ਇਹ 1975 ਜਾਂ 1976 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਚੱਲੀ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਸਵੇਰ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਪਹੁੰਚੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿਚ ਉਹ ਕੂਪੇ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਬਰਥ ’ਤੇ ਗੂੜ੍ਹੀ ਨੀਂਦ ਸੌਂ ਰਹੇ ਸਨ। ਉੱਪਰਲੀ ਬਰਥ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਪਟੌਦੀ ਦੇ ਨਵਾਬ ਮਨਸੂਰ ਅਲੀ ਖਾਨ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਟੈਸਟ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਕਪਤਾਨ ਸਨ, ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਬੁੱਕ ਸੀ।
ਨਵਾਬ ਅਤੇ ਮੈਂ ਹੇਠਲੀ ਬਰਥ ’ਤੇ ਖਾਣਾ ਖਾਧਾ ਜੋ ਮੇਰੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਬੁੱਕ ਸੀ। 10 ਸਾਲ ਬਾਅਦ 1986 ਜਾਂ 1987 ਵਿਚ ਨਵਾਬ ਇਕ ਟੀ. ਵੀ. ਚੈਨਲ ਜਾਂ ਅਖਬਾਰ ’ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ। ਚੈਨਲ ਜਾਂ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਲੋਂ ਨਵਾਬ ਮੇਰਾ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲੈਣ ਲਈ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਸੈਕਟਰ 6 ’ਚ ਮੇਰੇ ਬੰਗਲੇ ’ਤੇ ਆਏ। ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੜਾ ਚੈਨਲ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁੰਬਈ ਤੋਂ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਤੱਕ ਦੀ ਸਾਡੀ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਯਾਦ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸੈਫ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ।
ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਸੈਫ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਕਰੀਨਾ ਨੂੰ ਮਹਾਲਕਸ਼ਮੀ ਰੇਸ ਕੋਰਸ ’ਚ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਉਹ ਦਿਨ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇੰਡੀਅਨ ਡਰਬੀ ਦੌੜ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਦੋਵੇਂ, ਸੈਫ਼ ਅਤੇ ਮੈਂ, ਆਪਣੇ ਸਾਂਝੇ ਦੋਸਤ ਫਾਰੂਖ ਰਤਨਾਸੇ ਦੇ ਮਹਿਮਾਨ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘੋੜਿਆਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ 2 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਡਰਬੀ ਜਿੱਤੀ ਸੀ। ਮੈਂ ਇਸ ਮੌਕੇ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਦੀ ਉਸ ਰੇਲ ਯਾਤਰਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ।
ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸਾਰੇ ਟੀ. ਵੀ. ਦੇ ਸਮਾਚਾਰ ਚੈਨਲਾਂ ਅਤੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ’ਚ ਛਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਉਪਨਗਰ ਬਾਂਦਰਾ ਵਿਚ ਆਪਣੇ 11ਵੀਂ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਾਲੇ ਘਰ ਵਿਚ ਇਕ ਘੁਸਪੈਠੀਏ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਕਈ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਦਾਕਾਰ ਅਤੇ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਸੈਫ ਨੇ ਘੁਸਪੈਠੀਏ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਸੈਫ਼ ਨੂੰ ਚਾਕੂ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਕ ਨਿੱਜੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਸਪਤਾਲ ਜਾਣਾ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਰਜਰੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ਪਰ ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ।
ਇਹ ਇਕ ਨਾਜ਼ੁਕ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸੀ ਜੋ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਯੋਗ ਡਾਕਟਰਾਂ ਵਲੋਂ ਬਹੁਤ ਹੁਨਰਮੰਦੀ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਆਪਣੀ ਅੱਧਖੜ ਉਮਰ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਸੈਫ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਤੰਦਰੁਸਤ ਸਨ। ਉਹ 5 ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਠੀਕ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੁੱਟੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਰਿਕਸ਼ੇ ਵਿਚ ਹਸਪਤਾਲ ਗਏ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਉੱਠ ਕੇ ਤੁਰਨ-ਫਿਰਨ ਲਈ ਦੁੱਗਣਾ ਸਮਾਂ ਲੈਣਗੇ।
ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਰਾ ਤਾਂ ਅਜੇ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਗੜਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਸ਼ਹਿਰ, ਮੁੰਬਈ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਪੁਲਸ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਜਾਨ-ਮਾਲ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਾੜਾ ਦੱਸਿਆ।
ਸਨਸਨੀਖੇਜ਼ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਅਰਨਬ ਗੋਸਵਾਮੀ ਨੇ ਅਪਰਾਧੀ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਪੁਲਸ ਵਲੋਂ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਹਰ ਕਦਮ ’ਚ ਦੋਸ਼ ਕੱਢਿਆ। ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਸਨ ਕਿ ਮੁੰਬਈ ਪੁਲਸ ਨੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਸਨਸਨੀਖੇਜ਼ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਕੀਤੀ।
ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੋਰ ਵੀ ਅੱਗੇ ਵਧ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਕਿ ਸੈਫ ਨੂੰ ਚਾਕੂ ਮਾਰਿਆ ਜਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ‘ਗੈਲਰੀ’ ਲਈ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਸੀ! ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਨਿਤੇਸ਼ ਰਾਣੇ, ਜੋ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਮਹਾਯੁਤੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਹਨ, ਨੇ ਪੂਰੇ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਵਿਚ ਫਿਰਕੂ ਪਹਿਲੂ ਜੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਨਿਤੇਸ਼ ਇਕ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਮੁਸਲਿਮ ਵਿਰੋਧੀ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਮੰਤਰੀ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਵਿਚ ਸੈਫ਼ ਬੇਚਾਰਾ ਨਿੰਦਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਹੈ ਕਿ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸੈਫ ਦੀ ਮਾਂ ਸ਼ਰਮੀਲਾ ਟੈਗੋਰ ਹੈ ਅਤੇ ਪਤਨੀ ਕਰੀਨਾ ਕਪੂਰ। ਇਹ ਵੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ ਕਿ ਸੈਫ ਨੇ ਖੁਦ ਕਿਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਇਸਲਾਮ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ ਜਾਂ ਉਸ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ, ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿਚ ਧਰਮ ਕਦੇ ਵੀ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਮੁੱਦਾ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਪੁਲਸ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਪਛਾਣ ਬਾਰੇ ਸ਼ੱਕ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੌੜੀਆਂ ਤੋਂ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹੋਏ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਵਿਅਕਤੀ ਵਰਗਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਰੇ ਟੀ. ਵੀ. ਚੈਨਲਾਂ ’ਤੇ ਦਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸੀ. ਸੀ. ਟੀ. ਵੀ. ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਡੀ. ਸੀ. ਪੀ. ਦੀਕਸ਼ਿਤ ਗੇਦਮ ਨੇ ਇਹ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਾਸ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਬੌਸ ਪਰਮਜੀਤ ਦਹੀਆ, ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਸੀ. ਪੀ. ਏ. ਪੱਛਮੀ ਜ਼ੋਨ ਨੇ ਵੀ ਜਾਂਚ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਇਆ।
ਮੈਨੂੰ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਘੁਸਪੈਠੀਏ ਦੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੁਰਾਗ ਉਸ ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਮਾਲਕ ਤੋਂ ਮਿਲਿਆ ਜਿਸ ਨੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀ ਨਾਗਰਿਕ ਸ਼ਰੀਫੁਲ ਇਸਲਾਮ ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਉਪਨਗਰੀ ਵਿਚ ਇਕ ਬਾਰ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀ ਦਿਵਾਉਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਪੁਲਸ ਦਾ ਮੁਖਬਰ ਜਾਪਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਰੀਫੁਲ ਨੂੰ ਇਕ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਦੇ ਗਾਹਕ ਤੋਂ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਮੇਰਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਹੀ ਹੋਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਇਹ ਤੱਥ ਕਿ ਘੁਸਪੈਠੀਆ 8 ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਕਰ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ, ਨੇ ਅਟਕਲਾਂ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਦੌਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਭਾਰਤ ’ਚ ਲੁੱਟ-ਖੋਹ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਡੂੰਘੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਫੜ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਰਥਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰ ਕੇ ਘੁਸਪੈਠ ਜਾਰੀ ਰਹੀ।
ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਵਲੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਆਰਥਿਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪਹਿਲੂ ਦੇਣਾ ਖੇਡ ਹੈ। ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਘੁਸਪੈਠੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਵਾਪਸ ਭੇਜਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮੁੰਬਈ ਪੁਲਸ ਇਹ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇਸ ਦਾ ਪੁਲਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਲਗਭਗ 40 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ।
ਅਸੀਂ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਚ ਪਟੌਦੀ ਦੇ ਨਵਾਬ ਸੈਫ ਅਲੀ ਖਾਨ ’ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ੌਕੀਆ ਜਾਸੂਸਾਂ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਫਗਾਨ ਪੁਰਖਿਆਂ ਨੇ ਮਰਾਠਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਜੰਗ ਜਿੱਤਣ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਜੂਲੀਓ ਰਿਬੈਰੋ (ਸਾਬਕਾ ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ. ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਆਈ.ਪੀ.ਐੱਸ. ਅਧਿਕਾਰੀ)
ਬ੍ਰਿਟੇਨ ’ਚ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪਹਿਲੀ ‘ਏ. ਆਈ.’ ਕਲਾਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਛਿੜੀ ਬਹਿਸ
NEXT STORY 
