ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ- ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ 39.2 ਬਿਲੀਅਨ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਪਾਰਕ ਨਿਰਯਾਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਧਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਜਨਰਲ ਆਫ ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਐਂਡ ਸਟੈਟਿਸਟਿਕਸ (DGCI&S) ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਅੰਕੜੇ ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅੰਕੜੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਾਜ਼ੁਕ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਸਮਾਨ, ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨੀਤੀਗਤ ਸੁਧਾਰਾਂ ਅਤੇ ਵਧੀ ਹੋਈ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਨੇ ਨਿਰਯਾਤ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ।
ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ-ਤੋੜਨ ਵਾਲੇ ਨਿਰਯਾਤ ਅੰਕੜੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਤਪਾਦਨ-ਲਿੰਕਡ ਇੰਸੈਂਟਿਵ (PLI) ਸਕੀਮਾਂ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ, ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਡੀਜੀਸੀਆਈ ਐਂਡ ਐਸ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਗੈਰ-ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਨਿਰਯਾਤ ਨੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਅਪ੍ਰੈਲ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ USD 211.3 ਬਿਲੀਅਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ, ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੀ ਇਸੇ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ USD 196.9 ਬਿਲੀਅਨ ਸੀ।
ਇਹ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਨੁਕੂਲ ਸਰਕਾਰੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਤਪਾਦਨ-ਲਿੰਕਡ ਇਨਸੈਂਟਿਵ (ਪੀ.ਐਲ.ਆਈ.) ਸਕੀਮਾਂ, ਵਧੇ ਹੋਏ ਲੌਜਿਸਟਿਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲਾਈਜ਼ਡ ਵਪਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨਿਰਯਾਤ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੈਰ-ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਤੱਕ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 211.3 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 2023 ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ USD 196.9 ਬਿਲੀਅਨ ਅਤੇ 2022 ਵਿੱਚ USD 206.2 ਬਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਾਧਾ ਗਲੋਬਲ ਵਪਾਰ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਸੈਕਟਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਸਤਾਂ, ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ, ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ, ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਨਿਰਯਾਤ ਚਾਰਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਖੇਤਰੀ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ 2023 ਵਿੱਚ USD 61.5 ਬਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ USD 67.5 ਬਿਲੀਅਨ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਪਾਰ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਾਰ ਵਜੋਂ ਸੈਕਟਰ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਨਿਰਯਾਤ 19.1 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੋ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ 2023 ਵਿੱਚ USD 15.4 ਬਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ, ਭਾਰਤੀ-ਨਿਰਮਿਤ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੰਗ ਦੇ ਕਾਰਨ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਸੈਕਟਰ ਨੇ 17.0 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ, ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸਪਲਾਇਰ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ। ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ, ਸੂਤੀ ਧਾਗੇ, ਫੈਬਰਿਕ ਅਤੇ ਹੈਂਡਲੂਮ ਉਤਪਾਦ 7.0 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਲਾਸਟਿਕ ਅਤੇ ਲਿਨੋਲੀਅਮ ਦੀ ਬਰਾਮਦ 5.2 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਭੋਜਨ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੇ ਵੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਮਸਾਲੇ, ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਿਰਯਾਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਇਹ ਵਾਧਾ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਨੀਤੀਗਤ ਉਪਾਵਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਨ ਅਤੇ ਸੁਚਾਰੂ ਵਪਾਰਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨਿਰਯਾਤ-ਸੰਚਾਲਿਤ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੇ-ਫੁੱਲ ਰਹੇ ਹਨ। 2023 ਤੱਕ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ 87.3 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦਰਾਮਦਾਂ ਦਾ 2.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਾਧਾ, 2001 ਤੋਂ 10.48 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਮਿਸ਼ਰਿਤ ਸਾਲਾਨਾ ਵਿਕਾਸ ਦਰ (CAGR) ਦੇ ਨਾਲ, ਅਮਰੀਕੀ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵਧਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। 2022 ਤੋਂ 2024 ਤੱਕ ਗੈਰ-ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਸਾਲ-ਦਰ-ਸਾਲ ਵਾਧਾ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ ਦੀ ਲਚਕਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗਤੀ ਉਤਪਾਦਨ-ਲਿੰਕਡ ਇੰਸੈਂਟਿਵ (PLI) ਸਕੀਮਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਿਰਯਾਤ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਗੈਰ-ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਨਿਰਯਾਤ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਿਆਉਣ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਨਿਰਯਾਤ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨਿਰੰਤਰ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਮਾਰਕੀਟ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨੀਂਹ ਸਥਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
2001 ਤੋਂ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਵਧਦੀ ਮੰਗ ਦਰਸਾਈ ਹੈ, ਦਰਾਮਦ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ। 2001 ਵਿੱਚ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਦਰਾਮਦ USD 9.7 ਬਿਲੀਅਨ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਇਸਦੀ ਕੁੱਲ ਵਿਸ਼ਵ ਦਰਾਮਦ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ 0.9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 2023 ਤੱਕ, ਇਹ ਅੰਕੜਾ 87.3 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਆਯਾਤ ਦਾ 2.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਧਦੇ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਆਰਥਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਧੇ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨੋਖਾ ਪਹਿਲੂ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਦੀ ਮਿਸ਼ਰਤ ਸਾਲਾਨਾ ਵਿਕਾਸ ਦਰ (CAGR) ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 2001 ਤੋਂ 2023 ਤੱਕ 10.48 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੀ। ਇਸ ਦਰ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਦਰਾਮਦ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਇਸੇ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸਿਰਫ 4.76 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਸੀਏਜੀਆਰ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਾਧਾ ਅਮਰੀਕੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਨਿਰਯਾਤ ਦੀ ਵਧਦੀ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੌਲਾਂ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਅਕਤੂਬਰ 'ਚ ਕਰੀਬ 86% ਵਧਿਆ
NEXT STORY 
