ਭੂਮੱਧ ਸਾਗਰ ਦੇ ਤੱਟ ’ਤੇ ਸਥਿਤ, ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ, ਪਹਾੜਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਅਤੇ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਸਮੇਟੇ ਮੋਨਾਕੋ ਵੈਟੀਕਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜੋ 2.08 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਕਾਨਸ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੇ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਦਿਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ’ਤੇ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਿਆ, ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਵੱਖਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਝਲਕ ਮਿਲੀ। ਮੈਂ ਇਹ ਜਾਣਨ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਜਗ੍ਹਾ ਕਿਉਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਖੇਤਰ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ ਜੋ ਮੈਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੁਣਿਆ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਿਆ ਸੀ।
ਮੋਂਟੇ ਕਾਰਲੋ, ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਨ ਰੇਸ ਅਤੇ ਕੈਸੀਨੋ
ਕਾਨਸ ਤੋਂ ਡੇਢ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰੇਲ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਮੈਂ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਸਮੁੰਦਰ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਕੰਢਿਆਂ ’ਤੇ ਹੋਟਲ, ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ, ਰਿਜ਼ੋਰਟ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵੇਖੀਆਂ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਮੋਨਾਕੋ ਮੋਂਟੇ ਕਾਰਲੋ ਪਹੁੰਚਿਆ ਅਤੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ, ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਕਿ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਕ ਸਾਥੀ ਯਾਤਰੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਬੱਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਇਆ ਜਿੱਥੋਂ ਬੱਸ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਪੂਰੇ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਮੈਂ ਡਬਲ ਡੈੱਕਰ ਬੱਸ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਸੀਟ ’ਤੇ ਬੈਠਿਆ, ਮੈਨੂੰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਿਦਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੇ। ਵੱਡੀਆਂ, ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਵਿਲਾਸਤਾ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਇਕ ਲੜੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ। ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਕ ਸਟੇਡੀਅਮ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਖਾਲੀ ਸੀ ਪਰ ਸੜਕ ’ਤੇ ਬੈਂਚਾਂ ਅਤੇ ਪਾਰਕਿੰਗ ਥਾਵਾਂ, ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਾਰ ਡਰਾਈਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੈਂ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇੱਥੇ ਕਾਰ ਰੇਸ ਕਰਵਾਈ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਮਾਹੌਲ ਹੋਵੇਗਾ।
ਮੋਂਟੇ ਕਾਰਲੋ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਤੋਂ ਸੈਲਾਨੀ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਨ ਰੇਸ ਦੇਖਣ ਜਾਂ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਅਮੀਰਾਂ ਦੀ ਖੇਡ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਟਲ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਖਰਚ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਰੋਮਾਂਚਕ ਕਾਰ ਰੇਸ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਪੀਡ ਦੇਖਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਇੱਥੇ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਗ੍ਰੈਂਡ ਪ੍ਰੀਕਸ ਮੋਟਰ ਰੇਸਿੰਗ ਤੋਂ ਹੀ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਦੌੜ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਹ ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਮੋਨਾਕੋ ਵਿਚ ਜੋ ਰੌਣਕ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਉਹ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੈ।
ਸਟੇਡੀਅਮ ਦੀ ਝਲਕ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਾਨੂੰ ਇੱਥੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਝਲਕ ਮਿਲੀ। ਬੇਅੰਤ ਸਮੁੰਦਰ, ਚਮਕਦੀ ਨੀਲੀ ਚਾਦਰ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨਾਲ ਚਮਕਦਾ ਪਾਣੀ, ਜਿਵੇਂ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸਮੁੰਦਰ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨੇੜੇ ਬੁਲਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਇੱਥੇ ਦੋ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਅਤੇ ਛੋਟੇ-ਵੱਡੇ ਜਹਾਜ਼ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਮੀਰਾਂ ਲਈ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਇਕ ਆਮ ਸੈਲਾਨੀ ਦੂਰੋਂ ਦੇਖ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸੈਰ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਲਗਜ਼ਰੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਾਧਨ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕੈਸੀਨੋ ਜਿੱਥੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਅਮੀਰ ਲੋਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੂਆ ਖੇਡਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਬਾਹਰੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਕੱਪੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੈਸੇ ਦੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਕੀ ਮਾਅਨੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਕੈਸੀਨੋ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਥੇ ਆ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਇਕ ਵੱਖਰਾ ਅਹਿਸਾਸ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਜ ਮਹਿਲ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਤਾਇਨਾਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀ ਆਪਣੇ ਵਿਲੱਖਣ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਤੁਹਾਡਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਹਾੜੀ ਰਸਤਿਆਂ ਅਤੇ ਕੰਢੇ ’ਤੇ ਗਲਿਆਰੇ ਵਾਂਗ ਬਣੀ ਸੁਰੰਗ ਰਾਹੀਂ ਤੁਰਦੇ ਹੋਏ, ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਹਿਲ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ ਕਿ ਇਸ ਸੁੰਨਸਾਨ ਜਗ੍ਹਾ ’ਤੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਰਗੀ ਉਸਾਰੀ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਲਿਫਟ ਅਤੇ ਐਲੀਵੇਟਰ ਰਾਹੀਂ ਅਜਾਇਬਘਰ ਪਹੁੰਚਣਾ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਪੂਰੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੇਖਣਾ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਹੈ। ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਵੇਂ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਇਸ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਕੰਢੇ ’ਤੇ ਇੰਨੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਬਣਾਉਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਇਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਪਹਾੜੀ ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਬਣੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਦੇਖਣਯੋਗ ਹਨ।
ਅਮੀਰੀ ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ
510 ਏਕੜ ਵਿਚ ਫੈਲੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਸਾਲ 2024 ਵਿਚ 38,423 ਗਿਣੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਕ ਰਿਆਸਤ ਵਰਗੀ ਦੁਨੀਆ ਇੱਥੇ ਵਸਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਈਸਾਈ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ 280 ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਤੇ 100 ਹਿੰਦੂ ਵੀ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇੱਥੇ ਆਪਣਾ ਘਰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਹਿੰਦੂਜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇਕ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਇੱਥੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਭਾਵੇਂ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਜਗ੍ਹਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਈ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ, ਪਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕ ਬੈਂਕਿੰਗ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਆਮਦਨ ’ਤੇ ਕੋਈ ਟੈਕਸ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਟੈਕਸ ਹੈਵਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਲਗਜ਼ਰੀ ਸਾਮਾਨ ਦੇ ਵਪਾਰ ਲਈ ਇਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜਗ੍ਹਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਅਮੀਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇੱਥੇ ਆਪਣੇ ਦਫਤਰ ਖੋਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਸਿਰਫ਼ ਕਰੋੜਪਤੀ ਅਤੇ ਅਰਬਪਤੀ ਹੀ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਇਟਲੀ ਤੋਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਇਕ ਦਿਨ ਲਈ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀ ਕੀਮਤ ਲੱਖਾਂ ਵਿਚ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਆਮ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਕਾਰਾਂ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਦੌੜਦੀਆਂ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੁਲਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ ਕਾਫ਼ੀ ਹਨ, ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਦਾ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਚੌਕਾਂ, ਗਲੀਆਂ ਅਤੇ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਪੂਰਾ ਟੂਰ ਇਕ ਘੰਟੇ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਅਜਾਇਬਘਰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਇੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰਾਜ ਮਹਿਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ 90 ਸਾਲ ਹੈ। ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਵਾਤਾਵਰਣ, ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਲੀ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿਚ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਫਲੈਟ ਇੱਥੇ ਜੀਵਨ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਬਿੰਦੂ ਹਨ। ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਆਮਦਨ ਲਗਭਗ 2 ਲੱਖ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ’ਤੇ ਕੋਈ ਟੈਕਸ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਥੇ ਵਿਲਾਸਤਾ ਭਰਿਆ ਜੀਵਨ ਜਿਊਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦਾ ਆਪਣਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਹੈ, ਪਰ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਹਾਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਪਰਾਧ ਤੋਂ ਅਛੂਤਾ ਹੈ, 1962 ਵਿਚ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਹੈ। ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਇਕ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਹੈ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਫਰਾਂਸ ਨਾਲ ਇਕ ਸਮਝੌਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹੀ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦਾ ਹੈ।
18ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੌਰਾਨ, ਇਸ ’ਤੇ ਫਰਾਂਸ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਸੀ, ਪਰ ਨੈਪੋਲੀਅਨ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਦੁਬਾਰਾ ਸਾਰਡੀਅਨ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਇਕ ਸੁਤੰਤਰ ਦੇਸ਼ ਹੈ। 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ, ਮੋਂਟੇ ਕਾਰਲੋ ਕੈਸੀਨੋ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪੈਰਿਸ ਨਾਲ ਇਕ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਮਨੀ ਲਾਂਡਰਿੰਗ ਲਈ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਟਿਊਸ਼ਨ ਫੀਸ 13 ਤੋਂ 26 ਲੱਖ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਤੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਖੇਡਾਂ, ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਤੇ ਲਗਜ਼ਰੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਿਲੇਬਸ ਹਨ। ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਇਕ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਇਹ 1986 ਵਿਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਮੀਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕਾਫ਼ੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਫ੍ਰੈਂਚ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਯੂਰੋ ਇੱਥੇ ਦੀ ਜਾਇਜ਼ ਮੁਦਰਾ ਹੈ। ਇਕ ਸਮੇਂ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਆਪਣਾ ਸਿੱਕਾ ਚਲਾਉਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਯੂਰੋ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਲਿਆ। ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸ਼ਾਂਤ, ਦੋਸਤਾਨਾ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਕੰਮ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਐਲਬਰਟ ਦੂਜੇ ਇੱਥੇ ਦੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਹਨ, ਜੋ 67 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ 2005 ਤੋਂ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਹਨ। ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਚਾਰਲਿਨ ਉਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਬੱਚੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਅਨੈਤਿਕ ਹਨ। ਉਸ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਕੀਮਤ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਰਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ ਦੁੱਗਣੀ ਹੈ। ਉਹੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉੱਤਰਦਾਈ ਹਨ। ਇਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਹੈ ਜੋ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇਕ ਦੇਖਣਯੋਗ ਸਥਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
-ਪੂਰਨ ਚੰਦ ਸਰੀਨ
‘ਰਾਫੇਲ ਦੀ ਬਾਡੀ ਹੀ ਨਹੀਂ’ ਪੂਰਾ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ!
NEXT STORY 
