ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਰੋਟੀ ਖਾਂਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਰੋਟੀ ਖਾਂਦੇ ਵੇਲੇ ਕਦੇ ਖ਼ਿਆਲ ਆਇਆ ਕਿ ਜਿਸ ਕਣਕ ਦੇ ਆਟੇ ਨਾਲ ਇਹ ਬਣੀ ਹੈ, ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਉੱਗੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿੰਨ੍ਹੇ ਉਗਾਈ ਸੀ।
ਚਾਹ ਦੇ ਕੱਪ ਵਿੱਚ 2-3 ਚਮਚ ਚੀਨੀ ਪਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋਵੋ ਜਾਂ ਅੱਧਾ ਚਮਚਾ ਕਦੇ ਇਹ ਖ਼ਿਆਲ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੂਗਰ ਮਿੱਲਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਗੰਨੇ ਦੀ ਟਰਾਲੀਆਂ ਭਰ ਕੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਵਾਰੀ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਹ ਲੋਕ ਕਿੱਥੋਂ ਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੋਂ ਮਿਲੇਗੀ।
ਭਿੰਡੀ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਂਕ ਨਾਲ ਖਾਂਦੇ ਹੋਵੋਗੇ, ਕਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛ ਲੈਣਾ ਕਿ ਇਹ ਭਿੰਡੀ ਦਰਖ਼ਤਾਂ 'ਤੇ ਉੱਗਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਣਦੀ ਹੈ।
ਦੋਵੇਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਬਾਰੇ ਸੁਣਦੇ ਆਏ ਹਾਂ ਕਿ ਪੂਰੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਸੀਂ ਉਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ-
ਪਰ ਕਦੇ ਕੋਈ ਜਿਉਂਦਾ ਜਾਗਦਾ ਕਿਸਾਨ ਕਦੇ ਖ਼ਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ, ਖ਼ਬਰਾਂ ਤਾਂ ਛੱਡੋ ਕਿਸਾਨ ਟੀਵੀ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਜੇ ਕਿਸਾਨ ਕਦੇ ਟੀਵੀ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਖਾਦ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਿੱਟੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ, ਵੱਡੀ ਪੱਗ ਬੰਨ ਕੇ ਭੰਗੜਾ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ।
ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਨਿਕਲੇ ਹਨ, ਅਸੀਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਤੇ ਸੁੱਕਾ ਰਾਸ਼ਨ ਖਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲਗਣਾ, ਜੇਕਰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਟਰੇਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪਟੜੀਆਂ 'ਤੇ ਧਰਨੇ ਨਾ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਇੱਧਰ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਤੇਜ਼ਾਬ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਸੁੱਟ ਕੇ ਵਿਹਾੜੀ ਦੇ ਮਲਕ ਇਸ਼ਫਾਕ ਲੰਗੜਿਆਲ ਨੂੰ ਮਾਰ ਨਾ ਛੱਡਦੀ।
ਸ਼ਹੀਦ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਇਆ
ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮਲਕ ਸਾਬ੍ਹ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਪਰ ਦਿਲ 'ਤੇ ਹੱਥ ਰੱਖ ਦੱਸੋ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਬੰਦਾ ਆਪਣੇ ਘਰੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਆਪਣੇ ਕਿਸਾਨ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ ਖੱਟੀ-ਵੱਟੀ ਲਈ ਨਿਕਲੇ, ਨਿਆਂ ਲਿਆ ਸਕੇ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਮਾਰ ਸਕੇ, ਉਹ ਸ਼ਹੀਦ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਇਆ।
ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਤੋਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਕੇ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਈ ਤਾਂ ਉਹੀ ਸਪਰੇਅ ਪੀ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਲੈ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਜਿਹੜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਲਈ ਕਰਜ਼ੇ 'ਤੇ ਲਈ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।
https://www.youtube.com/watch?v=xWw19z7Edrs
'ਸੁਸਤ ਕਿਸਾਨ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ'
ਮੈਨੂੰ ਉਦੋਂ ਵੀ ਹੈਰਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, ਉਸ ਕੋਲ ਇੰਨਾ ਵੇਹਲ ਕਿੱਥੇ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਤਣਾਅ 'ਚ ਜਾਵੇ ਤੇ ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਲਵੇ ਪਰ ਸੇਠਾਂ, ਸਾਹੂਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਅਜਿਹਾ ਘੇਰਾਂ ਤੰਗ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਰਿਸਕ ਕੱਢਣ ਵਾਲੇ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਰਿਸਕ ਬਣ ਗਏ।
ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਬਚਪਨ ਤੇ ਜਵਾਨੀ 'ਚ ਕਿਸਾਨ ਦੇਖੇ, ਦੂਜੇ ਕੰਮ ਧੰਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤੇਜ਼ ਬੰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕੋਈ ਸੁਸਤ ਪਰ ਰਿਜ਼ਕ ਦੀ ਕਸਮ ਹੈ ਮੈਂ ਕੋਈ ਸੁਸਤ ਕਿਸਾਨ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ।
ਜੇ ਫਜ਼ਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਾਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਨੀਂਦਰ ਦਾ ਕੋਈ ਚੱਕਰ ਨਹੀਂ, ਪਾਣੀ ਲੱਗੇਗਾ। ਜੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਸੂਰਜ ਨਿਕਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋੜ ਕੇ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਉਣੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣਗੀਆਂ।
ਜੇ ਆਲੂਆਂ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨੂੰ 4 ਵਾਰ ਗੋਡੀ ਹੋਣੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਦੋ ਵਾਰ ਰੰਬਾ ਮਾਰ ਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰ ਲਓ।
'ਤੰਗ ਆਮਦ, ਬਜੰਗ ਆਮਦ
ਇਸ ਜਦੋਂ ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸਾਨ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਜਲੂਸ ਕੱਢਣ ਲਈ ਲਾਹੌਰ ਪਹੁੰਚਣ ਲੱਗੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆਂ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਜਲਸੇ-ਜਲੂਸਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਿੱਥੋਂ ਆ ਗਿਆ।
ਪਰ ਗੱਲ ਸਿੱਧੀ ਜਿਹੀ ਹੈ, ਹੈ ਤਾਂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੀ ਪਰ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, 'ਤੰਗ ਆਮਦ, ਬਜੰਗ ਆਮਦ'।
ਜੇ ਪੂਰੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਢਿੱਡ ਭਰ ਕੇ ਕਿਸਾਨ ਘਰੇ ਭੁੱਖਾ ਸੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਮਾਲ ਰੋਡ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਨਾਅਰੇ ਹੀ ਮਾਰੇਗਾ।
ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਆਪ ਨਜਿੱਠਣ ਲੈਣਗੇ ਪਰ ਇੱਥੇ ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਜ਼ਿੰਮੀਂਦਾਰ ਬੈਠੇ ਹਨ।
ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਖ਼ਾਨ ਸਾਬ੍ਹ ਨੇ ਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸਬਜ਼ੀ ਉਗਾਈ ਹੋਣੀ ਹੈ ਨਾ ਖਰੀਦੀ ਹੋਣੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਕੋਲੋਂ ਇੰਨਾਂ ਹੀ ਪੁੱਛ ਲੈਣ ਕਿ ਜਿਹੜੀ ਗੋਭੀ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ 2 ਰੁਪਏ ਟੋਕਰੀ ਵਿਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਆਉਂਦਿਆਂ-ਆਉਂਦਿਆਂ 60 ਰੁਪਏ ਕਿਲੋ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਹੱਲ ਚਲਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਸਨ, ਉਹ ਮਾਲ ਰੋਡ 'ਤੇ ਆ ਕੇ ਨਾਅਰੇ ਕਿਉਂ ਮਾਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਮਰਦੇ ਕਿਉਂ ਪਏ ਹਨ।
ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਸਾਡੇ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਬਾਬੂ, ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ, ਸੁੱਕਾ ਰਾਸ਼ਨ ਖਾਣ ਵਾਲੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਲੂ ਦੇ ਚਿਪਸ ਖਾਣ ਲੱਗਣ ਤਾਂ ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖ ਲੈਣ ਕੇ ਆਲੂ ਉਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਸੀਨਾ ਪਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਹੁਣ ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਖ਼ੂਨ ਵੀ ਰਲਣ ਲੱਗਾ ਹੈ।
ਰੱਬ ਰਾਖ਼ਾ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:
https://www.youtube.com/watch?v=haDW47cHxSQ
(ਬੀਬੀਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ FACEBOOK, INSTAGRAM, TWITTERਅਤੇ YouTube 'ਤੇ ਜੁੜੋ।)
!function(s,e,n,c,r){if(r=s._ns_bbcws=s._ns_bbcws||r,s[]r]||(s[]r+"_d"]=s[]r+"_d"]||[]],s[]r]=function(){s[]r+"_d"].push(arguments)},s[]r].sources=[]]),c&&s[]r].sources.indexOf(c)<0){var t=e.createElement(n);t.async=1,t.src=c;var a=e.getElementsByTagName(n)[]0];a.parentNode.insertBefore(t,a),s[]r].sources.push(c)}}(window,document,"script","https://news.files.bbci.co.uk/ws/partner-analytics/js/fullTracker.min","s_bbcws");s_bbcws('syndSource','ISAPI');s_bbcws('orgUnit','ws');s_bbcws('platform','partner');s_bbcws('partner','jagbani');s_bbcws('producer','punjabi');s_bbcws('language','pa');s_bbcws('setStory', {'origin': 'cps','guid': 'b35d16e4-14dd-4073-9a00-8ef8c12ae423','assetType': 'STY','pageCounter': 'punjabi.international.story.54975862.page','title': 'ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ : \'ਪਹਿਲਾਂ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਪਸੀਨਾ ਡੋਲਦੇ ਸਨ ਹੁਣ ਖੂਨ ਰਲਣ ਲੱਗਾ\'','author': 'ਮੁਹੰਮਦ ਹਨੀਫ','published': '2020-11-18T01:47:50Z','updated': '2020-11-18T01:47:50Z'});s_bbcws('track','pageView');
ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਸਟੇਟ ਅੰਦਰ ਸਟੇਟ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਭਦੀ ਹੈ : ਜਥੇਦਾਰ - 5 ਅਹਿਮ ਖ਼ਬਰਾਂ
NEXT STORY 
