ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਰੋਡ ਰੇਜ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਿਨੋ-ਦਿਨ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਵਿਚ ਵਾਪਰੀ ਰੋਡ ਰੇਜ ਦੀ ਘਟਨਾ ਨੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਕ ਗੰਭੀਰ ਅਪਰਾਧ ਵੀ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਵਿਚ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਰੋਡ ਰੇਜ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਸੜਕ ’ਤੇ ਡਰਾਈਵਰਾਂ ਜਾਂ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਛੋਟੀਆਂ-ਮੋਟੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਗੁੱਸਾ, ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਹਿੰਸਕ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੁੱਸਾ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ, ਮਾਰਕੁੱਟ, ਜਾਇਦਾਦ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਤਲ ਤੱਕ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰੋਡ ਰੇਜ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰ ਕੇ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ, ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੀਆਂ ਸੜਕਾਂ, ਨਾਕਾਫ਼ੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਕ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ, ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹੰਕਾਰ ਵੀ ਰੋਡ ਰੇਜ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ, ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਨਸ਼ੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ, ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ’ਤੇ ਕਾਬੂ ਗੁਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹਿੰਸਕ ਵਿਵਹਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਲੋਕ ਸੜਕ ’ਤੇ ਆਪਣਾ ‘ਵੱਕਾਰ’ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰੋਡ ਰੇਜ ਦੀਆਂ ਕਈ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2025 ਵਿਚ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਫੌਜ ਦੇ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਸ਼ਿਲਾਦਿਤਿਆ ਬੋਸ ਅਤੇ ਇਕ ਕਾਲ ਸੈਂਟਰ ਕਰਮਚਾਰੀ ਵਿਕਾਸ ਕੁਮਾਰ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਰੋਡ ਰੇਜ ਦੀ ਘਟਨਾ ਨੇ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਂਦਾ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿਚ, ਬੋਸ ਨੇ ਵਿਕਾਸ ਕੁਮਾਰ ’ਤੇ ਹਿੰਸਕ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਾਅਵੇ ਵਿਚ ਬੋਸ ਨੇ ਖੁਦ ਨੂੰ ਪੀੜਤ ਦੱਸਿਆ ਸੀ।
ਪੁਲਸ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ. ਸੀ. ਟੀ. ਵੀ. ਫੁਟੇਜ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਬੋਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹਮਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਿਕਾਸ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਵਿਚ, ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਇਕ 20 ਸਾਲਾ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਰੋਡ ਰੇਜ ਦੀ ਘਟਨਾ ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਵਿਵਾਦ ਰਸਤਾ ਦੇਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਹਿੰਸਕ ਰੂਪ ਲੈ ਲਿਆ।
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਰੋਡ ਰੇਜ ਦੀਆਂ 10 ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ 5 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ 8 ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ। 2024 ਵਿਚ, ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਵਿਚ ਇਕ ਕਾਰ ਡਰਾਈਵਰ ਵਲੋਂ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਆਟੋ ਚਾਲਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਕਾਰ ਦੀ ਭੰਨਤੋੜ ਕੀਤੀ। ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਵਿਚ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਜਾਮ ਅਤੇ ਲੇਨ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਘਾਟ ਸੜਕੀ ਗੁੱਸੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ। 2024 ਵਿਚ ਮੁੰਬਈ ਵਿਚ ਇਕ ਰੋਡ ਰੇਜ ਘਟਨਾ ਵਿਚ ਅਦਾਕਾਰ ਰਾਘਵ ਤਿਵਾੜੀ ’ਤੇ ਇਕ ਬਾਈਕਰ ਨੇ ਚਾਕੂ ਅਤੇ ਲੋਹੇ ਦੀ ਰਾਡ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। 2024 ਵਿਚ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਾਨਪੁਰ ਵਿਚ ਭਾਜਪਾ ਕੌਂਸਲਰ ਸੌਮਿਆ ਸ਼ੁਕਲਾ ਦੇ ਪਤੀ ਅੰਕਿਤ ਸ਼ੁਕਲਾ ਨੇ ਇਕ ਰੋਡ ਰੇਜ ਦੀ ਘਟਨਾ ਵਿਚ ਇਕ ਆਦਮੀ ਦੀ ਅੱਖ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ। ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸੜਕੀ ਗੁੱਸੇ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਰੋਡ ਰੇਜ ਸਿਰਫ਼ ਨਿੱਜੀ ਝਗੜਿਆਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਵਿਆਪਕ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੜਕ ਹਾਦਸਿਆਂ ਅਤੇ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ। 2015 ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਕਾਰਡ ਬਿਊਰੋ (ਐੱਨ. ਸੀ. ਆਰ. ਬੀ.) ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰੋਡ ਰੇਜ ਅਤੇ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣ ਦੇ 4.09 ਲੱਖ ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ 4.79 ਲੱਖ ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਹੋਰ ਵਧੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਦਿੱਲੀ, ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ। ਕਾਨੂੰਨੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰੋਡ ਰੇਜ ਲਈ ਕੋਈ ਖਾਸ ਕਾਨੂੰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤੀ ਦੰਡ ਸੰਹਿਤਾ ਦੀ ਧਾਰਾ 281 ਅਤੇ ਮੋਟਰ ਵਾਹਨ ਐਕਟ, 1988 ਦੀ ਧਾਰਾ 184 ਤਹਿਤ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸਜ਼ਾ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਅਪਰਾਧ ਲਈ ਸਜ਼ਾ 6 ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ 1 ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਕੈਦ, ਜਾਂ 1,000 ਤੋਂ 5,000 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ, ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ, ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਰੋਡ ਰੇਜ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਵੱਖਰੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਰੋਡ ਰੇਜ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਉਪਾਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਰੋਡ ਰੇਜ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵੀ ਰੋਡ ਰੇਜ ਲਈ ਖਾਸ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਏ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਸੀ. ਸੀ. ਟੀ. ਵੀ. ਅਤੇ ਡੈਸ਼ਕੈਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਰੋਡ ਰੇਜ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿਚ ‘ਸੜਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਹੀਨੇ’ ਦੌਰਾਨ ਗੁੱਸੇ ’ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਉਣਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੜਕਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਆਵਾਜਾਈ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਲੇਨ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਰੋਡ ਰੇਜ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵਧਦੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਸੜਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਇਕ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਪਰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕੰਮ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰੋਡ ਰੇਜ ਇਕ ਵਧ ਰਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ਵਿਚ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਸਮਾਜਿਕ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।
–ਰਜਨੀਸ਼ ਕਪੂਰ
‘ਨਸ਼ਾ ਸਮੱਗਲਿੰਗ ’ਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ’ ‘ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ’
NEXT STORY 
