ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ- ਜਿਉਂ-ਜਿਉਂ ਬੱਚੇ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣਾ ਪੱਖ ਰੱਖਣਾ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਪੱਖ ਦੇਣ ਦੀ ਇਹ ਆਦਤ ਤਰਕਪੂਰਨ ਹੋਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਹਿਸ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਤਰਕ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਬਹਿਸ ਕਰਨਾ ਚੰਗਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪਹਿਲੂਆਂ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਆਮ ਹੈ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਬਹਿਸ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਬਹਿਸ ਨਕਾਰਾਤਮਕਤਾ ਵੱਲ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਦਲੀਲਾਂ ਵਿਚਲੇ ਇਸ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਫਰਕ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸਮਝਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਵਜ੍ਹਾ
ਸਰੀਰਕ ਅਨੁਪਾਤ ਦੇ ਨਾਲ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਤਰਕ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਵੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਜਵਾਬ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਬੱਚੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਦੇ ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਪੱਖ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹਿਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ
ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਦਲੀਲ ਬਹਿਸ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦ ਅਤੇ ਹੰਕਾਰ ਦਾ ਵਿਗੜਿਆ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਗੰਢਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸ ਬਾਰੇ ਤੁਹਾਡੇ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਤੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਤੋੜਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੌਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ?' ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਬਹਿਸ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰੋ
ਤੁਹਾਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। 'ਤੁਸੀਂ ਚੁੱਪ ਰਹੋ' ਕਹਿ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ 'ਤੇ ਸਵਾਲੀਆ ਨਿਸ਼ਾਨ ਨਾ ਲਗਾਓ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿਓ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਨਾ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਤੋਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਗਲਤ ਜਵਾਬ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਨਾ ਆਉਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਨਾ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਸਿਖਾਓ। ਨਾਲ ਹੀ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਹਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਬਹਿਸ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ ਸਗੋਂ ਤਰਕ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨਗੇ।
ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪਹਿਲੂ
ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਹੁਨਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਹੁਨਰ ਵੀ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਤੋਂ ਦੇਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕੇ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਬਹਿਸ ਦੁਆਰਾ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਬਲੀਅਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਬੱਚਾ ਗੱਲ-ਗੱਲ 'ਤੇ ਰੋਣ ਲਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਨਾ ਝਿੜਕੋ, ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸਮਝਾਓ
NEXT STORY