ਹੈਲਥ ਡੈਸਕ : ਰਸੋਈ ਦੀ ਰਾਣੀ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਮਸਾਲੇ ਜਿੱਥੇ ਖਾਣੇ ਨੂੰ ਸੁਆਦ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਹੀ ਜੇਕਰ ਇਹ ਮਿਲਾਵਟੀ ਹੋਣ ਤਾਂ ਸਿਹਤ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵਧ ਰਹੀ ਮੰਗ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਦੇ ਲਾਲਚ ਕਾਰਨ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਮਿਲਾਵਟ ਵਾਲੇ ਮਸਾਲੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਹਨ ਪਰ ਚਿੰਤਾ ਨਾ ਕਰੋ, ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਮਿਲਾਵਟ ਘਰ ਬੈਠੇ ਹੀ ਆਸਾਨ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਪਛਾਣ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਜੀ, ਹਾਂ ਘਰ ਅੰਦਰ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਸਾਲੇ ਮਿਲਾਵਟੀ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਹਲਦੀ (Turmeric Powder):
ਪਾਣੀ ਵਾਲਾ ਟੈਸਟ: ਇੱਕ ਕੱਚ ਦਾ ਗਿਲਾਸ ਲਵੋ ਅਤੇ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਭਰੋ।
ਇੱਕ ਚੁਟਕੀ ਹਲਦੀ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪਾਓ ਅਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਹਿਲਾਓ।
ਅਸਲੀ ਹਲਦੀ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰੰਗ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਬਦਲੇਗਾ, ਤੇ ਪਾਊਡਰ ਇਕਸਾਰ ਘੁਲ ਜਾਵੇਗਾ।
ਮਿਲਾਵਟੀ ਹਲਦੀ (Lead Chromate) ਕਾਰਨ ਗਿਲਾਸ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪੀਲੀ ਪਰਤ ਉੱਪਰ ਜਾਂ ਤਲੇ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਵੇਗੀ, ਰੰਗ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇੰਝ ਵੀ ਕਰੋ ਜਾਂਚ
- ਅਸਲੀ ਹਲਦੀ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਤੇ ਖਾਸ ਸੂਝੀ ਹੋਈ ਮਿੱਟੀਵਾਂ ਮਹਿਕ।
- ਮਿਲਾਵਟੀ ਹਲਦੀ ਦੀ ਮਹਿਕ ਬਹੁਤ ਹਲਕੀ ਜਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਾ ਹੋਣੀ।
- ਹਲਦੀ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਰਗੜੋ। ਜੇਕਰ ਰੰਗ ਹੱਥ 'ਤੇ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਧੋਣ 'ਤੇ ਵੀ ਨਾ ਉਤਰੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਰੰਗ ਮਿਲਾਵਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਾਵਧਾਨੀ: Lead Chromate ਦੀ ਮਿਲਾਵਟ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ, ਕਿਡਨੀ ਅਤੇ ਲਿਵਰ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਲਾਲ ਮਿਰਚ ਪਾਊਡਰ (Red Chili Powder): 
ਹੁਣ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਲਾਲ ਮਿਰਚ ਪਾਊਡਰ ਦੀ-ਜੋ ਹਰ ਰਸੋਈ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਕਸਰ ਇੱਟ ਦਾ ਬੁਰਾਦਾ, ਰੰਗ, ਜਾਂ ਚੂਨਾ ਵਰਗੀਆਂ ਮਿਲਾਵਟਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਨ।
ਪਾਣੀ ਵਾਲਾ ਟੈਸਟ: ਇੱਕ ਪਿਆਲੇ ਵਿੱਚ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਭਰੋ। ਇੱਕ ਚਮਚੀ ਲਾਲ ਮਿਰਚ ਪਾਊਡਰ ਪਾਓ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹਿਲਾਓ।
ਅਸਲੀ ਮਿਰਚ ਪਾਊਡਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘੁਲਦਾ ਜਾਂ ਨੀਵਾਂ ਵੱਸ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਿਲਾਵਟੀ ਪਾਊਡਰ (ਇੱਟ ਦਾ ਬੁਰਾਦਾ ਜਾਂ ਰੰਗ) ਦਾ ਰੰਗ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਤੁਰੰਤ ਫੈਲ ਜਾਵੇਗਾ ਜਾਂ ਤਲ ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਰੇਤ ਵਰਗਾ ਪਦਾਰਥ ਬੈਠ ਜਾਵੇਗਾ।
ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ
- ਅਸਲੀ ਲਾਲ ਮਿਰਚ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਤੇ ਝੱਲਣ ਵਾਲੀ ਮਹਿਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਜੇ ਮਹਿਕ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਜਾਂ ਸਾਬੁਣੀ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਿਲਾਵਟ ਵਾਲੀ ਹੈ।
- ਹਲਕੀ ਲਾਲ ਮਿਰਚ ਹੱਥ 'ਤੇ ਰਗੜੋ, ਜੇਕਰ ਰੰਗ ਹੱਥ ‘ਤੇ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤੇ ਹੱਥ ਧੋ ਕੇ ਵੀ ਰੰਗ ਨਾ ਉਤਰੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਨਕਲੀ ਰੰਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਸਾਵਧਾਨੀ: ਲਾਲ ਮਿਰਚ ਵਿਚ ਮਲਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਟ ਦਾ ਬੁਰਾਦਾ ਪਚਨ ਤੰਤਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਮਿਲਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਕਲੀ ਰੰਗ ਚਮੜੀ ਰੈਸ਼, ਅਲਰਜੀ ਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੂਜਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਉਥੇ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਡਨੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਧਨੀਆ ਪਾਊਡਰ (Coriander Powder):
ਪਾਣੀ ਵਾਲਾ ਟੈਸਟ: ਇੱਕ ਪਿਆਲੇ ਵਿੱਚ ਠੰਡਾ ਪਾਣੀ ਭਰੋ।ਇੱਕ ਚਮਚ ਧਨੀਆ ਪਾਊਡਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪਾਓ ਤੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਹਿਲਾਓ।
ਅਸਲੀ ਧਨੀਆ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ, ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਛੱਡੇਗਾ।
ਮਿਲਾਵਟੀ ਧਨੀਆ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਉੱਤੇ ਭਰਾਵਟ ਜਾਂ ਬੁਰਾਦਾ ਤੈਰਣ ਲੱਗੇਗਾ, ਜਾਂ ਤਲ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਪਦਾਰਥ ਬੈਠ ਜਾਣਗੇ।
ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ
- ਅਸਲੀ ਧਨੀਆ ਪਾਊਡਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਸੁਗੰਧ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
- ਮਿਲਾਵਟ ਵਾਲੇ ਪਾਊਡਰ ਵਿੱਚ ਮਹਿਕ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਹਲਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਧਨੀਆ ਪਾਊਡਰ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਮਲੋ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਚਾਕ ਵਾਲਾ ਸੁੱਕਾ ਲਗੇ ਜਾਂ ਹੱਥ 'ਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਰੰਗ ਰਹਿ ਜਾਏ, ਤਾਂ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਰੰਗ ਮਿਲਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ।
4. ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ (Black Pepper):
ਹੁਣ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ (Black Pepper) ਦੀ-ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਆਦ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਾਵਟ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਕੱਚੇ ਪਪੀਤੇ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ।
ਪਾਣੀ ਵਾਲਾ ਟੈਸਟ : ਇੱਕ ਪਿਆਲੇ ਜਾਂ ਕੱਚ ਦੇ ਗਿਲਾਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰੋ। ਕੁਝ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਦੇ ਦਾਣੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪਾਓ।
ਅਸਲੀ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮਿਲਾਵਟੀ (ਪਪੀਤੇ ਦੇ ਬੀਜ) ਪਾਣੀ ਉੱਤੇ ਤੈਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹਲਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ
- ਅਸਲੀ ਮਿਰਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਚਮਕਦਾਰ ਅਤੇ ਸਖ਼ਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਨਕਲੀ ਬੀਜ ਥੋੜ੍ਹੇ ਫਿੱਕੇ, ਮੈਲੇ ਰੰਗ ਦੇ, ਅਤੇ ਹੌਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਕਈ ਵਾਰੀ ਨਕਲੀ ਬੀਜ ਦੇ ਉੱਪਰ ਹਲਕਾ ਚਿੱਟਾ-ਚਿੱਟਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਦਾਣੇ ਨੂੰ ਹੱਥ ਨਾਲ ਕੱਟ ਕੇ ਵੇਖੋ। ਅਸਲੀ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਅੰਦਰੋਂ ਵੀ ਕਾਲੀ ਜਾਂ ਭੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਪਪੀਤੇ ਦੇ ਬੀਜ ਅੰਦਰੋਂ ਸਫੈਦ ਜਾਂ ਫਿੱਕੇ ਸਲੇਟੀ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ
ਸਾਵਧਾਨੀ : ਪਪੀਤੇ ਦੇ ਬੀਜ ਹਲਾਂਕਿ ਖਤਰਨਾਕ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਇਹ ਮਸਾਲੇ ਦੇ ਲਾਭ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਪਚਨ ਤੰਤਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
5. ਨਮਕ (Salt):
ਨਮਕ ਵੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਘਰੇਲੂ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਨਮਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਚੂਨਾ (chalk powder / calcium carbonate) ਜਾਂ ਵਾਸ਼ਿੰਗ ਸੋਡਾ ਵਰਗੀਆਂ ਮਿਲਾਵਟਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸਿਰਕੇ ਵਾਲਾ ਟੈਸਟ (Vinegar Test): ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਪਿਆਲੇ ਵਿੱਚ 1–2 ਚਮਚ ਨਮਕ ਪਾਓ।
ਇਸ ਵਿੱਚ 4–5 ਬੂੰਦ ਸਿਰਕਾ (vinegar)ਮਿਲਾਓ। ਅਸਲੀ ਨਮਕ 'ਚੋਂ ਕੋਈ ਬੁਲਬਲੇ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦੇ।
ਮਿਲਾਵਟੀ ਨਮਕ (ਚੂਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ) ਕਾਰਨ ਸਿਰਕੇ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਣ 'ਤੇ ਝੱਗ ਜਾਂ ਬੁਲਬਲੇ ਬਣਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕ੍ਰਿਆ ਚੂਨੇ ਦੇ ਐਸਿਡ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ
- ਅਸਲੀ ਨਮਕ ਦਾ ਸਵਾਦ ਸਾਫ਼ ਤੇ ਸਧਾਰਨ ਹੋਵੇਗਾ।
- ਜੇ ਨਮਕ ਖਾਣ 'ਤੇ ਮੂੰਹ 'ਚ ਸਾਬੂਣੀ ਜਿਹਾ ਸਵਾਦ ਆਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਵਾਸ਼ਿੰਗ ਸੋਡਾ ਜਾਂ ਹੋਰ ਰਸਾਇਣ ਮਿਲੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
- ਅਸਲੀ ਨਮਕ ਇਕਸਾਰ, ਸੁੱਕਾ ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਮਿਲਾਵਟੀ ਨਮਕ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿਚ ਫਿੱਕਾਪਨ ਜਾਂ ਚਿਪਚਿਪਾਪਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਾਵਧਾਨੀ : ਨਮਕ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਚੂਨੇ ਦੀ ਮਿਲਾਵਟ ਕਾਰਨ ਪੇਟ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਹਾਈਅਸਿਡਿਟੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਜਿਗਰ ਤੇ ਕਿਡਨੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਵੱਡਿਆ ਦੌਹਾਂ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ।
ਭਾਣਜੇ ਦੇ ਪਿਆਰ 'ਚ ਪਈ ਮਾਮੀ... 2 ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਹੋ ਗਈ ਫਰਾਰ
NEXT STORY 
