Jagbani

helo

Jagbani.in

ਸਾਨੂੰ ਦੁੱਖ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ opt-out ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹੋ।

ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ''Block'' ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਤੁਸੀਂ ਨੋਟਿਫਿਕੇਸ਼ਨ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਥੱਲੇ ਦਿੱਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰੋ।

  • ਇੱਥੇ ਜਾਓ Chrome>Setting>Content Settings
  • ਇੱਥੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ Content Settings> Notification>Manage Exception
  • "https://www.punjabkesri.in:443" ਦੇ ਲਈ Allow ਚੁਣੋ।
  • ਆਪਣੇ ਬ੍ਰਾਉਜ਼ਰ ਦੀ Cookies ਨੂੰ Clear ਕਰੋ।
  • ਪੇਜ ਨੂੰ ਰਿਫ੍ਰੈਸ਼( Refresh) ਕਰੋ।
Got it
  • JagbaniKesari TvJagbani Epaper
  • Top News

    TUE, JUN 10, 2025

    11:07:54 PM

  • pakistan announcement budget

    ਖਾਣ ਨੂੰ ਪੈਸਾ ਨਹੀਂ 'ਤੇ ਫੌਜ 'ਤੇ ਇੰਨਾ ਖਰਚ...

  • pm narendra modi met mp delegation operation sindoor

    ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਪਾਕਿ ਦੀ ਪੋਲ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਆਏ ਸਰਬਪਾਰਟੀ...

  • baba arrested for sexually abusing women

    ਘਰ 'ਚ ਦੱਬੇ ਪੈਸੇ ਕੱਢਣ ਦਾ ਲਾਲਚ ਦੇ 'ਬਾਬਾ' ਵੜ੍ਹ...

  • half a kilo of heroin recovered near the indo pak border

    ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਸਰਹੱਦ ਨੇੜਿਓਂ ਅੱਧਾ ਕਿਲੋ ਹੈਰੋਇਨ ਬਰਾਮਦ

browse

  • ਪੰਜਾਬ
  • ਦੇਸ਼
    • ਦਿੱਲੀ
    • ਹਰਿਆਣਾ
    • ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ
    • ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
    • ਹੋਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
  • ਵਿਦੇਸ਼
    • ਕੈਨੇਡਾ
    • ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ
    • ਪਾਕਿਸਤਾਨ
    • ਅਮਰੀਕਾ
    • ਇਟਲੀ
    • ਇੰਗਲੈਂਡ
    • ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਬਰਾਂ
  • ਦੋਆਬਾ
    • ਜਲੰਧਰ
    • ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
    • ਕਪੂਰਥਲਾ-ਫਗਵਾੜਾ
    • ਰੂਪਨਗਰ-ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ
  • ਮਾਝਾ
    • ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
    • ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ
    • ਤਰਨਤਾਰਨ
  • ਮਾਲਵਾ
    • ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
    • ਲੁਧਿਆਣਾ-ਖੰਨਾ
    • ਪਟਿਆਲਾ
    • ਮੋਗਾ
    • ਸੰਗਰੂਰ-ਬਰਨਾਲਾ
    • ਬਠਿੰਡਾ-ਮਾਨਸਾ
    • ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ-ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
    • ਫਰੀਦਕੋਟ-ਮੁਕਤਸਰ
  • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
    • ਪਾਰਟੀਜ਼
    • ਪਾਲੀਵੁੱਡ
    • ਬਾਲੀਵੁੱਡ
    • ਪੌਪ ਕੌਨ
    • ਟੀਵੀ
    • ਰੂ-ਬ-ਰੂ
    • ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾ
    • ਮੂਵੀ ਟਰੇਲਰਜ਼
  • ਖੇਡ
    • ਕ੍ਰਿਕਟ
    • ਫੁੱਟਬਾਲ
    • ਟੈਨਿਸ
    • ਹੋਰ ਖੇਡ ਖਬਰਾਂ
  • ਵਪਾਰ
    • ਨਿਵੇਸ਼
    • ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ
    • ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ
    • ਵਪਾਰ ਗਿਆਨ
  • ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ
  • ਗੈਜੇਟ
    • ਆਟੋਮੋਬਾਇਲ
    • ਤਕਨਾਲੋਜੀ
    • ਮੋਬਾਈਲ
    • ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ
    • ਐੱਪਸ
    • ਟੈਲੀਕਾਮ
  • ਦਰਸ਼ਨ ਟੀ.ਵੀ.
  • ਸਿਹਤ
  • ਅਜਬ ਗਜਬ
  • Home
  • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
  • ਦੇਸ਼
  • ਵਿਦੇਸ਼
  • ਖੇਡ
  • ਵਪਾਰ
  • ਧਰਮ
  • Google Play Store
  • Apple Store
  • E-Paper
  • Kesari TV
  • Navodaya Times
  • Jagbani Website
  • JB E-Paper

ਪੰਜਾਬ

  • ਦੋਆਬਾ
  • ਮਾਝਾ
  • ਮਾਲਵਾ

ਮਨੋਰੰਜਨ

  • ਬਾਲੀਵੁੱਡ
  • ਪਾਲੀਵੁੱਡ
  • ਟੀਵੀ
  • ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾ
  • ਪਾਰਟੀਜ਼
  • ਪੌਪ ਕੌਨ
  • ਰੂ-ਬ-ਰੂ
  • ਮੂਵੀ ਟਰੇਲਰਜ਼

Photos

  • Home
  • ਮਨੋਰੰਜਨ
  • ਖੇਡ
  • ਦੇਸ਼

Videos

  • Home
  • Latest News 2023
  • Aaj Ka Mudda
  • 22 Districts 22 News
  • Job Junction
  • Most Viewed Videos
  • Janta Di Sath
  • Siasi-te-Siasat
  • Religious
  • Punjabi Stars Interview
  • Home
  • Meri Awaz Suno News
  • ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਓਹਲੇ, ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 69 : ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਖਿੰਡਾ

MERI AWAZ SUNO News Punjabi(ਨਜ਼ਰੀਆ)

ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਓਹਲੇ, ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 69 : ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਖਿੰਡਾ

  • Updated: 12 Apr, 2023 12:32 AM
Meri Awaz Suno
azadi de olhe hijratnama 69
  • Share
    • Facebook
    • Tumblr
    • Linkedin
    • Twitter
  • Comment

"ਮੈਂ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਸਾਬਕਾ ਸਰਪੰਚ ਵਲਦ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਵਲਦ ਚੰਦਾ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਫੁੱਲ-ਲੋਹੀਆਂ ਤੋਂ ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 1947 ਦੀ  ਦਰਦ ਭਰੀ ਦਾਸਤਾਨ ਸੁਣਾ ਰਿਹੈਂ। ਮੇਰੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਚੰਦਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੂਜੀ ਆਲਮੀ ਜੰਗ ਪਿੱਛੋਂ ਤਹਿਸੀਲ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਿੰਟਗੁਮਰੀ ਦੇ ਪਿੰਡ 47/5L ਵਿੱਚ ਘੋੜੀ ਪਾਲ਼ ਮੁਰੱਬਾ ਅਲਾਟ ਹੋਇਆ। ਸੋ ਓਧਰ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਉਦੋਂ ਮੇਰੇ ਬਾਪ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਈ ਚਾਨਣ ਸਿੰਘ,ਰਲਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭੂਆ ਸੰਤ ਕੌਰ ਜੋ ਨਿਆਣੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਨ ਵੀ ਨਾਲ ਚਲ ਖੜ੍ਹੇ। ਮੈਂ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮੇਰੀਆਂ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਲਛਮਣ ਕੌਰ, ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ  ਓਧਰ ਗੰਜੀ ਬਾਰ ਦਾ ਹੀ ਐ। ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਹੀ ਚੰਦੀ, ਖਿੰਡਾ, ਮਰੋਕ, ਥਿੰਦ ਗੋਤੀਏ ਕੰਬੋਜ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਸ਼ਾਹ ਪੁਰ-ਫਿਲੌਰ ਅਤੇ ਫੁੱਲ, ਘੁੱਦੂਵਾਲ, ਟੁਰਨਾ-ਲੋਹੀਆਂ ਤੋਂ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣਾ ਪਸੀਨਾ ਬਹਾ ਕੇ 47/5L ਜਾ ਆਬਾਦ ਕੀਤਾ।

ਪਿੰਡ ਵਿਚਕਾਰ ਚੁਰੱਸਤੇ 'ਚ ਇਕ ਖੂਹੀ ਹੁੰਦੀ, ਜਿੱਥੋਂ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਪਾਣੀ ਭਰਦਾ। ਉਂਜ ਸਰਦਿਆਂ ਦੇ ਇਕ ਦੋ ਹੋਰ ਘਰਾਂ ਅੰਦਰ ਵੀ ਜਾਤੀ ਖੂਹੀਆਂ ਸਨ। ਵੈਸੇ ਕਈ ਲੋੜਵੰਦ ਨਹਿਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਵੀ ਵਰਤ ਲੈਂਦੇ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਹੁੰਦਾ। ਭਾਈ ਸਵੇਰ ਸ਼ਾਮ ਪਾਠ ਕਰਦਾ। ਗੁਰਪੁਰਬ ਵੀ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ। ਸਿੱਖ ਕਿਰਸਾਨੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁੱਝ ਘਰ ਕਾਮੇ ਮੁਸਲਿਮ, ਆਦਿ ਧਰਮੀ, ਵਾਲਮੀਕਿ ਬਰਾਦਰੀ ਦੇ ਵੀ ਸਨ। ਲੁਹਾਰਾ ਤਰਖਾਣਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਦੋ ਮੁਸਲਿਮ ਭਰਾ ਕਰਦੇ। ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ (ਪਿਛਲਾ ਪਿੰਡ ਗਿੱਦੜ ਪਿੰਡੀ-ਲੋਹੀਆਂ) ਹੱਟੀ ਨਾਲ ਖੰਡ ਦਾ ਡੀਪੂ ਵੀ ਚਲਾਉਂਦਾ। ਕਰਨੈਲ ਅਤੇ ਉਹਦਾ ਭਾਈ ਚਾਨਣ ਵੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੱਟੀ ਕਰਦੇ। ਇਕ ਝੀਰ ਵੀ ਮਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ ਘਰਾਂ, ਖੂਹਾਂ ਤੇ ਪਾਣੀ ਢੋਂਦਾ। ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਹਾੜੀ ਸਾਉਣੀ ਲੈਂਦਾ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੌਧਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਵਧਾਵਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਲੰਬੜਦਾਰ ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ ਵੱਜਦਾ। ਉਂਜ ਖੰਡ ਡੀਪੂ ਵਾਲਾ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਵੀ ਚੰਗਾ ਚੁੱਸਤ ਦਰੁਸਤ ਸੀ। ਘਰਤੋੜ ਸਿੰਘ ਨਿਹੰਗ ਵੀ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਗਤਕਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ। ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਮੇਲੇ 'ਤੇ ਵੀ ਸੰਗਤ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ। ਗੁਆਂਢੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 48, 49, 50 ਚੱਕ ਹੁੰਦੇ। 44 ਚੱਕ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਵੱਜਦਾ। 36/4L ਜਾਂਗਲੀਆਂ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸੁਣੀਂਦੇ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਜਿਣਸ ਵਜੋਂ ਨਰਮਾ, ਗੰਨਾ, ਕਣਕ ਹੀ ਬੀਜਦੇ। ਜੋ ਗੱਡਿਆਂ ਉਤੇ ਲੱਦ ਕੇ ਉਕਾੜਾ ਮੰਡੀ ਵੇਚ ਆਉਂਦੇ। ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ 48 ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਪਰ ਅਸੀਂ ਸਕੂਲ ਕੋਈ ਨਾ ਗਏ। ਮੇਰੀ ਉਮਰ ਉਦੋਂ ਦਸ ਕੁ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੀ ਸੀ। ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਦਾ ਵੱਡਾ ਮਾਸਟਰ, ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਹੀ 'ਰੋੜਿਆਂ ਦਾ ਸਾਈਂ ਦਿੱਤਾ, ਹੁੰਦਾ। ਜੋ ਸਾਡੇ ਮੁਹੱਲੇ ਹੀ ਵਾਸ ਕਰਦਾ।

ਆਲ਼ੇ ਦੁਆਲ਼ੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਬਰਾਦਰੀਆਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਸਹਿਚਾਰਾ ਸੀ। ਸਿੱਖ-ਮੁਸਲਿਮ ਚੌਧਰੀ  ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਉਤੇ ਜਾਂਦੇ। ਜਿਓਂ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵੰਡ ਦੀ ਹਵਾ ਗਰਮ ਹੋਈ ਤਾਂ ਫਿਰਕੂਆਂ ਨੇ ਵੀ ਪੂਛਾਂ ਚੁੱਕ ਲਈਆਂ। ਖ਼ੂਨ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਪੀੜੀਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝ, ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਤਲਖ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ। ਆਲ਼ੇ ਦੁਆਲ਼ੇ ਕਤਲੇਆਮ ਅਤੇ ਲੁੱਟ ਖੋਹ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਦੋ ਵਾਰ ਦੰਗਈਆਂ ਦਾ ਹਮਲਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਮਿਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਮੋੜਤਾ ਪਰ ਤੀਜੀ ਵਾਰ, ਗੁਆਂਢੀ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ 'ਕੱਠੇ ਦੰਗਈਆਂ ਢੋਲ ਦੇ ਡਗੇ 'ਤੇ, ਹੁੜਦੰਗ ਮਚਾਉਂਦਿਆਂ ਫਿਰ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਆਣ ਘੇਰਿਆ। ਉਦੋਂ ਭਾਦੋਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਵੇਰ ਦੇ ਨੌਂ ਵਜੇ ਸਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰਾ ਟੱਬਰ ਰੋਟੀ ਖਾਈਏ, ਬਾਹਰੋਂ ਮਾਰ ਮਰੱਈਏ ਦੀ ਲਲਾ-ਲਲਾ ਹੋ ਗਈ। ਉੱਭੜ ਵਾਹੇ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਪਿਛਵਾੜੇ ਪੈਂਦੀ ਖੰਗਰਾਂ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਵੱਲ ਭੱਜੇ। (ਖੰਗਰਾ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਪਿੰਡ ਬੁੱਢਣਵਾਲ- ਸ਼ਾਹਕੋਟ ਵਾਸ ਕਰਦਾ ਐ) ਉਦੋਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਮੈਂ, ਮਾਂ, ਭੂਆ, ਚਾਚੀ, ਦਾਦਾ ਅਤੇ ਦਾਦੀ ਹੀ ਸਾਂ। ਬਾਕੀ ਮੈਂਬਰ ਬਾਹਰ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਗਹਿਣਾ ਗੱਟਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਖੰਗਰਾਂ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਵੱਲ ਭੱਜੇ ਤੁਰੇ । ਮਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਆਈ, ਕਹਿੰਦੀ ਚਲੋ ਘਰ ਚੱਲੀਏ। ਮੁੜੇ ਤਾਂ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਸਾਈਂ ਦਿੱਤਾ ਆਪਣੇ ਕੋਠੇ ਉਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਝੰਡਾ ਪਿਆ ਝੁਲਾਵੇ। ਸਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿਆ,"ਕੁੜੀਓ ਇਧਰ ਆ ਜਾਓ। " ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜਣੇ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਅੰਦਰ ਇੱਕੋ ਕਮਰਾ ਅਤੇ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਵਿਹੜਾ ਸਾਰਾ ਹੀ ਭਰਿਆ ਪਿਆ। ਸ਼ਾਮ ਚਾਰ ਕੁ ਵਜੇ ਬਾਹਰੋਂ ਫਿਰ ਬਿੱਫਰੀ ਭੀੜ ਨੇ ਗੋਲ਼ੀ ਚਲਾਈ। ਭੀੜ ਦਾ ਰੁੱਖ ਦੇਖਣ ਲਈ ਮਾਸਟਰ ਕੋਠੇ ਉਪਰ ਚੜ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਵੀ ਗੋਲੀ ਆਣ ਲੱਗੀ। ਕਿਉਂ ਜੋ ਗੋਲੀ ਦਾ ਡਰ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਠੇ ਚੜ੍ਹਨ ਦਾ ਹਿਆਂ ਨਾ ਕੀਤਾ।

ਮਾਸਟਰ ਦਾ ਬੇਟਾ ਕਿਸ਼ਨ ਵਿਹੜੇ 'ਚੋਂ ਭੱਜ ਕੇ ਅੰਦਰ ਆ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਿਆ,"ਭਾਬੀ, ਮੁੜ ਭਾਈਆ ਮਾਰਤਾ ਈ।" ਹੁਣ ਭੀੜ ਮਾਸਟਰ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਭੰਨਣ ਲੱਗੀ। ਉਦੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਕੌਤਕ ਵਰਤਿਆ। ਮਾਸਟਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ,ਉਸ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਹੀ ਦੂਜਾ ਮਾਸਟਰ,ਜੋ ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਹੀ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਸਮੇਤ ਰਫਲਾਂ ਲੈ ਕੇ ਆਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਭੀੜ ਨੂੰ ਲਲਕਾਰ ਕੇ ਫਾਇਰ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਦੰਗਈ ਖਿੱਲਰ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਾਸਟਰ ਦੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ। ਅਖੇ, ਮਾਸਟਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਆ ਜਾਏ। ਬਾਕੀ ਬਾਅਦ 'ਚ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਕਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਅੰਦਰ ਆ ਕੀਤੀ। ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਮਾਈ ਗੰਗੀ ਨੇ ਕਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਉਲ੍ਹਾਮਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, " ਕਿਸ਼ਨ,ਕਿਓਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਤਾਰ ਤਾਰ ਕਰਦਾਂ ਏਂ? ਆਪ ਚਲੇ ਜਾਓ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਮਰਨ ਲਈ ਛੱਡ ਜਾਓ। 'ਕੱਠੇ ਹੀ ਜਾਵਾਂਗੇ ਜਾਂ ਮਰਾਂਗੇ।" ਕਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇਹੀ ਖ਼ਬਰ ਮਾਸਟਰ ਨੂੰ ਜਾ ਦੱਸੀ ਤਾਂ ਮਾਸਟਰ ਮੰਨ ਗਿਆ ਕਿ ਸਾਰੇ ਹੀ ਆਜੋ। ਬਾਹਰ ਚੁਰੱਸਤੇ 'ਚ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਕੀ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ 30-35 ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਮੁਸਲਿਮ ਚੋਬਰ ਖੜ੍ਹੇ ਨੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ 4-5 ਦੰਗਈ ਗੰਡਾਸੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਅਹੁਲੇ ਤਾਂ ਮਾਸਟਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਬਕਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, " ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਹਿਣਾ, ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ ਜਾਓ ਲੁੱਟ ਮਾਰ ਕਰੋ।"

ਉਪਰੰਤ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ 40 ਚੱਕ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਏ। ਮਾਸਟਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਰੱਖਿਆ ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਬਾਕੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਘਰ ਵਿਚ। ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਸਾਨੂੰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਖੂਹ 'ਤੇ ਲੈ ਜਾ ਕੇ,ਨਾਈ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਸਾਡੇ ਵਾਲ਼ ਕਟਵਾ ਦਿੱਤੇ। ਉਪਰੰਤ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਮਾਈਆਂ ਨੇ ਫਿਰ ਉਹੀ ਉਲ੍ਹਾਮਾ ਦਿੱਤਾ, ਅਖੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਾਂ ਮਰਨਾ ਹੈ ਐ, ਸਾਨੂੰ ਇਥੇ ਹੀ ਮਾਰ ਛੱਡੋ। ਫਿਰ ਉਹ ਕੋਈ ਇੱਕ ਮੁਰੱਬਾ ਵਾਟ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਤੁਰੇ। ਉਪਰੰਤ, ਨਜ਼ਦੀਕ ਪੈਂਦੇ ਗਾਂਬਰ 'ਟੇਸ਼ਣ ਵੱਲ, 'ਅੱਗੇ ਤੇਰੇ ਭਾਗ ਲੱਛੀਏ' ਕਹਿ ਵਿਦਾ ਕਰਤਾ। ਅਗਲੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਉਰਾਰ 2-3 ਲੁੱਟ ਖੋਹ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਿਲ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਨੇ ਜਿਓਂ ਹੀ ਡਾਂਗ ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਪੁੱਤਰ ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ ਲੰਬੜਦਾਰ (ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇਹਿੰਗ-ਫਿਲੌਰ ਬੈਠਾ ਹੈ) ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਮਾਰਨ ਲਈ ਉਲਾਰੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮਾਈ ਨੇ ਮੌਕਾ ਸਾਂਭਦਿਆਂ ਆਪਣਾ ਖੇਸ ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਵਗਾਹ ਮਾਰਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚ ਰਿਹਾ ਪਰ ਆਪਣੇ ਬਚਾਅ ਵਾਸਤੇ ਮਾਈ ਨੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁਰਕੀਆਂ ਉਤਾਰ ਕੇ ਉਸ ਧਾੜਵੀ ਵੱਲ ਵਗਾਹ ਮਾਰੀਆਂ। ਹਾਲੇ ਦੋ ਕੁ ਕੋਹ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧੇ ਤਾਂ ਇਕ ਭਲਾ ਮੁਸਲਿਮ ਇਕ ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਕਾਫ਼ਲੇ ਨਾਲ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਉਦੋਂ ਹੀ 5-7 ਹੋਰ ਧਾੜਵੀ ਡਾਂਗਾਂ ਉਲਾਰਦੇ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਭੱਜੇ ਆਏ। ਉਹ ਭਲਾ ਮੁਸਲਿਮ ਹਾਲੇ ਸਾਡੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਸੀ।

ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੇ ਬੱਧਾ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਸਾਫ਼ਾ ਉਤਾਰ ਕੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਹਿਰਾਉਂਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਮੁੜਨ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਗਏ। ਅੱਗੇ ਰਸਤੇ 'ਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਚੋਂ ਲੁੱਟ ਖੋਹ ਕਰਕੇ ਸਮਾਨ ਦੇ ਭਰੇ 5-7 ਗੱਡੇ, ਕੁੱਝ ਮੁਸਲਿਮ ਹੱਕੀ ਜਾਣ। ਸਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕਹਿੰਦੇ, ਆ ਗਏ ਸਿੱਖੜੇ। ਇਕ ਚੋਬਰ ਗੰਡਾਸੀ ਲੈ ਕੇ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਵਧਿਆ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਨੇ ਹੱਥ ਜੋੜਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, "ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਭਰਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਰੇ ਪਏ ਹਾਂ। ਮਰਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਮਾਰੋ।" ਤਾਂ ਉਹ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਿਆ। ਅੱਗੇ ਰੱਬ ਰੱਬ ਕਰਦੇ ਹਨੇਰ ਹੁੰਦਿਆਂ, ਮੁਲਤਾਨ-ਲਾਹੌਰ ਟਰੈਕ 'ਤੇ ਪੈਂਦੇ ਗਾਂਬਰ 'ਟੇਸ਼ਣ 'ਤੇ ਜਾ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਥੇ 'ਟੇਸ਼ਣ ਬਾਬੂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਰੋਟੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ,ਇਹ ਵੀ ਤਾਕੀਦ ਕਰ ਗਿਆ ਕਿ ਅਗਰ ਕੋਈ ਵੀ ਆਵੇ ਇਹੀ ਬੋਲਣਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੇਵਲ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਜ਼ਨਾਨੀਆਂ ਹੀ ਹਾਂ। ਸਵੇਰੇ ਤੜਕੇ ਉਕਾੜਾ ਮੰਡੀ ਲਈ ਗੱਡੀ ਆਵੇਗੀ ਉਸ ਵਿਚ ਚੜ੍ਹ ਜਾਣਾ। ਅੱਧੀ ਕੁ ਰਾਤੀਂ ਇੱਕ ਗੱਡੀ ਆਈ। ਉਸ 'ਚੋਂ ਉਤਰ ਕੇ ਇਕ ਬਲੋਚ ਫੌਜੀ ਆਇਆ। ਪੁੱਛਣ ਲੱਗਾ ਕੌਣ ਹੋ ਤੁਸੀਂ, ਹੋਰ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਕੌਣ ਹੈ? ਮਾਂ ਆਖਿਆ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਜਨਾਨੀਆਂ, ਬੱਚੇ ਈ ਆਂ। ਮਰਦ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਨਾ ਤਾਂ ਉਹ ਫੌਜੀ ਮੁੜ ਗਿਆ। ਤੜਕੇ ਮੁਲਤਾਨ ਵੰਨੀਓਂ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਗੱਡੀ ਆਈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਜਾ ਸਵਾਰ ਹੋਏ। ਜਿਓਂ ਹੀ ਗੱਡੀ ਤੁਰੀ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਇਕ ਮੁਸਲਿਮ ਚੋਬਰ, ਡੱਬ 'ਚ ਖੰਜਰ ਲਈ ਚੜ੍ਹਿਆ। ਗਹਿਣੇ ਗੱਟੇ ਦੀ ਭਾਲ਼ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਾਬਾ ਚੰਦਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੇਟ ਨੂੰ ਛੂਹ ਕੇ ਦੇਖਿਆ। ਬਾਬੇ ਦੇ ਲੱਕ ਸਿੱਕਿਆਂ ਦੀ ਭਰੀ ਬਾਂਸਰੀ ਬੱਧੀ ਹੋਈ ਸੀ।ਚੋਬਰ ਦਾ ਦਿਲ ਬੇਈਮਾਨ ਹੋ ਗਿਆ।ਉਕਾੜਾ ਮੰਡੀ ਉਤਰੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹੇ ਖ਼ੰਜਰ ਦਿਖਾ ਕੇ ਬਾਬੇ ਦੀ ਬਾਂਹ ਫੜ੍ਹ, ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤੋਂ ਉਲਟ ਪਾਸੇ ਉਤਾਰ ਕੇ ਖਤਾਨਾਂ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾ ਕੇ ਖ਼ੰਜਰ ਮਾਰ ਕੇ ਕਤਲ ਕਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਭਰੀ ਬਾਂਸਰੀ ਖੋਹ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ। ਅਫ਼ਸੋਸ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਹ ਭਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਟਾਲਣ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਦੀ ਦਲੇਰੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ। 

ਹਮਦਰਦੀ ਜਤਾਉਂਦਿਆਂ,ਉਕਾੜਾ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ-ਸਿੱਖ ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਦੇ ਬਾਰ, ਰਿਫਿਊਜੀਆਂ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੇ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਕੁੱਝ ਭਾਂਡੇ ਲਿਆਂਦੇ। ਹਫ਼ਤਾ ਕੁ ਉਥੇ ਦਿਨ ਕਟੀ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਤੁਰਕੇ ਹੀ ਕਾਫ਼ਲੇ ਨਾਲ 3-4 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਆਪਣੀ ਜੂਹ ਵਿੱਚ ਆਣ ਪਹੁੰਚੇ। ਬਰਸਾਤ ਵੀ ਭਾਰੀ ਉਤੋਂ ਹੈਜ਼ਾ ਵੀ ਫ਼ੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ 'ਚ ਹੀ ਚਾਚਾ ਚਾਨਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰੋਂ ਚਾਚੀ ਰਾਮ ਕੌਰ ਵਬਾ ਦੀ ਭੇਟ ਚੜ੍ਹ ਗਈ। 'ਟੇਸ਼ਣ 'ਤੇ ਗਏ ਤਾਂ ਬਾਬੂ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਗੱਡੀ ਨਹੀਂ ਆਉਣੀ।ਕੋਲੇ ਵਾਲੀ ਗੱਡੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਲੰਧਰ ਜਾਣ ਲਈ ਆਵੇਗੀ। ਮੈਂ ਉਹਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਤੁਸੀਂ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਜਿਥੇ ਵੀ ਉਤਰਨਾ, ਉਤਰ ਜਾਇਓ।" ਇੰਜ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਈ। ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਸਾਰਾ ਕਾਫ਼ਲਾ ਉਸ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ 'ਟੇਸ਼ਣਾ ਤੇ ਲੋਕ  ਉਤਰਦੇ ਗਏ। ਲੋਹੀਆਂ ਆਇਆ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵੀ ਉਤਰ ਖੜ੍ਹੇ। ਪਹੁ ਫੁੱਟਦੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਘੁੱਦੂਵਾਲ ਆਣ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੜਕਾਇਆ। ਮੋਹਰਿਓਂ ਵੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਈ ਨੇ ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ਨੂੰ,"ਆ ਨੀ ਰਾਮੀਏਂ ਤੇਰਾ ਘਰ ਆ,ਜੰਮ ਜੰਮ ਆ।" ਕਹਿ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਰੋਟੀ ਪਾਣੀ ਛਕਾ, ਸਾਡੇ ਬੰਦ ਕਮਰੇ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਵੀ ਖੋਲ੍ਹਤਾ।

ਸਾਡੀ ਕੱਚੀ ਉਪਰੰਤ ਪੱਕੀ ਪਰਚੀ ਨਾਲ ਜੁੜਵੇਂ ਪਿੰਡ ਫੁੱਲ ਦੀ ਪਈ। ਸੋ ਉਥੇ ਜਾ ਵਾਸ ਕੀਤਾ। ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਸਪੁੱਤਰ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਬਾਲ ਫੁਲਵਾੜੀ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਪਿਛਲਾ ਪੰਧ ਹੰਢਾਅ ਰਿਹੈਂ। ਜਦ ਅਸੀਂ ਬਾਰ ਵਾਲਾ ਆਪਣਾ ਪਿੰਡ ਛੱਡਿਆ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਹੀ ਕਾਫੀ ਦੰਗਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਹੋ ਕੇ ਢੋਲ ਦੇ ਡਗੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਰੇ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰਾਂ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਟੱਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸਰਦਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਦੋ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿੰਟਗੁਮਰੀਓਂ ਸਿੱਖ ਮਿਲਟਰੀ ਲੈਣ ਭੇਜਿਆ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੀਦੀਪੁਣਾ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਚੁੱਪ ਚਪੀਤੇ ,ਫੁੱਲ- ਲੋਹੀਆਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਹੀ ਆ ਗਏ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਦੰਗਈਆਂ ਬਲੋਚ ਮਿਲਟਰੀ ਬੁਲਾ , ਪਹਿਰੇ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਜਵਾਨ, ਹਵੇਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਨਾਹ ਲਈ ਬੁੱਢੇ, ਬੱਚੇ, ਔਰਤਾਂ 'ਤੇ ਫਾਇਰਿੰਗ ਕਰਕੇ ਮਾਰ ਸੁੱਟੇ। ਸਹਿਕਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦੰਗਈਆਂ ਸਿਰਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਮਾਰ ਮਾਰ, ਮਾਰਤਾ।ਅਤੇ ਗਹਿਣਾ ਗੱਟਾ ਲੁੱਟ ਲਿਆ। ਕਈ ਜਨਾਨੀਆਂ ਤਾਈਂ ਵੀ ਉਠਾ ਕੇ ਲੈ ਗਏ । ਧਾੜਵੀਆਂ ਤੋਂ ਇੱਜ਼ਤ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਚੁਰੱਸਤੇ ਵਿਚਲੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਤੀਆਂ ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈਆਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਹੀ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਕੇਵਲ ਇੱਕਾ ਦੁੱਕਾ ਹੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਵਿਚ ਸਫ਼ਲ ਰਹੇ। ਸਾਡੇ 'ਚੋਂ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਬਾਬਾ ਚੰਦਾ ਸਿੰਘ, ਮੇਰਾ ਬਾਪ ਰਤਨ ਸਿੰਘ, ਚਾਚਾ ਚਾਨਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਘਰੋਂ ਰਾਮ ਕੌਰ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਚਾਚਾ ਰਲਾ਼ ਸਿੰਘ ਇਧਰ ਆ ਕੇ ਇਸ ਸਦਮੇ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਤੀਜੇ ਕੁ ਮਹੀਨੇ ਹੀ ਗੁਮਨਾਮੀ 'ਚ ਕਿਧਰੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜੋ ਮੁੜ ਨਾ ਬਹੁੜਿਆ। ਜਥੇਦਾਰ ਸ਼ਿੰਗਾਰਾ ਸਿੰਘ ਲੋਹੀਆਂ, ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਖੰਡ ਡੀਪੂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਨਾਮੀ ਕਬੱਡੀ ਖਿਡਾਰੀ ਸੂਬਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਵਧਾਵਾ ਸਿੰਘ ਟੁਰਨਾ-ਲੋਹੀਆਂ, ਫੁੰਮਣ ਸਿੰਘ ਭੱਟੀਆਂ-ਫਿਲੌਰ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਕਰੀਬ 30-30 ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਓ੍ਹਲੇ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਉਪਰੰਤ ਖੰਡ ਡੀਪੂ ਵਾਲੇ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਜਿਸ ਨੇ, ਉਧਾਲੇ, ਗੁਆਚੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਮਿਲਟਰੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਲੱਭ ਲੱਭ ਓਕਾੜਾ ਦੇ ਰਫਿਊਜੀ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਅੱਜ ਵੀ ਉਹ ਭਿਆਨਕ ਵੇਲਾ ਯਾਦ ਆ ਕੇ,ਦਿਲ ਦੀ ਤਾਰ ਹਿਲਾ ਜਾਂਦਾ ਏ। " 
ਸਤਵੀਰ ਸਿੰਘ ਚਾਨੀਆਂ
92569-73526

  • Azadi de Ohle
  • Hijaratnama 69
  • ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਓਹਲੇ
  • ਹਿਜਰਤਨਾਮਾ 69

ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦਾ ਵੇਲਾ

NEXT STORY

Stories You May Like

  • captain amarinder singh expresses grief over demise of sukhdev singh dhindsa
    ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ ਦੇ ਦਿਹਾਂਤ 'ਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਦੁੱਖ
  • jathedar gargajj expressed demise of hazuri raagi bhai inderjit singh
    ਭਾਈ ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣੇ ’ਤੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਗੜਗੱਜ ਨੇ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਸੰਵੇਦਨਾ
  • sukhdev singh dhindsa tarunpreet sond
    ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ 'ਤੇ ਤਰੁਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਸੌਂਦ ਵੱਲੋਂ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ
  • baljit singh chani  mayor  clash
    ਮੋਗਾ ਦੇ ਮੇਅਰ ਬਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚਾਨੀ ਨੇ ਠੇਕੇਦਾਰ ਵਿਚਾਲੇ ਝੜਪ
  • shahrukh janhvi kapoor yuvraj singh celebrate holidays at their homes
    ਸ਼ਾਹਰੁਖ਼, ਜਾਨ੍ਹਵੀ ਕਪੂਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਯੁਵਰਾਜ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਛੁੱਟੀਆਂ ਮਨਾ ਰਹੇ ਸੈਲਾਨੀ, 30 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵਧੀ ਬੁਕਿੰਗ
  • dera beas chief gurinder singh dhillon reaches sangrur
    ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਢੀਂਡਸਾ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਅਰਦਾਸ ਮੌਕੇ ਪਹੁੰਚੇ ਡੇਰਾ ਬਿਆਸ ਮੁਖੀ ਗੁਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ
  • saudi arabia  women are allowed to drive and diplomats allowed to drink
    ਸਾਊਦੀ 'ਚ ਬਦਲੀ ਹਵਾ, ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਦੀ ਅਤੇ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਨੂੰ ਪੀਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ
  • former amritsar mla inderjit singh bolaria narrowly escaped with a bang
    ਵਾਲ-ਵਾਲ ਬਚੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਧਾਇਕ ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੁਲਾਰੀਆ ਦੇ ਖਾਸਮਖਾਸ
  • canadian citizen boy used to supply drugs in jalandhar
    ਕੈਨੇਡਾ ਸਿਟੀਜ਼ਨ ਬੰਦਾ ਜਲੰਧਰ 'ਚ ਕਰਦਾ ਸੀ ਨਸ਼ਾ ਸਪਲਾਈ
  • the case of selling a woman reached the punjab women s commission
    ਔਰਤ ਨੂੰ ਖਿਡੌਣੇ ਵਾਂਗ ਵੇਚਣ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਪੰਜਾਬ ਮਹਿਲਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਤੱਕ ਪੁੱਜਾ, ਸਖ਼ਤ...
  • war on drugs
    ‘ਯੁੱਧ ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ’ ਦੇ 100 ਦਿਨ ਪੂਰੇ, 78.52 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ...
  • heat breaks records in punjab
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਗਰਮੀ ਨੇ ਤੋੜੇ ਰਿਕਾਰਡ, ਸੂਬੇ ਦੇ 10 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ 'ਚ Alert ਜਾਰੀ
  • government holiday declared in punjab tomorrow
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਭਲਕੇ ਸਰਕਾਰੀ ਛੁੱਟੀ ਦਾ ਐਲਾਨ! ਬੰਦ ਰਹਿਣਗੇ ਸਾਰੇ ਦਫ਼ਤਰ
  • punjab new
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ 20 ਜੂਨ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹੈ ਨਵਾਂ ਸਿਸਟਮ! CM ਮਾਨ ਨੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ...
  • punjab vehicles challan
    ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਵਾਹਨ ਚਾਲਕਾਂ ਲਈ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਨਵੀਂ ਮੁਸੀਬਤ! ਟ੍ਰੈਫ਼ਿਕ ਚਾਲਾਨ ਕੱਟੇ...
  • punjab weather update
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਅਸਮਾਨੋਂ ਵਰ੍ਹ ਰਹੀ ਅੱਗ! ਲੂ ਨੇ ਲਈ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਜਾਨ; ਪੜ੍ਹੋ ਆਪਣੇ...
Trending
Ek Nazar
atmosphere in amritsar

ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ’ਚ ਬਣਿਆ ਕਰਫਿਊ ਵਰਗਾ ਮਾਹੌਲ !

free facility provided to local vehicle drivers at toll plaza has been closed

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਮੁਫ਼ਤ ਟੋਲ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਖਤਮ, ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਨੇ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ ਵਿਵਾਦ

42 university students offered jobs by multinational companies

GNDU ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨੌਕਰੀ ਪੱਕੀ! ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਤੋਂ...

anil vij economy country gdp

ਜਲਦ ਹੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ 'ਚ ਤੀਜੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਹੋਵੇਗਾ ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ : ਅਨਿਲ ਵਿਜ

2 elderly people climbed a 150 feet high electricity tower

150 ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ ਬਿਜਲੀ ਟਾਵਰ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹੇ 2 ਬਜ਼ੁਰਗ, ਮਾਮਲਾ ਕਰੇਗਾ ਹੈਰਾਨ

heat breaks records in punjab

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਗਰਮੀ ਨੇ ਤੋੜੇ ਰਿਕਾਰਡ, ਸੂਬੇ ਦੇ 10 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ 'ਚ Alert ਜਾਰੀ

government holiday declared in punjab tomorrow

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਭਲਕੇ ਸਰਕਾਰੀ ਛੁੱਟੀ ਦਾ ਐਲਾਨ! ਬੰਦ ਰਹਿਣਗੇ ਸਾਰੇ ਦਫ਼ਤਰ

jewellers shops in nawanshahr will remain closed for 4 days

Punjab: 26 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 29 ਜੂਨ ਲਈ ਹੋਇਆ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ, ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ ਨਵੀਂ...

abdul hamid returned home

ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਬਦੁਲ ਹਾਮਿਦ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਪਰਤੇ ਘਰ

heatwave in punjab

ਤੰਦੂਰ ਵਾਂਗ ਤਪੇਗਾ ਪੰਜਾਬ, 13 ਜੂਨ ਤੱਕ ਹੀਟ ਵੇਵ, ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਚੇਤਾਵਨੀ...

big relief for the people of punjab from the mann government

ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਰਾਹਤ, 18 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ...

water crisis in muslim country

ਇਸ ਮੁਸਲਿਮ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਜਲ ਸੰਕਟ, 2030 ਤੱਕ ਪੈ ਸਕਦੇ ਸੋਕਾ

india vizhinjam port world container ship

ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਿਝਿੰਜਮ ਬੰਦਰਗਾਹ ’ਤੇ ਪੁੱਜਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕੰਟੇਨਰ ਜਹਾਜ਼

hezbollah member killed in israeli airstrike

ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ 'ਚ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਮੌਤ, 3 ਨਾਗਰਿਕ ਜ਼ਖਮੀ

russia destroyed abrams tanks

ਰੂਸ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਦਮ, ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲੋਂ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ 26 ਅਬਰਾਮ ਟੈਂਕ ਕੀਤੇ...

two indian women detained at singapore

ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਦੇ ਚਾਂਗੀ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ 'ਤੇ ਚੋਰੀ ਦੇ ਦੋਸ਼ 'ਚ ਦੋ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤਾਂ ਹਿਰਾਸਤ...

disclosure about mla raman arora black money made white

MLA ਰਮਨ ਅਰੋੜਾ ਦੀ ਖੇਡ, Black Money ਨੂੰ ਇੰਝ ਕੀਤਾ White, ਹੈਰਾਨ ਕਰੇਗਾ...

israeli forces intercept ship  detained greta thunberg and others

ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਫੌਜ ਨੇ ਰੋਕਿਆ ਜਹਾਜ਼; ਗ੍ਰੇਟਾ ਥਨਬਰਗ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆ ਹਿਰਾਸਤ 'ਚ

Daily Horoscope
    Previous Next
    • ਬਹੁਤ-ਚਰਚਿਤ ਖ਼ਬਰਾਂ
    • roshan health care
      ਹੁਣ ਮਰਦਾਨਾ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਹੋਵੇਗੀ ਦੂਰ, ਬਸ ਅਪਣਾ ਲਓ ਇਹ ਕਾਰਗਰ ਸ਼ਾਹੀ...
    • jobs available in banks
      ਬੈਂਕ 'ਚ ਨਿਕਲੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ, ਚਾਹਵਾਨ ਮੁੰਡੇ-ਕੁੜੀਆਂ ਇੰਝ ਕਰਨ ਅਪਲਾਈ
    • young man
      ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਨਹਿਰ 'ਚੋਂ ਮਿਲੀ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਲਾਸ਼, ਜਲਾਲਤ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਹੋ ਕੇ ਚੁੱਕਿਆ...
    • successful hip transplant of a dog
      ਦੇਸ਼ ’ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਵਦੇਸੀ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਚੂਲੇ ਦਾ ਸਫਲ ਟ੍ਰਾਂਸਪਲਾਂਟ
    • will elon musk provide cheapest internet in india will bangladesh pakistan
      ਕੀ ਭਾਰਤ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸਸਤਾ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੇਣਗੇ Elon Musk? ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼-ਪਾਕਿਸਤਾਨ...
    • fir for spreading rumors regarding bulldozer action on delhi slums
      ਭੰਨਤੋੜ ਦੀਆਂ ਅਫਵਾਹਾਂ ਫੈਲਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਦਰਜ ਹੋਵੇਗੀ FIR : ਰੇਖਾ ਗੁਪਤਾ
    • 18 peopleseparate incidents in pakistan
      ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਘਟਨਾਵਾਂ ’ਚ 18 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ
    • imran khan will get bail in al qadir trust case
      ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਨੂੰ 11 ਨੂੰ ਮਿਲੇਗੀ ਜ਼ਮਾਨਤ!
    • accident during team india  s practice  star player injured on first day
      ਟੀਮ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਦੌਰਾਨ ਹਾਦਸਾ, ਸਟਾਰ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ 'ਚ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ...
    • punjab smuggler fled from police station in desire to see child
      ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦੀ ਚਾਹਤ 'ਚ ਥਾਣਿਓਂ ਭੱਜਿਆ ਸੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਮੱਗਲਰ, 1300KM ਦੂਰ...
    • this  is amazing  if the ticket is not confirmed then you
      ਕਮਾਲ ਦਾ ਹੈ ਇਹ ਸਿਸਟਮ, ਜੇਕਰ ਟਿਕਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਕਨਫਰਮ ਤਾਂ ਮਿਲੇਗਾ 3 ਗੁਣਾ...
    • ਨਜ਼ਰੀਆ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ
    • hijrat nama 88 s kishan singh sandhu
      ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 88 :  ਸ. ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
    • hijrat nama 87  prof  rattan singh jaggi patiala
      ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 87 :  ਪ੍ਰੋ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ ਪਟਿਆਲਾ
    • 1947 hijratnama 86  ajit singh patiala
      1947 ਹਿਜ਼ਰਤਨਾਮਾ 86 : ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ
    • air pollution is extremely dangerous for the heart
      ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਿਲ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ਤਰਨਾਕ
    • bjp 6 member committee starts investigation into desecration of dr ambedkar
      ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਅਪਮਾਨ ਮਾਮਲੇ 'ਚ BJP ਦੇ 6 ਮੈਂਬਰੀ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ...
    • 1947 hijratnama 85  dalbir singh sandhu
      1947 ਹਿਜ਼ਰਤਨਾਮਾ 85 : ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
    • canada will issue 4 37 lakh study permits in 2025
      ਕੈਨੇਡਾ 2025 'ਚ 4.37 ਲੱਖ ਸਟੱਡੀ ਪਰਮਿਟ ਕਰੇਗਾ ਜਾਰੀ
    • big action by batala police on amritsar hotel
      ਬਟਾਲਾ ਪੁਲਸ ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਾਰਵਾਈ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਟਲ 'ਚ ਕੀਤੀ ਰੇਡ ਤੇ...
    • haryana  as list of corrupt patwaris leaked
      ‘ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਪਟਵਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਲੀਕ ਹੋਣ ’ਤੇ ‘ਹਰਿਆਣਾ ’ਚ ਮਚਿਆ ਹੜਕੰਪ’
    • memory of leaders building memorials  hospitals  schools
      ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਬਣਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਹਸਪਤਾਲ ਜਾਂ ਸਕੂਲ
    • google play
    • apple store

    Main Menu

    • ਪੰਜਾਬ
    • ਦੇਸ਼
    • ਵਿਦੇਸ਼
    • ਦੋਆਬਾ
    • ਮਾਝਾ
    • ਮਾਲਵਾ
    • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
    • ਖੇਡ
    • ਵਪਾਰ
    • ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ
    • ਗੈਜੇਟ

    For Advertisement Query

    Email ID

    advt@punjabkesari.in


    TOLL FREE

    1800 137 6200
    Punjab Kesari Head Office

    Jalandhar

    Address : Civil Lines, Pucca Bagh Jalandhar Punjab

    Ph. : 0181-5067200, 2280104-107

    Email : support@punjabkesari.in

    • Navodaya Times
    • Nari
    • Yum
    • Jugaad
    • Health+
    • Bollywood Tadka
    • Punjab Kesari
    • Hind Samachar
    Offices :
    • New Delhi
    • Chandigarh
    • Ludhiana
    • Bombay
    • Amritsar
    • Jalandhar
    • Contact Us
    • Feedback
    • Advertisement Rate
    • Mobile Website
    • Sitemap
    • Privacy Policy

    Copyright @ 2023 PUNJABKESARI.IN All Rights Reserved.

    SUBSCRIBE NOW!
    • Google Play Store
    • Apple Store

    Subscribe Now!

    • Facebook
    • twitter
    • google +