ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਦੁਨੀਆ ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖਿਆ ਲਗਾਤਾਰ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਲਾਸਰੂਮਾਂ ਵਿਚ ਲਿੰਗ ਸਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਦ੍ਰਿੜ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੇ ਇਕ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਜੋਤ ਜਗਾਈ ਹੈ। ਲਿੰਗ ਅਧਾਰਤ ਹਿੰਸਾ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦਿੱਲੀ-ਅਧਾਰਤ ਗੈਰ-ਲਾਭਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ਬ੍ਰੇਕਥਰੂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿੱਦਿਅਕ ਢਾਂਚੇ ਵਿਚ ਲਿੰਗ-ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਮੋਹਰੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ‘ਚਾਨਣ ਰਿਸ਼ਮਾਂ’ ਨਾਮ ਹੇਠ ਇਹ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ 6ਵੀਂ, 7ਵੀਂ ਅਤੇ 8ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਲਈ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਠਾਂ ਵਿਚ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦਾਂ, ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਪੱਖਪਾਤ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਨੈਵੀਗੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਾਧਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਨਾਲ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਮਨਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਸਟੇਟ ਕਾਊਂਸਲ ਆਫ਼ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ (ਐਸ.ਸੀ.ਈ.ਆਰ.ਟੀ.), ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੂਬੇ ਵਿਚ ਲਿੰਗ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਸਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਣਥੱਕ ਯਤਨਾਂ ਵਜੋਂ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ‘ਚਾਨਣ ਰਿਸ਼ਮਾਂ’ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਸੂਬੇ ਭਰ ਦੇ 6,250 ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਲਿੰਗ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦਾ ਏਕੀਕਰਣ ਇਕ ਲਹਿਰ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਆਸ਼ਾਵਾਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਸਾਡੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਲਿੰਗ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਵੇਗੀ, ਜੋ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਸੂਬੇ ਵਿਚ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕਾਰਨ ਬਣੇਗੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਵਲੋਂ ਲਿੰਗ ਆਧਾਰਿਤ ਸੋਚ ਨੂੰ ਹੋਰ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗਾ। "2021 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਬ੍ਰੇਕਥਰੂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹਿਯੋਗੀ ਯਤਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਿੰਗ-ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੀ ਇਕ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਬ੍ਰੇਕਥਰੂ ਅਤੇ ਸਕੇਲ ਅਪ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸੁਨੀਤਾ ਮੈਨਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬ੍ਰੇਕਥਰੂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਕਸਦ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਚ ਲਿੰਗ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਵਿਵਹਾਰਕ ਅਤੇ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ। ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਵਿਚ ਲਿੰਗ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ ਇਸਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਅਕਾਦਮਿਕ ਗਿਆਨ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕੀਤਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਨਤਾ, ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਹਮਦਰਦੀ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜੋ ਗੱਲਾਂ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਜੋ ਲੁਕਵੇਂ ਪੱਖਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਾਠ ਅਟੁੱਟ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਵਿਦਿਅਕ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਬ੍ਰੇਕਥਰੂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ, ਰਾਜ ਦੇ ਵਿਦਿਅਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਨੂੰ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ।''
ਰਜਨੀ ਲਤਾਵਾ, ਜੀ.ਐੱਮ.ਐੱਸ. ਪਡਿਆਲਾ ਦੀ ਇਕ ਅਧਿਆਪਕਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ "ਚਾਨਣ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਜ਼ਰੀਏ, ਮੈਂ ਸਮਾਜ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਬਾਰੇ ਇਕ ਬਿਲਕੁਲ ਨਵਾਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਮੈਂ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀ ਹਾਂ, ਉਹ ਹੁਣ ਬਦਲ ਗਈ ਹੈ। ਮੈਂ ਲਿੰਗ ਪੱਖਪਾਤ ਅਤੇ ਅਸਮਾਨਤਾ ਦੀਆਂ ਸੂਖਮ ਪਰ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਧਾਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੀ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਵਹਿ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਮੈਂ ਛੋਟੇ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਮੰਗਦੀ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਾਹਰ ਜਾਣਾ ਜਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਰੀਦਣਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਹੀ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣਾ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਸਾਰੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਮੈਂ ਚੁੱਪਚਾਪ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੇਰੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਕੂਲ ਆਉਣ-ਜਾਣ ਲਈ। ਇਹ ਸੁਫ਼ਨਾ ਅਧੂਰਾ ਰਿਹਾ ਪਰ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਤਜ਼ਰਬਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੈਂ ਆਖਰਕਾਰ ਉਹ ਕਾਰ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸਦੀ ਮੈਂ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਹੁਣ, ਮਾਣ ਨਾਲ, ਮੈਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਆਪਣੀ ਕਾਰ ਚਲਾ ਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੀ ਹਾਂ।
ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਉੱਤੇ ਇਸ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ। ਪਠਾਨਕੋਟ ਦੇ ਇਕ ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆ ਸਾਗਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਚਾਨਣ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਜਾਂ ਲਿੰਗ ਸਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੋ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲੱਭੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਹਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, "ਲਿੰਗ ਸਮਾਨਤਾ 'ਤੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਹੁਣ ਪੱਕਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਉਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣਾ, ਕੱਪੜੇ ਧੋਣਾ, ਪਰਾਹੁਣਚਾਰੀ, ਘਰ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਕੰਮ ਸਿਰਫ਼ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਸਗੋਂ ਲੜਕੇ ਵੀ ਇਹ ਕੰਮ ਬਰਾਬਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਕ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਬਦਲਾਅ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਲੜਕੇ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਘਰ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਉਦਾਹਰਣ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸਮਾਨਤਾ ਬਾਰੇ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹਾਂ। ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਉੱਜਵਲ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਭੇਜਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਕਲਾਸਰੂਮਾਂ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਕਦਮ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।”
ਪੰਜਾਬੀ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਵਾਲੇ ਇਕ ਹੋਰ ਅਧਿਆਪਕ ਰੰਘਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਗੁਰੂਆਂ ਦਾ ਸੂਬਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਬਰਾਬਰੀ ਵਾਲਾ ਸਮਾਜ ਸਿਰਜਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮੈਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਭਾਵਨਾ ਨੇ ਮਨ ਨੂੰ ਰੌਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹਮਦਰਦੀ, ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਨਵੀਂ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਇਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਲਿੰਗੀ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈ, ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਇਕ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ‘ਚਾਨਣ ਰਿਸ਼ਮਾਂ’ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਇਕ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ - ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੇ ਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲੈਣ ਵਿਚ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਤੱਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਉਹ ਕਦੇ ਬੋਲਣ ਵਿਚ ਝਿਜਕਦੇ ਸਨ।
ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਰਿਵਾਰਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਂਝੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਗੱਲਬਾਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਦੇਣ ਲਈ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ 2 ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਲਿੰਗੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ ਬ੍ਰੇਕਥਰੂ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਈਵਾਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਅਸਾਧਾਰਣ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਜੋਂ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸਾਧਨ ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਲਾਟ ਨੂੰ ਵੀ ਜਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੱਕ ਚਮਕਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਪੂਰਨ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ
NEXT STORY 
