Jagbani

helo

Jagbani.in

ਸਾਨੂੰ ਦੁੱਖ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ opt-out ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹੋ।

ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ''Block'' ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਤੁਸੀਂ ਨੋਟਿਫਿਕੇਸ਼ਨ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਥੱਲੇ ਦਿੱਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰੋ।

  • ਇੱਥੇ ਜਾਓ Chrome>Setting>Content Settings
  • ਇੱਥੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ Content Settings> Notification>Manage Exception
  • "https://www.punjabkesri.in:443" ਦੇ ਲਈ Allow ਚੁਣੋ।
  • ਆਪਣੇ ਬ੍ਰਾਉਜ਼ਰ ਦੀ Cookies ਨੂੰ Clear ਕਰੋ।
  • ਪੇਜ ਨੂੰ ਰਿਫ੍ਰੈਸ਼( Refresh) ਕਰੋ।
Got it
  • JagbaniKesari TvJagbani Epaper
  • Top News

    WED, AUG 27, 2025

    2:52:28 PM

  • the team scored 770 runs in the odi match

    ਵਨਡੇ ਮੈਚ 'ਚ ਟੀਮ ਨੇ ਬਣਾਈਆਂ 770 ਦੌੜਾਂ, ਇਕ...

  • donald trump on china

    ''ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਅਜਿਹੇ ਕਾਰਡ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ...

  • minister convoy attack villagers

    ਪੀੜਤਾਂ ਦਾ ਹਾਲ ਜਾਨਣ ਪੁੱਜੇ ਮੰਤਰੀ 'ਤੇ ਜਾਨਲੇਵਾ...

  • no helmet  no petrol

    'No ਹੈਲਮੇਟ, No ਪੈਟਰੋਲ', 1 ਸਤੰਬਰ ਤੋਂ ਇਸ...

browse

  • ਪੰਜਾਬ
  • ਦੇਸ਼
    • ਦਿੱਲੀ
    • ਹਰਿਆਣਾ
    • ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ
    • ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
    • ਹੋਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
  • ਵਿਦੇਸ਼
    • ਕੈਨੇਡਾ
    • ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ
    • ਪਾਕਿਸਤਾਨ
    • ਅਮਰੀਕਾ
    • ਇਟਲੀ
    • ਇੰਗਲੈਂਡ
    • ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਬਰਾਂ
  • ਦੋਆਬਾ
    • ਜਲੰਧਰ
    • ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
    • ਕਪੂਰਥਲਾ-ਫਗਵਾੜਾ
    • ਰੂਪਨਗਰ-ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ
  • ਮਾਝਾ
    • ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
    • ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ
    • ਤਰਨਤਾਰਨ
  • ਮਾਲਵਾ
    • ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
    • ਲੁਧਿਆਣਾ-ਖੰਨਾ
    • ਪਟਿਆਲਾ
    • ਮੋਗਾ
    • ਸੰਗਰੂਰ-ਬਰਨਾਲਾ
    • ਬਠਿੰਡਾ-ਮਾਨਸਾ
    • ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ-ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
    • ਫਰੀਦਕੋਟ-ਮੁਕਤਸਰ
  • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
    • ਪਾਰਟੀਜ਼
    • ਪਾਲੀਵੁੱਡ
    • ਬਾਲੀਵੁੱਡ
    • ਪੌਪ ਕੌਨ
    • ਟੀਵੀ
    • ਰੂ-ਬ-ਰੂ
    • ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾ
    • ਮੂਵੀ ਟਰੇਲਰਜ਼
  • ਖੇਡ
    • ਕ੍ਰਿਕਟ
    • ਫੁੱਟਬਾਲ
    • ਟੈਨਿਸ
    • ਹੋਰ ਖੇਡ ਖਬਰਾਂ
  • ਵਪਾਰ
    • ਨਿਵੇਸ਼
    • ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ
    • ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ
    • ਵਪਾਰ ਗਿਆਨ
  • ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ
  • ਗੈਜੇਟ
    • ਆਟੋਮੋਬਾਇਲ
    • ਤਕਨਾਲੋਜੀ
    • ਮੋਬਾਈਲ
    • ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ
    • ਐੱਪਸ
    • ਟੈਲੀਕਾਮ
  • ਦਰਸ਼ਨ ਟੀ.ਵੀ.
  • ਧਰਮ
  • ਅਜਬ ਗਜਬ
  • Home
  • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
  • ਦੇਸ਼
  • ਵਿਦੇਸ਼
  • ਖੇਡ
  • ਵਪਾਰ
  • ਧਰਮ
  • Google Play Store
  • Apple Store
  • E-Paper
  • Kesari TV
  • Navodaya Times
  • Jagbani Website
  • JB E-Paper

ਪੰਜਾਬ

  • ਦੋਆਬਾ
  • ਮਾਝਾ
  • ਮਾਲਵਾ

ਮਨੋਰੰਜਨ

  • ਬਾਲੀਵੁੱਡ
  • ਪਾਲੀਵੁੱਡ
  • ਟੀਵੀ
  • ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾ
  • ਪਾਰਟੀਜ਼
  • ਪੌਪ ਕੌਨ
  • ਰੂ-ਬ-ਰੂ
  • ਮੂਵੀ ਟਰੇਲਰਜ਼

Photos

  • Home
  • ਮਨੋਰੰਜਨ
  • ਖੇਡ
  • ਦੇਸ਼

Videos

  • Home
  • Latest News 2023
  • Aaj Ka Mudda
  • 22 Districts 22 News
  • Job Junction
  • Most Viewed Videos
  • Janta Di Sath
  • Siasi-te-Siasat
  • Religious
  • Punjabi Stars Interview
  • Home
  • Meri Awaz Suno News
  • ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਓਹਲੇ, ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 69 : ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਖਿੰਡਾ

MERI AWAZ SUNO News Punjabi(ਨਜ਼ਰੀਆ)

ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਓਹਲੇ, ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 69 : ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਖਿੰਡਾ

  • Updated: 12 Apr, 2023 12:32 AM
Meri Awaz Suno
azadi de olhe hijratnama 69
  • Share
    • Facebook
    • Tumblr
    • Linkedin
    • Twitter
  • Comment

"ਮੈਂ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਸਾਬਕਾ ਸਰਪੰਚ ਵਲਦ ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਵਲਦ ਚੰਦਾ ਸਿੰਘ ਪਿੰਡ ਫੁੱਲ-ਲੋਹੀਆਂ ਤੋਂ ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 1947 ਦੀ  ਦਰਦ ਭਰੀ ਦਾਸਤਾਨ ਸੁਣਾ ਰਿਹੈਂ। ਮੇਰੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਚੰਦਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੂਜੀ ਆਲਮੀ ਜੰਗ ਪਿੱਛੋਂ ਤਹਿਸੀਲ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮਿੰਟਗੁਮਰੀ ਦੇ ਪਿੰਡ 47/5L ਵਿੱਚ ਘੋੜੀ ਪਾਲ਼ ਮੁਰੱਬਾ ਅਲਾਟ ਹੋਇਆ। ਸੋ ਓਧਰ ਜਾ ਰਿਹਾ। ਉਦੋਂ ਮੇਰੇ ਬਾਪ , ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਈ ਚਾਨਣ ਸਿੰਘ,ਰਲਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭੂਆ ਸੰਤ ਕੌਰ ਜੋ ਨਿਆਣੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਨ ਵੀ ਨਾਲ ਚਲ ਖੜ੍ਹੇ। ਮੈਂ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮੇਰੀਆਂ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਲਛਮਣ ਕੌਰ, ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਦਾ ਜਨਮ  ਓਧਰ ਗੰਜੀ ਬਾਰ ਦਾ ਹੀ ਐ। ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਹੀ ਚੰਦੀ, ਖਿੰਡਾ, ਮਰੋਕ, ਥਿੰਦ ਗੋਤੀਏ ਕੰਬੋਜ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਬਹੁਤੇ ਸ਼ਾਹ ਪੁਰ-ਫਿਲੌਰ ਅਤੇ ਫੁੱਲ, ਘੁੱਦੂਵਾਲ, ਟੁਰਨਾ-ਲੋਹੀਆਂ ਤੋਂ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣਾ ਪਸੀਨਾ ਬਹਾ ਕੇ 47/5L ਜਾ ਆਬਾਦ ਕੀਤਾ।

ਪਿੰਡ ਵਿਚਕਾਰ ਚੁਰੱਸਤੇ 'ਚ ਇਕ ਖੂਹੀ ਹੁੰਦੀ, ਜਿੱਥੋਂ ਸਾਰਾ ਪਿੰਡ ਪਾਣੀ ਭਰਦਾ। ਉਂਜ ਸਰਦਿਆਂ ਦੇ ਇਕ ਦੋ ਹੋਰ ਘਰਾਂ ਅੰਦਰ ਵੀ ਜਾਤੀ ਖੂਹੀਆਂ ਸਨ। ਵੈਸੇ ਕਈ ਲੋੜਵੰਦ ਨਹਿਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਵੀ ਵਰਤ ਲੈਂਦੇ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਹੁੰਦਾ। ਭਾਈ ਸਵੇਰ ਸ਼ਾਮ ਪਾਠ ਕਰਦਾ। ਗੁਰਪੁਰਬ ਵੀ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ। ਸਿੱਖ ਕਿਰਸਾਨੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁੱਝ ਘਰ ਕਾਮੇ ਮੁਸਲਿਮ, ਆਦਿ ਧਰਮੀ, ਵਾਲਮੀਕਿ ਬਰਾਦਰੀ ਦੇ ਵੀ ਸਨ। ਲੁਹਾਰਾ ਤਰਖਾਣਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਦੋ ਮੁਸਲਿਮ ਭਰਾ ਕਰਦੇ। ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ (ਪਿਛਲਾ ਪਿੰਡ ਗਿੱਦੜ ਪਿੰਡੀ-ਲੋਹੀਆਂ) ਹੱਟੀ ਨਾਲ ਖੰਡ ਦਾ ਡੀਪੂ ਵੀ ਚਲਾਉਂਦਾ। ਕਰਨੈਲ ਅਤੇ ਉਹਦਾ ਭਾਈ ਚਾਨਣ ਵੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੱਟੀ ਕਰਦੇ। ਇਕ ਝੀਰ ਵੀ ਮਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ ਘਰਾਂ, ਖੂਹਾਂ ਤੇ ਪਾਣੀ ਢੋਂਦਾ। ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਉਸ ਹਾੜੀ ਸਾਉਣੀ ਲੈਂਦਾ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਚੌਧਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਵਧਾਵਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਲੰਬੜਦਾਰ ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ ਵੱਜਦਾ। ਉਂਜ ਖੰਡ ਡੀਪੂ ਵਾਲਾ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਵੀ ਚੰਗਾ ਚੁੱਸਤ ਦਰੁਸਤ ਸੀ। ਘਰਤੋੜ ਸਿੰਘ ਨਿਹੰਗ ਵੀ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਗਤਕਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ। ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਮੇਲੇ 'ਤੇ ਵੀ ਸੰਗਤ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ। ਗੁਆਂਢੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 48, 49, 50 ਚੱਕ ਹੁੰਦੇ। 44 ਚੱਕ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਵੱਜਦਾ। 36/4L ਜਾਂਗਲੀਆਂ ਦਾ ਪਿੰਡ ਸੁਣੀਂਦੇ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਜਿਣਸ ਵਜੋਂ ਨਰਮਾ, ਗੰਨਾ, ਕਣਕ ਹੀ ਬੀਜਦੇ। ਜੋ ਗੱਡਿਆਂ ਉਤੇ ਲੱਦ ਕੇ ਉਕਾੜਾ ਮੰਡੀ ਵੇਚ ਆਉਂਦੇ। ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ 48 ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਪਰ ਅਸੀਂ ਸਕੂਲ ਕੋਈ ਨਾ ਗਏ। ਮੇਰੀ ਉਮਰ ਉਦੋਂ ਦਸ ਕੁ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੀ ਸੀ। ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਦਾ ਵੱਡਾ ਮਾਸਟਰ, ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਹੀ 'ਰੋੜਿਆਂ ਦਾ ਸਾਈਂ ਦਿੱਤਾ, ਹੁੰਦਾ। ਜੋ ਸਾਡੇ ਮੁਹੱਲੇ ਹੀ ਵਾਸ ਕਰਦਾ।

ਆਲ਼ੇ ਦੁਆਲ਼ੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਬਰਾਦਰੀਆਂ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਸਹਿਚਾਰਾ ਸੀ। ਸਿੱਖ-ਮੁਸਲਿਮ ਚੌਧਰੀ  ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਉਤੇ ਜਾਂਦੇ। ਜਿਓਂ ਹੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵੰਡ ਦੀ ਹਵਾ ਗਰਮ ਹੋਈ ਤਾਂ ਫਿਰਕੂਆਂ ਨੇ ਵੀ ਪੂਛਾਂ ਚੁੱਕ ਲਈਆਂ। ਖ਼ੂਨ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਪੀੜੀਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝ, ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਤਲਖ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ। ਆਲ਼ੇ ਦੁਆਲ਼ੇ ਕਤਲੇਆਮ ਅਤੇ ਲੁੱਟ ਖੋਹ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। ਇਵੇਂ ਹੀ ਦੋ ਵਾਰ ਦੰਗਈਆਂ ਦਾ ਹਮਲਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਮਿਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਮੋੜਤਾ ਪਰ ਤੀਜੀ ਵਾਰ, ਗੁਆਂਢੀ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ 'ਕੱਠੇ ਦੰਗਈਆਂ ਢੋਲ ਦੇ ਡਗੇ 'ਤੇ, ਹੁੜਦੰਗ ਮਚਾਉਂਦਿਆਂ ਫਿਰ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਆਣ ਘੇਰਿਆ। ਉਦੋਂ ਭਾਦੋਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਵੇਰ ਦੇ ਨੌਂ ਵਜੇ ਸਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰਾ ਟੱਬਰ ਰੋਟੀ ਖਾਈਏ, ਬਾਹਰੋਂ ਮਾਰ ਮਰੱਈਏ ਦੀ ਲਲਾ-ਲਲਾ ਹੋ ਗਈ। ਉੱਭੜ ਵਾਹੇ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਪਿਛਵਾੜੇ ਪੈਂਦੀ ਖੰਗਰਾਂ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਵੱਲ ਭੱਜੇ। (ਖੰਗਰਾ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਪਿੰਡ ਬੁੱਢਣਵਾਲ- ਸ਼ਾਹਕੋਟ ਵਾਸ ਕਰਦਾ ਐ) ਉਦੋਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਮੈਂ, ਮਾਂ, ਭੂਆ, ਚਾਚੀ, ਦਾਦਾ ਅਤੇ ਦਾਦੀ ਹੀ ਸਾਂ। ਬਾਕੀ ਮੈਂਬਰ ਬਾਹਰ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਗਹਿਣਾ ਗੱਟਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਖੰਗਰਾਂ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਵੱਲ ਭੱਜੇ ਤੁਰੇ । ਮਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਆਈ, ਕਹਿੰਦੀ ਚਲੋ ਘਰ ਚੱਲੀਏ। ਮੁੜੇ ਤਾਂ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਸਾਈਂ ਦਿੱਤਾ ਆਪਣੇ ਕੋਠੇ ਉਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਝੰਡਾ ਪਿਆ ਝੁਲਾਵੇ। ਸਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਹਿਆ,"ਕੁੜੀਓ ਇਧਰ ਆ ਜਾਓ। " ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਜਣੇ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਅੰਦਰ ਇੱਕੋ ਕਮਰਾ ਅਤੇ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਵਿਹੜਾ ਸਾਰਾ ਹੀ ਭਰਿਆ ਪਿਆ। ਸ਼ਾਮ ਚਾਰ ਕੁ ਵਜੇ ਬਾਹਰੋਂ ਫਿਰ ਬਿੱਫਰੀ ਭੀੜ ਨੇ ਗੋਲ਼ੀ ਚਲਾਈ। ਭੀੜ ਦਾ ਰੁੱਖ ਦੇਖਣ ਲਈ ਮਾਸਟਰ ਕੋਠੇ ਉਪਰ ਚੜ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਵੀ ਗੋਲੀ ਆਣ ਲੱਗੀ। ਕਿਉਂ ਜੋ ਗੋਲੀ ਦਾ ਡਰ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਠੇ ਚੜ੍ਹਨ ਦਾ ਹਿਆਂ ਨਾ ਕੀਤਾ।

ਮਾਸਟਰ ਦਾ ਬੇਟਾ ਕਿਸ਼ਨ ਵਿਹੜੇ 'ਚੋਂ ਭੱਜ ਕੇ ਅੰਦਰ ਆ, ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਬੋਲਿਆ,"ਭਾਬੀ, ਮੁੜ ਭਾਈਆ ਮਾਰਤਾ ਈ।" ਹੁਣ ਭੀੜ ਮਾਸਟਰ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਭੰਨਣ ਲੱਗੀ। ਉਦੋਂ ਹੀ ਇੱਕ ਕੌਤਕ ਵਰਤਿਆ। ਮਾਸਟਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ,ਉਸ ਦੇ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਹੀ ਦੂਜਾ ਮਾਸਟਰ,ਜੋ ਨੇੜੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਹੀ ਸੀ, ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਸਮੇਤ ਰਫਲਾਂ ਲੈ ਕੇ ਆਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਭੀੜ ਨੂੰ ਲਲਕਾਰ ਕੇ ਫਾਇਰ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਦੰਗਈ ਖਿੱਲਰ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਾਸਟਰ ਦੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰੀ। ਅਖੇ, ਮਾਸਟਰ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਆ ਜਾਏ। ਬਾਕੀ ਬਾਅਦ 'ਚ ਲੈ ਕੇ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਕਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਅੰਦਰ ਆ ਕੀਤੀ। ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਮਾਈ ਗੰਗੀ ਨੇ ਕਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਉਲ੍ਹਾਮਾ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, " ਕਿਸ਼ਨ,ਕਿਓਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਤਾਰ ਤਾਰ ਕਰਦਾਂ ਏਂ? ਆਪ ਚਲੇ ਜਾਓ ਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਮਰਨ ਲਈ ਛੱਡ ਜਾਓ। 'ਕੱਠੇ ਹੀ ਜਾਵਾਂਗੇ ਜਾਂ ਮਰਾਂਗੇ।" ਕਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇਹੀ ਖ਼ਬਰ ਮਾਸਟਰ ਨੂੰ ਜਾ ਦੱਸੀ ਤਾਂ ਮਾਸਟਰ ਮੰਨ ਗਿਆ ਕਿ ਸਾਰੇ ਹੀ ਆਜੋ। ਬਾਹਰ ਚੁਰੱਸਤੇ 'ਚ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਕੀ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ 30-35 ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਮੁਸਲਿਮ ਚੋਬਰ ਖੜ੍ਹੇ ਨੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ 4-5 ਦੰਗਈ ਗੰਡਾਸੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਅਹੁਲੇ ਤਾਂ ਮਾਸਟਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਬਕਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, " ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਕਹਿਣਾ, ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਹਨ ਜਾਓ ਲੁੱਟ ਮਾਰ ਕਰੋ।"

ਉਪਰੰਤ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ 40 ਚੱਕ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਏ। ਮਾਸਟਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਰੱਖਿਆ ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਬਾਕੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਘਰ ਵਿਚ। ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਸਾਨੂੰ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਖੂਹ 'ਤੇ ਲੈ ਜਾ ਕੇ,ਨਾਈ ਨੂੰ ਬੁਲਾ ਸਾਡੇ ਵਾਲ਼ ਕਟਵਾ ਦਿੱਤੇ। ਉਪਰੰਤ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਮਾਈਆਂ ਨੇ ਫਿਰ ਉਹੀ ਉਲ੍ਹਾਮਾ ਦਿੱਤਾ, ਅਖੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਾਂ ਮਰਨਾ ਹੈ ਐ, ਸਾਨੂੰ ਇਥੇ ਹੀ ਮਾਰ ਛੱਡੋ। ਫਿਰ ਉਹ ਕੋਈ ਇੱਕ ਮੁਰੱਬਾ ਵਾਟ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਤੁਰੇ। ਉਪਰੰਤ, ਨਜ਼ਦੀਕ ਪੈਂਦੇ ਗਾਂਬਰ 'ਟੇਸ਼ਣ ਵੱਲ, 'ਅੱਗੇ ਤੇਰੇ ਭਾਗ ਲੱਛੀਏ' ਕਹਿ ਵਿਦਾ ਕਰਤਾ। ਅਗਲੇ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਉਰਾਰ 2-3 ਲੁੱਟ ਖੋਹ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਿਲ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਇਕ ਨੇ ਜਿਓਂ ਹੀ ਡਾਂਗ ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਪੁੱਤਰ ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ ਲੰਬੜਦਾਰ (ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਤੇਹਿੰਗ-ਫਿਲੌਰ ਬੈਠਾ ਹੈ) ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਤੇ ਮਾਰਨ ਲਈ ਉਲਾਰੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮਾਈ ਨੇ ਮੌਕਾ ਸਾਂਭਦਿਆਂ ਆਪਣਾ ਖੇਸ ਸੇਵਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਵਗਾਹ ਮਾਰਿਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟ ਤੋਂ ਬਚ ਰਿਹਾ ਪਰ ਆਪਣੇ ਬਚਾਅ ਵਾਸਤੇ ਮਾਈ ਨੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁਰਕੀਆਂ ਉਤਾਰ ਕੇ ਉਸ ਧਾੜਵੀ ਵੱਲ ਵਗਾਹ ਮਾਰੀਆਂ। ਹਾਲੇ ਦੋ ਕੁ ਕੋਹ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧੇ ਤਾਂ ਇਕ ਭਲਾ ਮੁਸਲਿਮ ਇਕ ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਕਾਫ਼ਲੇ ਨਾਲ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਉਦੋਂ ਹੀ 5-7 ਹੋਰ ਧਾੜਵੀ ਡਾਂਗਾਂ ਉਲਾਰਦੇ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਭੱਜੇ ਆਏ। ਉਹ ਭਲਾ ਮੁਸਲਿਮ ਹਾਲੇ ਸਾਡੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਸੀ।

ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੇ ਬੱਧਾ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਸਾਫ਼ਾ ਉਤਾਰ ਕੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਲਹਿਰਾਉਂਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਮੁੜਨ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਗਏ। ਅੱਗੇ ਰਸਤੇ 'ਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਚੋਂ ਲੁੱਟ ਖੋਹ ਕਰਕੇ ਸਮਾਨ ਦੇ ਭਰੇ 5-7 ਗੱਡੇ, ਕੁੱਝ ਮੁਸਲਿਮ ਹੱਕੀ ਜਾਣ। ਸਾਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕਹਿੰਦੇ, ਆ ਗਏ ਸਿੱਖੜੇ। ਇਕ ਚੋਬਰ ਗੰਡਾਸੀ ਲੈ ਕੇ ਸਾਡੇ ਵੱਲ ਵਧਿਆ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਨੇ ਹੱਥ ਜੋੜਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, "ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਭਰਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਰੇ ਪਏ ਹਾਂ। ਮਰਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਮਾਰੋ।" ਤਾਂ ਉਹ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਿਆ। ਅੱਗੇ ਰੱਬ ਰੱਬ ਕਰਦੇ ਹਨੇਰ ਹੁੰਦਿਆਂ, ਮੁਲਤਾਨ-ਲਾਹੌਰ ਟਰੈਕ 'ਤੇ ਪੈਂਦੇ ਗਾਂਬਰ 'ਟੇਸ਼ਣ 'ਤੇ ਜਾ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਥੇ 'ਟੇਸ਼ਣ ਬਾਬੂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਰੋਟੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ,ਇਹ ਵੀ ਤਾਕੀਦ ਕਰ ਗਿਆ ਕਿ ਅਗਰ ਕੋਈ ਵੀ ਆਵੇ ਇਹੀ ਬੋਲਣਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੇਵਲ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਜ਼ਨਾਨੀਆਂ ਹੀ ਹਾਂ। ਸਵੇਰੇ ਤੜਕੇ ਉਕਾੜਾ ਮੰਡੀ ਲਈ ਗੱਡੀ ਆਵੇਗੀ ਉਸ ਵਿਚ ਚੜ੍ਹ ਜਾਣਾ। ਅੱਧੀ ਕੁ ਰਾਤੀਂ ਇੱਕ ਗੱਡੀ ਆਈ। ਉਸ 'ਚੋਂ ਉਤਰ ਕੇ ਇਕ ਬਲੋਚ ਫੌਜੀ ਆਇਆ। ਪੁੱਛਣ ਲੱਗਾ ਕੌਣ ਹੋ ਤੁਸੀਂ, ਹੋਰ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਕੌਣ ਹੈ? ਮਾਂ ਆਖਿਆ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਜਨਾਨੀਆਂ, ਬੱਚੇ ਈ ਆਂ। ਮਰਦ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਕੋਈ ਨਾ ਤਾਂ ਉਹ ਫੌਜੀ ਮੁੜ ਗਿਆ। ਤੜਕੇ ਮੁਲਤਾਨ ਵੰਨੀਓਂ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਗੱਡੀ ਆਈ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਜਾ ਸਵਾਰ ਹੋਏ। ਜਿਓਂ ਹੀ ਗੱਡੀ ਤੁਰੀ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਇਕ ਮੁਸਲਿਮ ਚੋਬਰ, ਡੱਬ 'ਚ ਖੰਜਰ ਲਈ ਚੜ੍ਹਿਆ। ਗਹਿਣੇ ਗੱਟੇ ਦੀ ਭਾਲ਼ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਬਾਬਾ ਚੰਦਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੇਟ ਨੂੰ ਛੂਹ ਕੇ ਦੇਖਿਆ। ਬਾਬੇ ਦੇ ਲੱਕ ਸਿੱਕਿਆਂ ਦੀ ਭਰੀ ਬਾਂਸਰੀ ਬੱਧੀ ਹੋਈ ਸੀ।ਚੋਬਰ ਦਾ ਦਿਲ ਬੇਈਮਾਨ ਹੋ ਗਿਆ।ਉਕਾੜਾ ਮੰਡੀ ਉਤਰੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹੇ ਖ਼ੰਜਰ ਦਿਖਾ ਕੇ ਬਾਬੇ ਦੀ ਬਾਂਹ ਫੜ੍ਹ, ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਤੋਂ ਉਲਟ ਪਾਸੇ ਉਤਾਰ ਕੇ ਖਤਾਨਾਂ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾ ਕੇ ਖ਼ੰਜਰ ਮਾਰ ਕੇ ਕਤਲ ਕਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਭਰੀ ਬਾਂਸਰੀ ਖੋਹ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ। ਅਫ਼ਸੋਸ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਹ ਭਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਟਾਲਣ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਦੀ ਦਲੇਰੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ। 

ਹਮਦਰਦੀ ਜਤਾਉਂਦਿਆਂ,ਉਕਾੜਾ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ-ਸਿੱਖ ਦੁਕਾਨਦਾਰਾਂ ਆਪਣੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਦੇ ਬਾਰ, ਰਿਫਿਊਜੀਆਂ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹ ਦਿੱਤੇ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਕੁੱਝ ਭਾਂਡੇ ਲਿਆਂਦੇ। ਹਫ਼ਤਾ ਕੁ ਉਥੇ ਦਿਨ ਕਟੀ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਤੁਰਕੇ ਹੀ ਕਾਫ਼ਲੇ ਨਾਲ 3-4 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਆਪਣੀ ਜੂਹ ਵਿੱਚ ਆਣ ਪਹੁੰਚੇ। ਬਰਸਾਤ ਵੀ ਭਾਰੀ ਉਤੋਂ ਹੈਜ਼ਾ ਵੀ ਫ਼ੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦਾਣਾ ਮੰਡੀ 'ਚ ਹੀ ਚਾਚਾ ਚਾਨਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰੋਂ ਚਾਚੀ ਰਾਮ ਕੌਰ ਵਬਾ ਦੀ ਭੇਟ ਚੜ੍ਹ ਗਈ। 'ਟੇਸ਼ਣ 'ਤੇ ਗਏ ਤਾਂ ਬਾਬੂ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਗੱਡੀ ਨਹੀਂ ਆਉਣੀ।ਕੋਲੇ ਵਾਲੀ ਗੱਡੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਲੰਧਰ ਜਾਣ ਲਈ ਆਵੇਗੀ। ਮੈਂ ਉਹਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਤੁਸੀਂ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਜਿਥੇ ਵੀ ਉਤਰਨਾ, ਉਤਰ ਜਾਇਓ।" ਇੰਜ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਈ। ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਸਾਰਾ ਕਾਫ਼ਲਾ ਉਸ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ 'ਟੇਸ਼ਣਾ ਤੇ ਲੋਕ  ਉਤਰਦੇ ਗਏ। ਲੋਹੀਆਂ ਆਇਆ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵੀ ਉਤਰ ਖੜ੍ਹੇ। ਪਹੁ ਫੁੱਟਦੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਘੁੱਦੂਵਾਲ ਆਣ, ਆਪਣੇ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੜਕਾਇਆ। ਮੋਹਰਿਓਂ ਵੀ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਈ ਨੇ ਮੇਰੀ ਦਾਦੀ ਨੂੰ,"ਆ ਨੀ ਰਾਮੀਏਂ ਤੇਰਾ ਘਰ ਆ,ਜੰਮ ਜੰਮ ਆ।" ਕਹਿ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਰੋਟੀ ਪਾਣੀ ਛਕਾ, ਸਾਡੇ ਬੰਦ ਕਮਰੇ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਵੀ ਖੋਲ੍ਹਤਾ।

ਸਾਡੀ ਕੱਚੀ ਉਪਰੰਤ ਪੱਕੀ ਪਰਚੀ ਨਾਲ ਜੁੜਵੇਂ ਪਿੰਡ ਫੁੱਲ ਦੀ ਪਈ। ਸੋ ਉਥੇ ਜਾ ਵਾਸ ਕੀਤਾ। ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਸਪੁੱਤਰ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਬਾਲ ਫੁਲਵਾੜੀ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਪਿਛਲਾ ਪੰਧ ਹੰਢਾਅ ਰਿਹੈਂ। ਜਦ ਅਸੀਂ ਬਾਰ ਵਾਲਾ ਆਪਣਾ ਪਿੰਡ ਛੱਡਿਆ ਤਾਂ ਉਦੋਂ ਹੀ ਕਾਫੀ ਦੰਗਈ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਹੋ ਕੇ ਢੋਲ ਦੇ ਡਗੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਰੇ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਸਿੱਖ ਸਰਦਾਰਾਂ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਟੱਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਸਰਦਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਪਿੰਡ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਦੋ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿੰਟਗੁਮਰੀਓਂ ਸਿੱਖ ਮਿਲਟਰੀ ਲੈਣ ਭੇਜਿਆ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੀਦੀਪੁਣਾ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਚੁੱਪ ਚਪੀਤੇ ,ਫੁੱਲ- ਲੋਹੀਆਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਹੀ ਆ ਗਏ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਤੀਸਰੇ ਦਿਨ ਦੰਗਈਆਂ ਬਲੋਚ ਮਿਲਟਰੀ ਬੁਲਾ , ਪਹਿਰੇ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਜਵਾਨ, ਹਵੇਲੀਆਂ ਵਿਚ ਪਨਾਹ ਲਈ ਬੁੱਢੇ, ਬੱਚੇ, ਔਰਤਾਂ 'ਤੇ ਫਾਇਰਿੰਗ ਕਰਕੇ ਮਾਰ ਸੁੱਟੇ। ਸਹਿਕਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦੰਗਈਆਂ ਸਿਰਾਂ 'ਤੇ ਡਾਂਗਾਂ ਮਾਰ ਮਾਰ, ਮਾਰਤਾ।ਅਤੇ ਗਹਿਣਾ ਗੱਟਾ ਲੁੱਟ ਲਿਆ। ਕਈ ਜਨਾਨੀਆਂ ਤਾਈਂ ਵੀ ਉਠਾ ਕੇ ਲੈ ਗਏ । ਧਾੜਵੀਆਂ ਤੋਂ ਇੱਜ਼ਤ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਚੁਰੱਸਤੇ ਵਿਚਲੇ ਖੂਹ ਵਿੱਚ ਛਾਲਾਂ ਮਾਰਤੀਆਂ ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈਆਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਹੀ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਕੇਵਲ ਇੱਕਾ ਦੁੱਕਾ ਹੀ ਜਾਨ ਬਚਾਉਣ ਵਿਚ ਸਫ਼ਲ ਰਹੇ। ਸਾਡੇ 'ਚੋਂ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਬਾਬਾ ਚੰਦਾ ਸਿੰਘ, ਮੇਰਾ ਬਾਪ ਰਤਨ ਸਿੰਘ, ਚਾਚਾ ਚਾਨਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਘਰੋਂ ਰਾਮ ਕੌਰ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਚਾਚਾ ਰਲਾ਼ ਸਿੰਘ ਇਧਰ ਆ ਕੇ ਇਸ ਸਦਮੇ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਾ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਤੀਜੇ ਕੁ ਮਹੀਨੇ ਹੀ ਗੁਮਨਾਮੀ 'ਚ ਕਿਧਰੇ ਚਲਾ ਗਿਆ ਜੋ ਮੁੜ ਨਾ ਬਹੁੜਿਆ। ਜਥੇਦਾਰ ਸ਼ਿੰਗਾਰਾ ਸਿੰਘ ਲੋਹੀਆਂ, ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਖੰਡ ਡੀਪੂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ, ਨਾਮੀ ਕਬੱਡੀ ਖਿਡਾਰੀ ਸੂਬਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਵਧਾਵਾ ਸਿੰਘ ਟੁਰਨਾ-ਲੋਹੀਆਂ, ਫੁੰਮਣ ਸਿੰਘ ਭੱਟੀਆਂ-ਫਿਲੌਰ ਹੋਰਾਂ ਦੇ ਕਰੀਬ 30-30 ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਓ੍ਹਲੇ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਉਪਰੰਤ ਖੰਡ ਡੀਪੂ ਵਾਲੇ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਜਿਸ ਨੇ, ਉਧਾਲੇ, ਗੁਆਚੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਮਿਲਟਰੀ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਲੱਭ ਲੱਭ ਓਕਾੜਾ ਦੇ ਰਫਿਊਜੀ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਅੱਜ ਵੀ ਉਹ ਭਿਆਨਕ ਵੇਲਾ ਯਾਦ ਆ ਕੇ,ਦਿਲ ਦੀ ਤਾਰ ਹਿਲਾ ਜਾਂਦਾ ਏ। " 
ਸਤਵੀਰ ਸਿੰਘ ਚਾਨੀਆਂ
92569-73526

  • Azadi de Ohle
  • Hijaratnama 69
  • ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਓਹਲੇ
  • ਹਿਜਰਤਨਾਮਾ 69

ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦਾ ਵੇਲਾ

NEXT STORY

Stories You May Like

  • talwar scored two under 69  tied for 11th
    ਤਲਵਾਰ ਨੇ ਦੋ ਅੰਡਰ 69 ਦਾ ਸਕੋਰ ਕੀਤਾ, ਸਾਂਝੇ11ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਬਰਕਰਾਰ
  • laljit singh bhullar
    ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ ਲਾਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ ਨੇ 79ਵੇਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਹਾੜੇ ਮੌਕੇ ਲਹਿਰਾਇਆ ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ
  • pakistan celebrates 79th independence day
    ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਏਕਤਾ ਦੇ ਸੱਦੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ 79ਵਾਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ
  • tera tera hatti distribute water and biscuits outside guru gobind singh stadium
    ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਹਾੜੇ 'ਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਟੇਡੀਅਮ ਬਾਹਰ 'ਤੇਰਾ-ਤੇਰਾ ਹੱਟੀ' ਨੇ ਲਾਇਆ ਪਾਣੀ ਤੇ ਬਿਸਕੁਟਾਂ ਦਾ ਲੰਗਰ
  • security arrangements strengthened in jalandhar on occasion of independence day
    ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਹਾੜੇ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਜਲੰਧਰ 'ਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ
  • even after 78 years of independence  seven villages are   slaves   of ravi
    ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ 78 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਸੱਤ ਪਿੰਡ 'ਰਾਵੀ ਦੇ ਗੁਲਾਮ'
  • india independence day celebreation in tanda
    ਟਾਂਡਾ 'ਚ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਦੇ ਜਜ਼ਬੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਹਾੜਾ
  • independence day tricolor outfits patriotism
    ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਹਾੜੇ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ Tricolor Outfits ਨਾਲ ਦਿਖਾਓ ਦੇਸ਼ਭਗਤੀ
  • jalandhar administration made preparations to deal with floods
    ਜਲੰਧਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਖਿੱਚੀ ਤਿਆਰੀ
  • new orders issued amid holidays in punjab big announcement regarding board exam
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਨਵੇਂ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ! Board Exam ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੋਇਆ...
  • water flow is increasing at gidderpindi bridge on sutlej river
    ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਨੇੜੇ ਪੁੱਜਾ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਗਿੱਦੜਪਿੰਡੀ ਪੁਲ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ...
  • situation worsens in punjab due to floods ndrf and sdrf take charge
    ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਵਿਗੜੇ ਹਾਲਾਤ ! NDRF ਨੇ ਸਾਂਭਿਆ ਮੋਰਚਾ, ਸਕੂਲ ਬੰਦ,...
  • roof of a poor family  s house collapsed in kaki village of jalandhar
    ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਕਾਕੀ ਪਿੰਡ ’ਚ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਛੱਤ ਡਿੱਗੀ
  • 150 ml rain turns into disaster in jalandhar
    ਜਲੰਧਰ 'ਚ 150 ML ਮੀਂਹ ਬਣਿਆ ਆਫ਼ਤ, ਜਨ-ਜੀਵਨ 'ਅਸਤ-ਵਿਅਸਤ'
  • punjab weather update
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਮੀਂਹ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਵੀਂ ਅਪਡੇਟ! ਪੜ੍ਹੋ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ...
  • dilapidated house collapsed in modian mohalla due to rain in jalandhar
    ਜਲੰਧਰ 'ਚ ਮੀਂਹ ਕਾਰਨ ਮੋਦੀਆਂ ਮੁਹੱਲਾ ’ਚ ਡਿੱਗਿਆ ਖਸਤਾ ਹਾਲਤ ਮਕਾਨ, ਕਈ ਵਾਹਨ...
Trending
Ek Nazar
new orders issued amid holidays in punjab big announcement regarding board exam

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਨਵੇਂ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ! Board Exam ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੋਇਆ...

situation worsens in punjab due to floods ndrf and sdrf take charge

ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਵਿਗੜੇ ਹਾਲਾਤ ! NDRF ਨੇ ਸਾਂਭਿਆ ਮੋਰਚਾ, ਸਕੂਲ ਬੰਦ,...

important news for those registering in punjab

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਰਜਿਸਟਰੀਆਂ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਅਹਿਮ ਖ਼ਬਰ, ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਨਵੀਂ ਮੁਸੀਬਤ!

major restrictions imposed in punjab amid destruction due to heavy rains

ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਕਾਰਨ ਤਬਾਹੀ ਵਿਚਾਲੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਲੱਗ ਗਈਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ, ਜਾਰੀ...

holiday declared on wednesday in nawanshahr district of punjab

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ 'ਚ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਛੁੱਟੀ ਦਾ ਐਲਾਨ, ਬੰਦ ਰਹਿਣਗੇ ਸਾਰੇ...

red alert for rain in punjab

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਮੀਂਹ ਦਾ RED ALERT, ਪੜ੍ਹੋ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ Big Update

hoshiarpur chintpurni national highway manguwal village washed away on one side

ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ: ਰੁੜ ਗਿਆ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੇਨ ਹਾਈਵੇਅ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ, ਹਿਮਾਚਲ ਨਾਲ ਟੁੱਟ...

pathankot jalandhar railway route closed dhusi dam broke in sultanpur lodhi

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਨਾਲ ਹਰ ਪਾਸੇ ਤਬਾਹੀ! ਪਠਾਨਕੋਟ-ਜਲੰਧਰ ਰੇਲਵੇ ਰੂਟ ਬੰਦ,...

villages along beas river at risk of flood

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਅਨਾਊਂਸਮੈਂਟਾਂ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਅਲਰਟ

punjab government issues new order important news for those registering

ਤਹਿਸੀਲਾਂ 'ਚ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਦੇਣ ਧਿਆਨ! ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਨਵਾਂ ਫਰਮਾਨ ਜਾਰੀ, ਖੜ੍ਹੀ...

danger bell in punjab 10 villages inundated by ravi river

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ, ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਦੀ ਲਪੇਟ 'ਚ ਆਏ 10 ਪਿੰਡ, ਮੰਡਰਾਉਣ ਲੱਗਾ...

beas river broke all records ahli kalan dam on the verge of collapse

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਤਬਾਹੀ! ਬਿਆਸ ਦਰਿਆ ਨੇ ਤੋੜੇ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ, ਬੰਨ੍ਹ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ...

more danger for punjabis water released from bhakra dam

ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਵਧਿਆ ਹੋਰ ਖ਼ਤਰਾ ! ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਤੋਂ ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ ਪਾਣੀ

red alert issued in punjab heavy rain will continue

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ 'ਚ ਹੋਇਆ Red Alert ਜਾਰੀ!  29 ਅਗਸਤ ਤੱਕ ਲੋਕ...

cm bhagwant mann s open letter to punjabis on ration card issue

ਰਾਸ਼ਨ ਕਾਰਡ ਦੇ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ CM ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਚਿੱਠੀ

big revelations by dgp gaurav yadav cases of murder of a boy in kulpur

ਅਮਰੀਕਾ ਬੈਠੇ ਗੈਂਗਸਟਰਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਕਰਵਾਇਆ ਵੱਡਾ ਕਾਂਡ, DGP ਗੌਰਵ ਯਾਦਵ ਦੇ...

case of firing on dr rahul sood of kidney hospital is being traced

ਜਲੰਧਰ 'ਚ ਕਿਡਨੀ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਡਾ. ਰਾਹੁਲ ਸੂਦ 'ਤੇ ਹੋਈ ਫਾਇਰਿੰਗ ਦਾ ਮਾਮਲਾ...

big news from jalandhar gas leaked from surgical complex factory

ਜਲੰਧਰ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ! ਸਰਜੀਕਲ ਕੰਪਲੈਕਸ 'ਚ ਫੈਕਟਰੀ 'ਚੋਂ ਗੈਸ ਹੋਈ ਲੀਕ, ਪਈਆਂ...

Daily Horoscope
    Previous Next
    • ਬਹੁਤ-ਚਰਚਿਤ ਖ਼ਬਰਾਂ
    • australia new zealand indian workers visa
      New Zealand ਤੇ Australia ਜਾਣ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨਾਂ ਲਈ ਸੁਨਹਿਰੀ ਮੌਕਾ, ਕਾਮਿਆਂ ਲਈ...
    • chakki bridge in danger route changed for those coming and going to jalandhar
      ਖਤਰੇ 'ਚ ਚੱਕੀ ਪੁਲ; ਜਲੰਧਰ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਬਦਲਿਆ ਰਸਤਾ, ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ...
    • now these people can get loans even without cibil score
      ਹੁਣ ਬਿਨਾਂ CIBIL ਸਕੋਰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਲੋਨ! ਇਹ ਹੈ ਖ਼ਾਸ...
    • isro s first air test for parachute successful
      ਗਗਨਯਾਨ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 'ਚ ਮਿਲੀ ਵੱਡੀ ਕਾਮਯਾਬੀ, ISRO ਦਾ ਪੈਰਾਸ਼ੂਟ ਸਿਸਟਮ ਲਈ ਪਹਿਲਾ...
    • today  s hukamnama from sri darbar sahib  25 august 2025
      ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ (25 ਅਗਸਤ 2025)
    • holiday declared in pathankot schools colleges will remain closed
      ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਹੋ ਗਿਆ ਛੁੱਟੀ ਦਾ ਐਲਾਨ, ਬੰਦ ਰਹਿਣਗੇ ਸਕੂਲ, ਕਾਲਜ ਤੇ...
    • tractor trolley full of devotees hit by container from behind
      ਵੱਡਾ ਹਾਦਸਾ: ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਟਰੈਕਟਰ-ਟਰਾਲੀ ਨੂੰ ਕੰਟੇਨਰ ਨੇ ਮਾਰੀ ਟੱਕਰ, 8...
    • a famous youtuber got caught in a fast flowing water and
      Video ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਮਸ਼ਹੂਰ Youtuber, ਤੇਜ਼ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ 'ਚ ਫਸ ਕੇ ਕੁਝ...
    • batteries are poisoning the air and water
      ਹਵਾ ਤੇ ਪਾਣੀ ’ਚ ਜ਼ਹਿਰ ਘੋਲ ਰਹੀਆਂ ਰਿਮੋਟ, ਘੜੀਆਂ, ਕੈਮਰੇ, ਮੋਬਾਈਲ ਤੇ ਲੈਪਟਾਪ...
    • important news for people going home by trains on diwali
      ਦੀਵਾਲੀ 'ਤੇ Trains ਰਾਹੀਂ ਘਰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਖ਼ਬਰ, 2 ਮਹੀਨੇ...
    • stock market sensex rises 274 points and nifty crosses 24 950
      ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਵਾਧਾ : ਸੈਂਸੈਕਸ 274 ਅੰਕ ਚੜ੍ਹਿਆ ਤੇ ਨਿਫਟੀ 24,950 ਦੇ ਪਾਰ
    • ਨਜ਼ਰੀਆ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ
    • post office rd scheme
      Post Office RD ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਵਾਓ ਸਿਰਫ਼ ₹2000, ਮਿਲਣਗੇ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ,...
    • top 10 news
      ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹੋਵੇਗੀ ਹੋਮਗਾਰਡਾਂ ਦੀ ਭਰਤੀ ਤੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਬਾਰਡਰ ਟਪ ਗਿਆ BSF...
    • silence can bring distance in relationships
      ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ’ਚ ਦੂਰੀਆਂ ਲਿਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ‘ਚੁੱਪ’, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ...
    • social media remedies
      ਤੁਸੀਂ ਵੀ Internet ਤੋਂ ਦੇਖ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹੋ ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖ਼ੇ ਤਾਂ ਹੋ ਜਾਓ ਸਾਵਧਾਨ...
    • if you want to become a doctor then definitely read this news
      ਡਾਕਟਰ ਬਣਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਇਹ ਖ਼ਬਰ, ਘੱਟ ਬਜਟ 'ਚ ਤੁਹਾਡਾ ਸੁਫ਼ਨਾ ਹੋ...
    • hijrat nama 88 s kishan singh sandhu
      ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 88 :  ਸ. ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
    • hijrat nama 87  prof  rattan singh jaggi patiala
      ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 87 :  ਪ੍ਰੋ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ ਪਟਿਆਲਾ
    • 1947 hijratnama 86  ajit singh patiala
      1947 ਹਿਜ਼ਰਤਨਾਮਾ 86 : ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ
    • air pollution is extremely dangerous for the heart
      ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਿਲ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ਤਰਨਾਕ
    • bjp 6 member committee starts investigation into desecration of dr ambedkar
      ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਅਪਮਾਨ ਮਾਮਲੇ 'ਚ BJP ਦੇ 6 ਮੈਂਬਰੀ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ...
    • google play
    • apple store

    Main Menu

    • ਪੰਜਾਬ
    • ਦੇਸ਼
    • ਵਿਦੇਸ਼
    • ਦੋਆਬਾ
    • ਮਾਝਾ
    • ਮਾਲਵਾ
    • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
    • ਖੇਡ
    • ਵਪਾਰ
    • ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ
    • ਗੈਜੇਟ

    For Advertisement Query

    Email ID

    advt@punjabkesari.in


    TOLL FREE

    1800 137 6200
    Punjab Kesari Head Office

    Jalandhar

    Address : Civil Lines, Pucca Bagh Jalandhar Punjab

    Ph. : 0181-5067200, 2280104-107

    Email : support@punjabkesari.in

    • Navodaya Times
    • Nari
    • Yum
    • Jugaad
    • Health+
    • Bollywood Tadka
    • Punjab Kesari
    • Hind Samachar
    Offices :
    • New Delhi
    • Chandigarh
    • Ludhiana
    • Bombay
    • Amritsar
    • Jalandhar
    • Contact Us
    • Feedback
    • Advertisement Rate
    • Mobile Website
    • Sitemap
    • Privacy Policy

    Copyright @ 2023 PUNJABKESARI.IN All Rights Reserved.

    SUBSCRIBE NOW!
    • Google Play Store
    • Apple Store

    Subscribe Now!

    • Facebook
    • twitter
    • google +