ਕਲਿਆਣੀ ਸ਼ੰਕਰ
ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਆਪਣੇ ਹੀ ਅੰਦਰੋਂ ਇਕ ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸੱਤਾ ਲਈ ਰੱਸਾਕਸ਼ੀ ਨੂੰ ਝੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਇਹ ਸਾਰੀਅਾਂ ਗੱਲਾਂ ਮਹਿੰਗੀਅਾਂ ਪੈ ਰਹੀਅਾਂ ਹਨ। ਕਾਂਗਰਸ ਲੱਗਭਗ ਫਟ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਸੂਬੇ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੀ ਹਫਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਹੁਣ ਦੂਜੇ ਵੱਡੇ ਸੂਬੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਗੁਆਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ’ਚ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਸ਼ੋਕ ਗਹਿਲੋਤ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਸੰਭਲ ਗਈ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਖਤਰੇ ਵਾਲੀ ਤਲਵਾਰ ਸਦਨ ’ਚ ਟੁੱਟੇ-ਫੁੱਟੇ ਬਹੁਮਤ ਦੇ ਉੱਪਰ ਲਟਕ ਰਹੀ ਹੈ।
ਰਾਜਸਥਾਨ ’ਚ ਮੌਜੂਦਾ ਸਿਆਸੀ ਸੰਕਟ ਸਿਰਫ ਇਕ ਲੱਛਣ ਵਾਂਗ ਹੈ। ਜੇ ਕੋਈ ਇਕ ਵੱਡੇ ਪਰਦੇ ’ਤੇ ਦੇਖੇ ਤਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਖੁਦ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਦੀ ਖਿੱਚ-ਧੂਹ, ਜੋ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹੈ, ਦੇ ਕਾਰਨ ਤਬਾਹ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਹੁਕਮ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਦੇ ਉਲਟ ਕਾਂਗਰਸ ਹਾਈਕਮਾਨ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪੈ ਚੁੱਕੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੁੱਬਣ ਦਿੱਤਾ। ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਨੂੰ ਹਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਇਸ ਤੋਂ ਉੱਭਰਨ ਦੀ ਕੋਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਇਸ ’ਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਜਯੋਤਿਰਦਿੱਤਿਆ ਸਿੰਧੀਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ’ਚ ਸਚਿਨ ਪਾਇਲਟ ਵਰਗੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇਤਾ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਹਰੀ-ਭਰੀ ਚਾਰਾਗਾਹ ਵੱਲ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ।
ਪੁਰਾਣੇ ਧਾਕੜ ਰਾਹੁਲ ਦੇ ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਵਿਰੋਧ
ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ 2017 ’ਚ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਰਾਜ ਤਿਲਕ ਕਰਵਾਉਣ ’ਚ ਸਫਲ ਹੋਈ ਸੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਕ ਸਮਤਲ ਬਦਲਾਅ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਇਕ ਵੱਡੀ ਗਲਤੀ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਸੱਤਾ ਲਈ ਖਿੱਚ-ਧੂਹ ਦੇ ਧਰਾਤਲ ’ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ। ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਧਾਕੜ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਫਿੱਟ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਧਾਕੜ ਰਾਹੁਲ ਦੇ ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ’ਚ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਬਣੀ ਰਹੇ।
ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਦੇਖੋ ਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਰਗੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਸੂਬਿਅਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਕੜ ’ਚ ਰੱਖਣ ’ਚ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ। ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਵਰ੍ਹਿਅਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਾਂਗਰਸ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਅੰਦਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ। ਰਾਜਸਥਾਨ ’ਚ ਸਚਿਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ’ਚ ਸਿੰਧੀਅਾ ਨੂੰ ਉੱਚ ਅਹੁਦੇ ਦੇਣ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ’ਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਗਹਿਲੋਤ ਅਤੇ ਕਮਲਨਾਥ ਵਰਗੇ ਪੁਰਾਣੇ ਧਾਕੜਾਂ ’ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਜਤਾਇਆ। ਹਾਈਕਮਾਨ ਨੇ ਸੱਤਾ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ’ਤੇ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ।
ਜਿਥੋਂ ਤਕ ਚੋਣ ਸਫਲਤਾ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ ਕਾਂਗਰਸ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਹਾਕਿਅਾਂ ਤੋਂ ਯੂ. ਪੀ. (1989 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ), ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ (1970 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ), ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ (1977 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ), ਗੁਜਰਾਤ (1985 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ) ਅਤੇ ਓਡਿਸ਼ਾ (2000 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ) ’ਚ ਸੱਤਾ ਨੂੰ ਭੋਗ ਨਹੀਂ ਸਕੀ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਪੂਰਬ-ਉੱਤਰ ’ਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਦਬਦਬਾ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ 2019 ’ਚ 11 ਕਰੋੜ ਵੋਟਾਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਅਾਂ। ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਇਕਜੁੱਟ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਚੰਗੇ ਸਹਿਯੋਗੀਅਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਕੜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣੀ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਏ ਲਿਖਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਪਰ ਪਾਰਟੀ ਤਾਂ ਗਾਂਧੀਅਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੁੜ-ਜੁੜ ਕੇ ਬੈਠੀ
ਸਿਖਰ ’ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ’ਚ ਕੋਈ ਸਥਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸੀ ਕਾਰਕੁੰਨ ਅੰਤਰਿਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਉਲਝਣ ’ਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਅਸਤੀਫੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਅੰਤਰਿਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਸੀ। ਇਥੇ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਸੋਚਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ’ਚ ਗੈਰ-ਗਾਂਧੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਪਰ ਪਾਰਟੀ ਤਾਂ ਗਾਂਧੀਅਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੁੜ-ਜੁੜ ਕੇ ਬੈਠੀ ਹੈ।
ਭਾਜਪਾ ਅਹੁਦਿਅਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਅਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾ ਰਹੀ ਹੈ
ਇਸ ਸੰਬੰਧ ’ਚ ਮੌਜੂਦਾ ਸੱਤਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਦਿੱਗਜ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅੱਖਾਂ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਸਚਿਨ ਅਤੇ ਜਯੋਤਿਰਾਦਿੱਤਿਆ ਵਰਗੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇਤਾ ਬੇਤਾਬ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੋ ਨੇੜਲੇ ਦੋਸਤਾਂ ਸਿੰਧੀਆ ਅਤੇ ਪਾਇਲਟ ਦੀ ਬਗਾਵਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ‘ਟੀਮ ਰਾਹੁਲ’ ਵੀ ਟੁੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਿਲਿੰਦ ਦੇਵੜਾ ਅਤੇ ਜਿਤਿਨ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਨੂੰ ਵੀ ਨਕਾਰਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਥੇ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦੂਜੀਆਂ ਪਾਰਟੀਅਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਾਮਦ ਕਰਨ ਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿ ਆਪਣੇ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਭਾਜਪਾ ਅਹੁਦਿਅਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਨਾ ਕੋਈ ਦਿਸ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਰਣਨੀਤੀ
ਇਥੇ ਜ਼ਰੂਰਤ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਕੁਝ ਪਿੰਡਾਂ ’ਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਅਜੇ ਵੀ ਜਿਊਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀ ’ਚ ਅਜਿਹੀਅਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਅਾਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰ ਸਕਦੀਅਾਂ ਹਨ ਪਰ ਇਥੇ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਦਿਸ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਰਣਨੀਤੀ। ਜੋ ਲੋਕ ਕਾਂਗਰਸ ’ਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਪਾਰਟੀ ’ਚ ਅਹੁਦਿਅਾਂ ਨੂੰ ਪਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਮਰਦ ਹੋਣ ਜਾਂ ਔਰਤਾਂ। ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਮੁਹਿੰਮ ਨਹੀਂ ਚਲਾਈ ਜਾ ਰਹੀ। ਪਾਰਟੀ ਕੋਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਸੀ ਪਰ ਅੱਜ ਸੱਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਦੁਚਿੱਤੀ ਨੂੰ ਝੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਸੱਤਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਝੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਰਹੂਮ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 60 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਿੰਡੀਕੇਟ ਤੋਂ ਸੱਤਾ ਖੋਹੀ ਸੀ। ਹਰੇਕ ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਜਾਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਪਣੇ ਵਫਾਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪੀੜ੍ਹੀਗਤ ਪਾਰੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਅੱਜ ਉਹੀ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਮਜਬੂਰ ਹੈ
ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਹੁਣ ਕਾਂਗਰਸ ਸੱਤਾ ’ਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 1998 ’ਚ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਲੀ, ਜਦੋਂ ਟੁੱਟ-ਭੱਜ ਸੀ। ਸੋਨੀਆ ਨੇ ਇਸ ’ਤੇ ਲਗਾਮ ਲਾਈ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ’ਚ ਲੈ ਕੇ ਆਈ। ਉਹ ਇਕ ਵਾਰ ਨਹੀਂ, ਦੋ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ’ਚ ਸਫਲ ਹੋਈ। ਅੱਜ ਉਹੀ ਸੋਨੀਆ ਮਜਬੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਸਭ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਲਈ ਯੁਵਾ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਿਦੱਗਜਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਕਿ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਦਾ ਹੱਲ ਕੱਢਣ ਲਈ ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਤਾਲਮੇਲ ਬਣਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਕੋਲ ਸਿਰਫ ਦੋ ਬਦਲ ਹਨ ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਹ ਮੁੜ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਪਾਰਟੀ ’ਤੇ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸ ਨੂੰ ਚੁਣੇ। ਪੁਰਾਣੀ ਸ਼ਾਨੋ-ਸ਼ੌਕਤ ’ਚ ਰਹਿਣਾ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ। ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਕੁਝ ਕਰ ਦਿਖਾਉਣ ਦਾ ਹੈ।
ਪਾਇਲਟ ਲਈ ਜਹਾਜ਼ ’ਚ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ
NEXT STORY