ਮੋਦੀ-ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਉਭਰਦੇ ਮੰਤਰੀ ਕਿਰਨ ਰਿਜਿਜੂ ਵੱਲੋਂ ਬੁਲਾਈ ਗਈ ਸਰਬਪਾਰਟੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ, ‘‘ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਆਲਤਾ ਭਰਿਆ ਸੀ।’’
ਅਜਿਹੀ ਵੱਡੀ ਗਲਤੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀ ਲਈ ਦੋਸ਼ ਨੂੰ ਟਾਲਣ ਜਾਂ ਬਹਾਨੇ ਬਣਾਉਣਾ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਾਇਦ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਡਿਫਾਲਟਰ ਨੇ ਗਲਤੀ ਮੰਨੀ ਹੋਵੇ। ਸੋਚ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਇਕਜੁੱਟ ਕਰ ਲਿਆ।
80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਆਈ.ਪੀ.ਐੱਸ. ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ, ਮੈਂ ਇਸ ਲੇਖ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਪਣੇ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦ ਦੀ ਮੂਲ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਕੀ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ‘ਅੱਤਵਾਦ’ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਅੱਤਵਾਦੀ ਆਪਣੇ ਪੀੜਤਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ’ਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਹਿਸ਼ਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਬੇਤਰਤੀਬ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਾਸੂਮ ਰਾਹਗੀਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸ਼ਿਕਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਓਨੀ ਹੀ ਦੂਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਚਰਨ ਵਾਲੇ ਹਿਰਨ ਵੱਡੀਆਂ ਬਿੱਲੀਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਹੈਰਾਨੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਕੁੰਜੀ ਹੈ। ਅੱਤਵਾਦੀ ਉੱਥੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1985 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਲੁੱਟ-ਖਸੋਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਤਦ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਤਰਨਤਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਸਨ। ਜਦਕਿ ਉਹ ਜ਼ਿਲੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਤਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਆਸਾਨ ਟੀਚਿਆਂ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ।
ਜੇਕਰ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਗਵਰਨਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾ ਛੱਡਦੇ।
ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬੀਟ ਪੁਲਸਿੰਗ ਅਤੇ ਹਿਊਮਿੰਟ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਗਿਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਿਰਫ਼ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਹੀ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਜਨਬੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਜਾਂ ਅਸਾਧਾਰਣ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ੱਕ ਨੂੰ ਬੀਟ ਪੁਲਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਗੇ, ਜੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ’ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸਥਾਨਕ ਵਸਨੀਕ ਆਮ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੁਲਸਿੰਗ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅੱਤਵਾਦ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਸਥਾਨਕ ਤੱਤ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਿੰਡੀਕੇਟ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 10 ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀ ਜੰਗ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ! ਇਹ ਨਾਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਦੇ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ। ਕਿਸੇ ਟਕਰਾਅ ਵਿੱਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਧਿਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। ਕਮਜ਼ੋਰ ਧਿਰ ਬਾਕਾਇਦਾ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਤਾਕਤਵਰ ਧਿਰ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
ਫਿਰ ਉਹ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਨਾਲ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੱਕ ਕੋਈ ਲੈਣਾ-ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦਹਿਸ਼ਤਗਰਸਤ ਲੋਕ ਰਾਜ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੈਰਵਾਜ਼ਿਬ ਮੰਗਾਂ ਮੰਨਣ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣਗੇ।
ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ, ਕੋਈ ਵੀ ਸਰਕਾਰ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਅੱਗੇ ਝੁਕੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅੱਤਵਾਦ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਫਿਰ ਵੀ, ਇਹ ਸੰਕਟ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਵਾਲੀ ਜੰਗ ਦਾ ਇਕੋ-ਇਕ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਹੱਲ ਸਥਾਨਕ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣਾ ਹੈ।
ਕਿਉਂਕਿ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਬਦਮਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਹਿਧਰਮੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸੌਖਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਇਹ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਤਿਕਾਰ, ਮਾਣ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਇਸ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਤਦ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲਿਆ ਜਦੋਂ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਬਾਰੇ ਪੁਲਸ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕੇ.ਪੀ.ਐੱਸ. ਗਿੱਲ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ’ਤੇ ਅਸਹਿ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ।
ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਰਾਜ ਅੱਤਵਾਦ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਥਾਨਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਉਪ-ਰਾਜਪਾਲ, ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਆਤਮ-ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੇ ਹੋਏ ਜਾਪਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਘਾਤਕ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਅੱਤਵਾਦ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਪਲ ਲਈ ਵੀ ਆਪਣੀ ਚੌਕਸੀ ਵਿੱਚ ਢਿੱਲ ਨਹੀਂ ਵਰਤ ਸਕਦੇ!
ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਲਣ ਵਾਲੇ ਤਾਕਤਵਰ ਵਿਅਕਤੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫੋਨ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਵੀਜ਼ਾ ’ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਇਕ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ, ਜੋ ਆਈ.ਬੀ. ਦੇ ਰਾਡਾਰ ’ਤੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਾਨੀ ਰਹਿਤ ਹੋਣਗੇ। ਕੁਝ ਡਾਕਟਰੀ ਇਲਾਜ ਲਈ ਆਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲਾ ਦੇਣ ਨਾਲ ਕੁਝ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਲੱਗਾ।
ਸਾਡੇ ਖੁਫੀਆ ਤੰਤਰ ਨੂੰ ਹਮਲੇ ਦੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਾਉਣ ਲਈ ਦੋਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਏਜੰਟ ਅਕਸਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਾਉਣ ਲਈ ਸਾਡੇ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਈਐੱਸਆਈ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਰਾਅ ਵਿਚਕਾਰ ਬੁੱਧੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਹੋਵੇਗੀ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਗਾਮ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਰਾਅ ਨੂੰ ਜੇਤੂ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਪਹਿਲਗਾਮ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਖ਼ਬਰਾਂ/ਚੈਨਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਈ, ਤਾਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਇਕਜੁੱਟ ਹੋ ਕੇ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੋਚਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਇਸ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੇਟ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ।
ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹਿਕ ਗੁੱਸੇ ਨੂੰ ਆਧਾਰ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸ ਨੇ ਕਥਿਤ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ’ਤੇ ਬਾਰੂਦ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਇਕੋ-ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ- ਉਸ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਬੰਧਤ ਹਨ।
– ਜੂਲੀਓ ਰਿਬੈਰੋ
ਕੇਂਦਰ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ’ਚ ਇਕਜੁੱਟਤਾ ਦੀ ਥਾਂ ਲੜਾਈ ਕਿਉਂ?
NEXT STORY 
