ਸੰਕੇਤਕ ਤਸਵੀਰ
10 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਸਕੂਲਾਂ ਸਣੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ।
ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਵਿੱਚ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਜਾਂ ਪੜਦਾਦੀ ਆਦਿ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਬੋਲਚਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਦਿਵਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਦਿਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਅਤੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ''ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ''ਚ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਦਿਵਸ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿਨਾਂ ''ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਹੇਠ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ''ਚ ਇਹ ਸਤੰਬਰ ਮਹੀਨੇ ''ਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਲੱਗਾ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਤਰੀਕ ਵੱਖਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪਰ ਮਕਸਦ ਇੱਕੋ ਹੈ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਤੇ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਉਣਾ। ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣਾ।
ਇਸ ਮੰਤਵ ਲਈ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਫਰਵਰੀ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਸਨ।
ਪ੍ਰਣਵ ਘਾਬਰੂ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਵਕੀਲ ਹਨ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਾਦੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ।
ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, "ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਦਾਦੀ ਜੀ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਰੁੱਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਸਮਾਂ ਕੱਢ ਲੈਂਦੇ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਾਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਂਦੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨ-ਲਿਖਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਇਹ ਆਦਤ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਪੇਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੇਰੀ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।”
ਸੰਕੇਤਕ ਤਸਵੀਰ
ਪ੍ਰਣਵ ਵਾਂਗ, ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਤੋਂ ਕੁਝ ਚੰਗਾ ਸਿੱਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸ਼ਿਮਲਾ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ: ਸਨੇਹ ਦਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਰੋਲ ਮਾਡਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, “ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਤੇ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਤੋਂ ਅਥਾਂਹ ਪਿਆਰ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਮਰਥਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ।"
"ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅੱਜ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਨਿਭਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਡਾ. ਸਨੇਹ ਨੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਤੇ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਭੂਮਿਕਾ ''ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਜੋ ਬੱਚੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਉਹ ਹੈ- ਪੇਰੇਂਟਿੰਗ ਯਾਨਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, “ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੀ ਕਰਨਾ ਹੈ। ”
“ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜੇ ਮਾਪੇ ਨੌਕਰੀ-ਪੇਸ਼ੇ ਵਾਲੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕ੍ਰੈਚ ਜਾਂ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੋਲ ਛੱਡਣਾ ਪਏਗਾ। ਕਈ ਵਾਰ ਉੱਥੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਵਰਗੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ।”
ਸੰਕੇਤਕ ਤਸਵੀਰ
ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ''ਦੂਰੀ''
ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਗ੍ਰੈਂਡ ਪੈਰੇਂਟਸ ਡੇਅ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ''ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਅੱਜ ਇਕੱਲੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ।
ਬੰਗਲੁਰੂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਅਨੀਸ਼ਾ ਜਮਵਾਲ (ਬਦਲਿਆ ਹੋਇਆ ਨਾਮ), ਉਸ ਦੁਬਿਧਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, “ਸਾਡੇ ਬੇਟੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨੇ ਇੰਨਾ ਲਾਡ-ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਸ਼ਰਾਰਤਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਾਰਨ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਸ਼ਿਫਟ ਹੋ ਗਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ।"
ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, “ਸਾਡੇ ਬੇਟੇ ਦਾ ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨੇ ਇੰਨਾ ਲਾਡ-ਪਿਆਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਬਹੁਤ ਬੁਰਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਸ਼ਰਾਰਤਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਮੇਰੇ ਪਤੀ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਾਰਨ ਬੰਗਲੁਰੂ ਸ਼ਿਫਟ ਹੋ ਗਏ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ।"
ਸੰਕੇਤਕ ਤਸਵੀਰ
ਇਕੱਲੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਫਾਇਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜੇਕਰ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਅਤੇ ਪੋਤੇ-ਪੋਤੀਆਂ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਸਨੇਹ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਭੌਤਿਕ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਪਰ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, "ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਇਕੱਲੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੋਤੇ-ਪੋਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਗੱਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਸਮਾਜਿਕ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਹੋਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਕਾਰਨ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋਣ ''ਤੇ ਵੀ ਉਦਾਸ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।"
ਅਨੀਸ਼ਾ ਦੀ ਸੱਸ ਅਤੇ ਸਹੁਰੇ ਨਾਲ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੰਗਲੌਰ ਆਏ ਤਾਂ ਬੇਟਾ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਸੱਸ ਅਤੇ ਸਹੁਰਾ ਵੀ ਉਦਾਸ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ ਸਨ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, “ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਬੁਰਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਜਾਂ ਤਾਂ ਮੰਮੀ-ਡੈਡੀ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਜਾਂ ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਦਿੱਲੀ ਚਲੇ ਜਾਈਏ। ਨਾਲ ਹੀ, ਹਰ ਦੂਜੇ-ਤੀਜੇ ਦਿਨ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਵੀਡੀਓ ਕਾਲ ''ਤੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਵਾ ਦਿੰਦੇ।"
ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਦਲਿਆ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਮਾਹੌਲ ਸਾਨੂੰ, ਸਾਡੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ, ਤਿੰਨੋਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਨਾ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਾਂ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਅਜਿਹੇ ''ਚ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ''ਤੇ ਵੀ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਬੱਚੇ ਮਾੜੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਅਕਸਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਜਾਂ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੋਤੇ-ਪੋਤੀਆਂ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਵਿਦੇਸ਼ ਵੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਛੁੱਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇੰਟਰਨੈਟ ਅਤੇ ਵੀਡੀਓ ਕਾਲਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਮਦਦਗਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸੰਕੇਤਕ ਤਸਵੀਰ
ਪਰ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਸਨੇਹ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਖਲਾਅ ਨੂੰ ਭਰਨ ਲਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ''ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ''ਮਨੁੱਖੀ ਛੋਹ'' ਦਾ ਆਪਣਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਆਹਮੋ-ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, “ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਮਦਨੀ ਲਈ ਘਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਇਕੱਠੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ, ਤਾਂ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।"
“ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਸਫ਼ਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਡੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਜਾਂ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਨੂੰ ਜਾ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਮਿਲਣ ਦਿਓ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਵੀ ਖੁਸ਼ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗਾ।"
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਉਪਰਾਲਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੇਣਾ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਸੰਕੇਤਕ ਤਸਵੀਰ
ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ''ਤੇ ਪੁੱਛਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਜਾਂ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਦੋਂ ਗੱਲ ਕੀਤੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਸਿੱਖਿਆ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸੁਣੀ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਓ।
ਐਡਵੋਕੇਟ ਪ੍ਰਣਵ ਘਾਬਰੂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੋਵੇਂ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਉਸ ਨੇ ਨੇੜਲੇ ਕਸਬੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ਜਦਕਿ ਉਸ ਦੀ ਦਾਦੀ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਮੈਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਹਰ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਦੀ ਕਿੰਨੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨਾਲ ਉਡੀਕ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਦਾਦੀ ਜੀ ਵੀ ਸਾਡਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ।
"ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰੇਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।"
(ਬੀਬੀਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ , , ਅਤੇ ''ਤੇ ਜੁੜੋ।)
ਸੁਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਧੀ ਡੌਲੀ ਗੁਲੇਰੀਆ ਨੂੰ ਕਿਸ ਗੱਲ ਦੀ ਟੀਸ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਹੀ
NEXT STORY 
