ਹਰ ਸਾਲ ਆਪਣੇ ਪਿੱਛੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਛੱਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲ ਲਈ ਤਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੀ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਚਿਤਾਵਨੀ ਵੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਗਲਤੀ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਚੁਕਾਉਣੀ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਚੰਗੇ ਅਤੇ ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਨਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਮਾੜੇ ਨਤੀਜੇ ਭੁਗਤਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ, ਸਮਾਜ, ਦੇਸ਼ ਭਾਵ ਸਰਕਾਰ ਸਭ ’ਤੇ ਬਰਾਬਰ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਲੇਖਾ-ਜੋਖਾ : ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਬਹਿਸ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਰਾਮ ਕਿੰਨੇ ਪ੍ਰਾਸੰਗਿਕ ਹਨ। ਨਾ ਸਿਰਫ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ’ਤੇ ਬਹਿਸ ਹੋਈ, ਸਗੋਂ ਸੰਸਦ ਵਿਚ ਮਾਰਕੁੱਟ ਅਤੇ ਧੱਕਾ-ਮੁੱਕੀ ਤੱਕ ਦੀ ਨੌਬਤ ਆ ਗਈ। ਲਕਸ਼ਮਣ ਦੇ ਕਾਰਟੂਨ ਵਾਂਗ ਜਨਤਾ ਬਸ ਦੇਖ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦਿਨ ਵੀ ਦੇਖਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਵਰਨਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ 28 ਦਸੰਬਰ 1885 ਨੂੰ ਹੀ ਬੰਬਈ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਇਕ ਸੰਮੇਲਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਗੁਲਾਮ ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਕ ਨਵੀਂ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇਖੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਟੀ ਅੱਜ ਕਿਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਮਝਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਸਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਚੋਣਾਂ ਦੀ ਬਹਾਰ ਰਹੀ। ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਈਆਂ। 2014 ਵਿਚ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰੀ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਦਬਦਬਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ‘ਅਸੀਂ ਵੀ ਦੌੜ ਵਿਚ ਹਾਂ’ ਦੀ ਤਰਜ ’ਤੇ ਇੱਥੇ-ਉੱਥੇ ਜੁਗਨੂੰ ਵਾਂਗ ਚਮਕ ਿਦਖਾਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਉਹ ਸੋਚਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਨਸ਼ੇੜੀ ਹਾਥੀ ਦੀ ਅਡੋਲ ਚਾਲ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇ। ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗਜਰਾਜ ਭੁੱਲ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਇਕ ਕੀੜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੂੜ ਚਟਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੱਤਾ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਨ ਵਿਚ ਕੋਈ ਹਰਜ਼ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਿਰ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਬੋਲਣ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਪਤਨ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ। ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਿਸਮਤ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਬਖਸ਼ਦੀ।
ਇਕ ਦੇਸ਼ ਇਕ ਚੋਣ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਸੰਸਦੀ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਿੱਲਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਚਰਚਾ ਦੇ ਪਾਸ ਕਰ ਦੇਣਾ ਇਕ ਪਰੰਪਰਾ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਲਗਾਤਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਰਹੀ ਕਿ ਸੰਸਦ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨਾ ਚੱਲਣ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਸਾਨੂੰ ਸੋਚਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਨਿਆਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਕੀ ਸਿੱਖੇਗੀ!
ਇਸ ਸਾਲ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੀ 100ਵੀਂ ਜੈਅੰਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਥਨੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੋਚ ’ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਅਜਿਹੇ ਸਨ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਵ ਨੇਤਾ ਦੰਦ ਪੀਸਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਿਸਾਲੀ ਭਾਸ਼ਣ ਹੋਵੇ, ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਵੋਟ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਾਰਨ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਚਕਮਾ ਦੇ ਕੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਤਾਕਤਵਰ ਬਣਾਉਣਾ ਹੋਵੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿਚ ਆਉਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ-ਡੁੱਲੇ ਹਾਸੇ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ, ਉਹ ਧੰਨ ਹਨ।
ਅਟਲ ਵਰਗਾ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾ ਤਾਂ ਅਤੀਤ ’ਚ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਭਵਿੱਖ ’ਚ ਹੋਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਵਰਤਣ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਖਾ ਅਤੇ ਸੋਕੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰਿਆ-ਭਰਿਆ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਅਟਲ ਜੀ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਨੂੰ ਚਕਨਾਚੂਰ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕੀਤਾ।
ਮੌਜੂਦਾ ਭਾਜਪਾ ਸਰਕਾਰ ਛੋਟੇ-ਮੋਟੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਸਤਹੀ ਹਨ, ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ ਕਿ ਉਹ ਤੀਜੀ ਵਾਰ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਆਈ ਹੈ ਪਰ ਕੀਤਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ। ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਜੋ ਨਰਸਿਮ੍ਹਾ ਰਾਓ ਦੀ ਖੋਜ ਸਨ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਬਹੁਤਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵੀ ਹੁਣ 92 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਮਰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ।
ਇਸ ਸਾਲ ਦਾ ਅੰਤ ਸਿਨੇਮਾ ਜਗਤ ਦੇ ਸ਼ੋਅਮੈਨ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਤਾ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ, ਅਦਾਕਾਰ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਦੇ 100ਵੇਂ ਜਨਮਦਿਨ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਕੱਲੇ ਅਜਿਹੇ ਕਲਾਕਾਰ ਸਨ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਰੂਸ ਵਰਗੇ ਤਾਕਤਵਰ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਦਾ ਲੋਹਾ ਮੰਨਵਾ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੋ ਦੇਸ਼ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਸੁਹਿਰਦ ਸਬੰਧ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਰਾਜ ਕਪੂਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।
ਸ਼ਿਆਮ ਬੈਨੇਗਲ, ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਨੂੰ ਇਕ ਨਵੀਂ ਪਛਾਣ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਸਫਲ ਰਹੇ ਅਤੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਿਚ ਨਿਪੁੰਨ ਸਨ, ਦਾ ਵੀ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ 91 ਸਾਲ ਦੇ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮਨਾਈ ਸੀ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਾਧਾਰਨ, ਥੋੜ੍ਹੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਾਹਿਰ ਸਨ।
ਇਸ ਸਾਲ ਉਦਯੋਗਪਤੀਆਂ ’ਚੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰਤਨ ਟਾਟਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇ, ਉਹ ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸਨਮਾਨ ਨੂੰ ਮਾਣ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ। ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਲੋਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਲਗਭਗ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮਾਣ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਉੱਦਮੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰੇਰਣਾਸਰੋਤ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
2025 ਤੋਂ ਕੀ ਉਮੀਦ ਰੱਖੀਏ : ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਆਧੁਨਿਕ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਦਲਦੇ ਮਾਹੌਲ ਅਨੁਸਾਰ ਢਾਲ ਸਕੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਰੇਲਗੱਡੀ ਖੁੰਝ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ’ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਦੋਂ ਆਵੇਗਾ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਦੂਜਾ ਸਵਾਲ ਜਿਸ ਦਾ ਹੱਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਨਰਕ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਮੌਤ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ ਪਰ ਜਿਊਂਦੇ ਜੀਅ ਮਰਨ ਵਾਂਗ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੀਸਰੀ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤਨਖ਼ਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ, ਕਿਸਾਨਾਂ, ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਜੋ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਉਹ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਭਾਰਤ ਵਰਸ਼ ਹੈ।
ਪੂਰਨ ਚੰਦ ਸਰੀਨ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਸਤੂਆਂ ਲਈ ‘ਅਮੂਲ ਮਾਡਲ’ ਅਪਣਾਵੇ ਭਾਰਤ
NEXT STORY 
