਿਸ ਫ੍ਰੈਂਕ ਦੀ ਬਜਾਏ ਭਾਰਤੀ ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਕੋਈ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਨੌਕਰੀ ਛੱਡਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਇਨਕਾਰ
ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ 'ਤੇ ਲੱਗੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਸਟਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ। ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕੰਪਨੀ ਉਸ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ 'ਤੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਤਸਕਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਗਲਤ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਵਕੀਲਾਂ ਨੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੱਚਾਈ ਨਹੀਂ ਦੱਸੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਵਿਲਾ ਵਿੱਚ ਸਟਾਫ਼ ਲਈ ਭੋਜਨ ਦਾ ਢੁੱਕਵਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮਕਾਨ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵਕੀਲ ਨੇ ਅਦਾਲਤ 'ਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਈ ਸਟਾਫ ਭਾਰਤ ਜਾ ਕੇ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ 'ਚ ਕੰਮ 'ਤੇ ਪਰਤ ਆਏ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਇੱਥੇ ਕੰਮ ’ਤੇ ਨਾ ਪਰਤਦਾ।
ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਹਨ ਹਿੰਦੂਜਾ
ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਫੋਰਬਸ ਮੁਤਾਬਕ 2023 'ਚ ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਕੁਲ ਸੰਪਤੀ 20 ਅਰਬ ਡਾਲਰ (1.67 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਸੀ। ਹਿੰਦੂਜਾ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਪਰਿਵਾਰ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਗੋਪੀ ਹਿੰਦੂਜਾ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ। ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ 200 ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਹਿੰਦੂਜਾ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਟੈਲੀਕਾਮ, ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ, ਪਾਵਰ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ, ਰਿਐਲਿਟੀ, ਆਟੋ, ਹੈਲਥਕੇਅਰ ਆਦਿ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਸੁਨੀਤਾ ਵਿਲੀਅਮਜ਼ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਯਾਤਰਾ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਹੋਈ ਮੁਲਤਵੀ, NASA ਨੇ ਦੱਸੀ ਇਹ ਵਜ੍ਹਾ
NEXT STORY 
