Jagbani

helo

Jagbani.in

ਸਾਨੂੰ ਦੁੱਖ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ opt-out ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹੋ।

ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ''Block'' ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਤੁਸੀਂ ਨੋਟਿਫਿਕੇਸ਼ਨ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਥੱਲੇ ਦਿੱਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰੋ।

  • ਇੱਥੇ ਜਾਓ Chrome>Setting>Content Settings
  • ਇੱਥੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ Content Settings> Notification>Manage Exception
  • "https://www.punjabkesri.in:443" ਦੇ ਲਈ Allow ਚੁਣੋ।
  • ਆਪਣੇ ਬ੍ਰਾਉਜ਼ਰ ਦੀ Cookies ਨੂੰ Clear ਕਰੋ।
  • ਪੇਜ ਨੂੰ ਰਿਫ੍ਰੈਸ਼( Refresh) ਕਰੋ।
Got it
  • JagbaniKesari TvJagbani Epaper
  • Top News

    WED, JUL 02, 2025

    11:01:48 AM

  • punjab father son canada

    ਬਾਕੀ ਬੱਚੇ ਕੈਨੇਡਾ, ਮਗਰ ਰਹਿ ਗਏ ਪੁੱਤ ਵੱਲੋਂ ਕਿਰਚ...

  • 500  tariff on india  china trump

    ਭਾਰਤ, ਚੀਨ 'ਤੇ 500% ਟੈਰਿਫ! Trump ਦੇ ਐਲਾਨ ਨੇ...

  • first live heart surgery at pgi

    PGI 'ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦਿਲ ਦੀ Live ਸਰਜਰੀ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ...

  • schools closed

    School Holidays : ਮੁੜ ਬੰਦ ਹੋਏ ਸਕੂਲ, ਬੱਚਿਆਂ...

browse

  • ਪੰਜਾਬ
  • ਦੇਸ਼
    • ਦਿੱਲੀ
    • ਹਰਿਆਣਾ
    • ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ
    • ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
    • ਹੋਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
  • ਵਿਦੇਸ਼
    • ਕੈਨੇਡਾ
    • ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ
    • ਪਾਕਿਸਤਾਨ
    • ਅਮਰੀਕਾ
    • ਇਟਲੀ
    • ਇੰਗਲੈਂਡ
    • ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਬਰਾਂ
  • ਦੋਆਬਾ
    • ਜਲੰਧਰ
    • ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
    • ਕਪੂਰਥਲਾ-ਫਗਵਾੜਾ
    • ਰੂਪਨਗਰ-ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ
  • ਮਾਝਾ
    • ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
    • ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ
    • ਤਰਨਤਾਰਨ
  • ਮਾਲਵਾ
    • ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
    • ਲੁਧਿਆਣਾ-ਖੰਨਾ
    • ਪਟਿਆਲਾ
    • ਮੋਗਾ
    • ਸੰਗਰੂਰ-ਬਰਨਾਲਾ
    • ਬਠਿੰਡਾ-ਮਾਨਸਾ
    • ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ-ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
    • ਫਰੀਦਕੋਟ-ਮੁਕਤਸਰ
  • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
    • ਪਾਰਟੀਜ਼
    • ਪਾਲੀਵੁੱਡ
    • ਬਾਲੀਵੁੱਡ
    • ਪੌਪ ਕੌਨ
    • ਟੀਵੀ
    • ਰੂ-ਬ-ਰੂ
    • ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾ
    • ਮੂਵੀ ਟਰੇਲਰਜ਼
  • ਖੇਡ
    • ਕ੍ਰਿਕਟ
    • ਫੁੱਟਬਾਲ
    • ਟੈਨਿਸ
    • ਹੋਰ ਖੇਡ ਖਬਰਾਂ
  • ਵਪਾਰ
    • ਨਿਵੇਸ਼
    • ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ
    • ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ
    • ਵਪਾਰ ਗਿਆਨ
  • ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ
  • ਗੈਜੇਟ
    • ਆਟੋਮੋਬਾਇਲ
    • ਤਕਨਾਲੋਜੀ
    • ਮੋਬਾਈਲ
    • ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ
    • ਐੱਪਸ
    • ਟੈਲੀਕਾਮ
  • ਦਰਸ਼ਨ ਟੀ.ਵੀ.
  • ਸਿਹਤ
  • ਅਜਬ ਗਜਬ
  • Home
  • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
  • ਦੇਸ਼
  • ਵਿਦੇਸ਼
  • ਖੇਡ
  • ਵਪਾਰ
  • ਧਰਮ
  • Google Play Store
  • Apple Store
  • E-Paper
  • Kesari TV
  • Navodaya Times
  • Jagbani Website
  • JB E-Paper

ਪੰਜਾਬ

  • ਦੋਆਬਾ
  • ਮਾਝਾ
  • ਮਾਲਵਾ

ਮਨੋਰੰਜਨ

  • ਬਾਲੀਵੁੱਡ
  • ਪਾਲੀਵੁੱਡ
  • ਟੀਵੀ
  • ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾ
  • ਪਾਰਟੀਜ਼
  • ਪੌਪ ਕੌਨ
  • ਰੂ-ਬ-ਰੂ
  • ਮੂਵੀ ਟਰੇਲਰਜ਼

Photos

  • Home
  • ਮਨੋਰੰਜਨ
  • ਖੇਡ
  • ਦੇਸ਼

Videos

  • Home
  • Latest News 2023
  • Aaj Ka Mudda
  • 22 Districts 22 News
  • Job Junction
  • Most Viewed Videos
  • Janta Di Sath
  • Siasi-te-Siasat
  • Religious
  • Punjabi Stars Interview
  • Home
  • Blog News
  • ਫਿਰ ਤੋਂ ਲੱਭਣੀ ਹੋਵੇਗੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਤ ਪ੍ਰੰਪਰਾ

BLOG News Punjabi(ਬਲਾਗ)

ਫਿਰ ਤੋਂ ਲੱਭਣੀ ਹੋਵੇਗੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਤ ਪ੍ਰੰਪਰਾ

  • Edited By Tanu,
  • Updated: 25 Oct, 2024 03:40 PM
Blog
india  s saint tradition will have to be found again
  • Share
    • Facebook
    • Tumblr
    • Linkedin
    • Twitter
  • Comment

ਕਿੱਥੇ ਗੁੰਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਤ ਪ੍ਰੰਪਰਾ? ਇਹ ਸਵਾਲ ਮੇਰੇ ਮਨ ’ਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਮਰਾਵਤੀ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਮੌਝਾਰੀ ਪਿੰਡ ’ਚ ਸਥਾਪਤ ਸ਼੍ਰੀਗੁਰੂਦੇਵ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂਕੁਲ ’ਚ ਆਇਆ। ਸ਼ਾਮ ਢਲ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪੇਂਡੂ ਮੇਲੇ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸੀ। ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਅੰਬਰ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬੁੱਢੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਸਮੇਤ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਭਜਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਚਨ ਸੁਣ ਰਹੇ ਸਨ।

ਚਰਚਾ ਆਤਮਾ-ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ, ਪਾਪ ਅਤੇ ਪੁੰਨ, ਸਵਰਗ ਅਤੇ ਨਰਕ ਜਾਂ ਪੂਜਾ-ਅਰਚਨਾ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸਗੋਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ, ਤੰਦਰੁਸਤੀ, ਖੇਤੀ-ਕਿਸਾਨੀ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ’ਚ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ’ਤੇ ਭਾਸ਼ਣ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ। ਭਜਨ ਵੀ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਮੌਕਾ ਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਤ ਤੁਕਡੋਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ 56ਵਾਂ ਨਿਰਵਾਣ ਦਿਵਸ, ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਗ੍ਰਾਮਗੀਤਾ ਤੱਤਵਗਿਆਨ ਆਚਾਰ ਮਹਾਯੱਗ’ ਵਾਂਗ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਇਹ ਸਵਾਲ ਇਸ ਲਈ ਮਨ ’ਚ ਆਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਤ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਬਚਾਇਆ ਹੈ, ਜੋੜੀ ਰੱਖਿਆ ਹੈ, ਜ਼ਿੰਦਾ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਰਾਮਾਨੁਜ ਹੋਣ ਜਾਂ ਬਸਵਾਚਾਰੀਆ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਹੋਣ ਜਾਂ ਕਬੀਰ ਜੀ, ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ ਹੋਣ ਜਾਂ ਘਾਸੀਦਾਸ, ਮੀਰਾਬਾਈ ਹੋਣ ਜਾਂ ਲਾਲ ਦੇਦ, ਮੋਇਊਦੀਨ ਚਿਸ਼ਤੀ ਹੋਣ ਜਾਂ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ-ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੋਨਿਆਂ ’ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰੱਖਿਆ, ਸਿਆਸੀ ਚੁੱਕ-ਥੱਲ ਦੇ ਦੌਰ ’ਚ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹੀ ਰੱਖਿਆ।

ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਅੱਤਕਥਨੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਨੇ ਨਹੀ, ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਨੇ ਨਹੀਂ, ਭਜਨਾਂ ਨੇ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ’ਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ’ਚ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਅਨੋਖੀ ਹੈ। ਸੰਤ ਗਿਆਨੇਸ਼ਵਰ, ਤੁਕਾਰਾਮ, ਏਕਨਾਥ, ਨਾਮਦੇਵ, ਜਨਾਬਾਈ, ਰਾਮਦਾਸ, ਸ਼ੇਖ ਮੁਹੰਮਦ, ਗੋਟਾ ਕੁਮਹਾਰ ਅਤੇ ਰੋਹਿਦਾਸ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਨੇ ਸਦੀਆਂ ਤਕ ਇਸ ਸੂਬੇ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

19ਵੀਂ ਸਦੀ ’ਚ ਵੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ’ਚ ਸੰਤਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਸੀ ਪਰ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਆਉਂਦਿਆਂ-ਆਉਂਦਿਆਂ ਇਹ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈ। ਲੱਭਣ ’ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਰਾਇਣ ਗੁਰੂ ਵਰਗੇ ਅਪਵਾਦ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਇਹ ਇਕ ਸਿਲਸਿਲਾ ਜਾਂ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਨਹੀਂ ਬਣਦੀ। ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਹੋਇਆ? ਤੁਕਡੋਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੀ ਪਾਵਨ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਇਹ ਸਵਾਲ ਉੱਠਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਪਵਾਦਾਂ ’ਚੋਂ ਇਕ ਸਨ। ਜਨਮ 1909 ’ਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਮਰਾਵਤੀ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਇਕ ਗਰੀਬ ਦਰਜੀ ਪਰਿਵਾਰ ’ਚ ਹੋਇਆ।

ਰਸਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨਾਂਹ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋਈ ਪਰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਭਜਨ ਦੀ ਲਗਨ ਲੱਗ ਗਈ। ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਜੰਗਲ ’ਚ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸਾਧੂ ਬਣ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆਏ ਪਰ ਵਿਭੂਤੀ ਅਤੇ ਚਮਤਕਾਰ ਵਾਲੇ ਸਾਧੂ ਨਹੀਂ, ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਲੋਕ ਜਾਗਰਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਧੂ। ਮਰਾਠੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ’ਚ ਭਜਨ ਲਿਖਦੇ ਸਨ, ਖੰਜੜੀ ਲੈ ਕੇ ਵਜਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਖਰੀ-ਖਰੀ ਗੱਲ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਸੇਵਾ ਆਸ਼ਰਮ ’ਚ ਸੱਦ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਜਨ ਸੁਣੇ। ਤੁਕਡੋਜੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ’ਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜੇਲ ਵੀ ਗਏ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵਿਨੋਬਾ ਭਾਵੇ ਦੇ ਸੱਦੇ ’ਤੇ ਭੂਦਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਵੀ ਕੀਤਾ ਪਰ ਕਦੇ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਨਹੀਂ ਬਣੇ, ਕਿਸੇ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜੁੜੇ। ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਡਾ. ਬੀ. ਆਰ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਅਤੇ ਸੰਤ ਗਾਡਗੇ ਨਾਲ ਸਨੇਹ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣਿਆ।

ਤੁਕਡੋਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਆਪਣਾ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ’ਚ ਘੁੰਮ-ਘੰੁਮ ਕੇ ਸਵਰਾਜ ਨੂੰ ਸੁਰਾਜ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਪਿੰਡ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ‘ਗ੍ਰਾਮੀਣਗੀਤਾ’ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਜਾਤੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਊਚ-ਨੀਚ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ, ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਨ ’ਚ ਵਿਤਕਰੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਅਤੇ ਕਰਮਕਾਂਡ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹੋਏ ਭਗਵਾਨ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੱਤੀ। ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੀ ਇਕ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਣਾਈ। ਜਾਪਾਨ ’ਚ ਵਿਸ਼ਵ ਧਰਮ ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ’ਚ ਗਏ ਅਤੇ ‘ਭਾਰਤ ਸਾਧੂ ਸਮਾਜ’ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।

ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਜਿੰਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਜਨਾਂ ਤੋਂ ਇੰਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਵਨ ’ਚ ਸੱਦਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਤ’ ਨਾਂ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ। ਅੱਜ ਪੂਰਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੰਤ ਤੁਕਡੋਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਸਾਲ 1968 ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਹਾਂਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰਕ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ’ਚ ਅੰਧ ਸ਼ਰਧਾ ਖਾਤਮਾ, ਪੁਸਤਕ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ-ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਤੇ ਖੇਤੀ-ਕਿਸਾਨੀ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਸਰਬ ਧਰਮ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ’ਚ ਹੋ ਰਹੇ ਭਜਨ ’ਚ ਲੀਨ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਕਬੀਰ ਗਾਇਕ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਭਾਵਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਆਈ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਦਿਹਾਤੀ ਇਲਾਕੇ ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਬੀਰ ਭਜਨ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀਆਂ ਤਿੱਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਲਈ ਸਰਦੀ ਦੀ ਰਾਤ ’ਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਲੇ ਬੈਠੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਹੀ ਗੱਲ ਜਦੋਂ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਕਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸਰੋਤੇ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਸੈਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸੁਣ ਕੇ ਹਜ਼ਮ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹੀ ਗੱਲ ਜੇਕਰ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹੀ ਲੋਕ ਜਾਂ ਤਾਂ ਵੱਢਣ ਲਈ ਦੌੜਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਚਿਕਨੇ ਘੜੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਮੁਹਾਵਰੇ ਅਤੇ ਸੰਸਕਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਵਾਲੀ ਇਹ ਸੰਤ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ’ਚੋਂ ਗਾਇਬ ਕਿਉਂ ਹੋ ਗਈ?

ਇਸ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦੇ ਖੰਡਿਤ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਸਤੀਵਾਦ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਇਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੁਹਾਵਰੇ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿਆਸੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ’ਚ ਹੋਣ ਲੱਗੀ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸਮਾਜਵਾਦ, ਬਰਾਬਰੀ ਦਾ ਮੁਹਾਵਰਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਾ। ਸਮਾਜ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਜ ਖੇਤਰ ਹੁਣ ਸਮਾਜ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਿਆਸਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਮਾਜ ਬਦਲਣ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕਾਂ, ਸਾਧੂਆਂ, ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹੁਣ ਆਧੁਨਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਹੈ।

ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਰਹੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਯਕੀਨਨ ਹੀ ਸਮਾਜ ’ਚ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਘੱਟ ਗਈ ਸੀ, ਸ਼ਾਇਦ ਜਾਤੀ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਕੋਹੜ ਨੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਗਲਿਆ-ਸੜਿਆ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜੋ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੇ ਆਗਮਨ ਅਤੇ ਸੰਤ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਲੋਪ ਹੋ ਜਾਣ ਨਾਲ ਧਰਮ, ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਸੰਤ ਦਾ ਚੋਲਾ ਪਾ ਕੇ ਪਖੰਡੀ ਬਾਬਿਆਂ ਦਾ ਸਾਮਰਾਜ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਬਦਲਣ ਦੀ ਧਾਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਸੁਧਾਰ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੁੰਗੜ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤ ਗੈਰ-ਮਰਿਆਦਾ ਵਾਲੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਧਰਮ, ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਸਿਆਸੀ ਸਾਧੂਆਂ ਦੀ ਜਮਾਤ ਖੜ੍ਹੀ ਕਰਨੀ ਹੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

-ਯੋਗੇਂਦਰ ਯਾਦਵ
 

  • India
  • saint tradition
  • Gurukul
  • ਭਾਰਤ
  • ਸੰਤ ਪ੍ਰੰਪਰਾ
  • ਗੁਰੂਕੁਲ

ਕੁਝ ਪੁਲਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕਰਤੂਤਾਂ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਬਦਨਾਮੀ ਦਾ ਕਾਰਨ

NEXT STORY

Stories You May Like

  • sant balbir singh seechewal honored in gurudwaras in canada
    ਕੈਨੇਡਾ 'ਚ ਬੁੱਢੇ ਦਰਿਆ ਦੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਦੀ ਚਰਚਾ, ਗੁਰੂ ਘਰਾਂ 'ਚ ਸੰਤ ਸੀਚੇਵਾਲ ਦਾ ਸਨਮਾਨ
  • school timings changed again  new timings will be implemented
    ਫਿਰ ਬਦਲਿਆ ਸਕੂਲਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ, ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗੀ ਨਵੀਂ ਟਾਈਮਿੰਗ
  • india to evacute citizens of nepal sri lanka from iran
    ਭਾਰਤ ਦੀ ਦਰਿਆਦਿਲੀ, ਈਰਾਨ ਤੋਂ ਨੇਪਾਲ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢੇਗਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ
  • sant seechewal nirmal rishi honored
    11ਵੀਂ ਵਰਲਡ ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ; ਸੰਤ ਸੀਚੇਵਾਲ ਤੇ ਨਿਰਮਲ ਰਿਸ਼ੀ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸਨਮਾਨਤ
  • ind vs eng  big change in team india for the first test match
    ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਰੁੱਧ ਟੈਸਟ ਸੀਰੀਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ ਹੋਰ ਵੀ ਰੋਮਾਂਚਕ, ਟੀਮ ਇੰਡੀਆ 'ਚ ਧਾਕੜ ਖਿਡਾਰੀ ਦੀ ਐਂਟਰੀ
  • ericsson to start exports for india manufactured antenna in july
    ਐਰਿਕਸਨ ਵੱਲੋਂ ਜੁਲਾਈ 'ਚ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਐਂਟੀਨਾ ਨਿਰਯਾਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
  • punjabi girl sold for 4 lakhs in oman wandered on the streets for 2 months
    ਓਮਾਨ 'ਚ 4 ਲੱਖ ’ਚ ਵੇਚੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕੁੜੀ 2 ਮਹੀਨੇ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਰਹੀ ਭਟਕਦੀ, ਸੰਤ ਸੀਚੇਵਾਲ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ ਪਰਤੀ ਘਰ
  • starlink will soon be launched in india high speed internet
    ਭਾਰਤ 'ਚ ਜਲਦੀ ਹੋਵੇਗੀ 'ਸਟਾਰਲਿੰਕ' ਦੀ ਐਂਟਰੀ, ਪਿੰਡ-ਸ਼ਹਿਰ ਹਰ ਥਾਂ ਚੱਲੇਗਾ ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਇੰਟਰਨੈੱਟ
  • punjab weather update
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਅੱਜ ਅਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਡਿੱਗਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ! ਮੀਂਹ-ਹਨੇਰੀ ਦੀ ਵੀ ਸੰਭਾਵਨਾ;...
  • bullets fired at rti activist in jalandhar
    ਮੁੜ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਦਹਿਲਿਆ ਜਲੰਧਰ, RTI activist 'ਤੇ ਹੋਈ ਫਾਇਰਿੰਗ
  • weather department issues warning for many areas in punjab
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਚੇਤਾਵਨੀ, ਪੜ੍ਹੋ ਖ਼ਬਰ
  • commissionerate police jalandhar arrested 15 accused
    ਕਮਿਸ਼ਨਰੇਟ ਪੁਲਸ ਜਲੰਧਰ ਨੇ ਜੂਨ ਮਹੀਨੇ 'ਚ 15 ਭਗੌੜੇ ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਕੀਤਾ...
  • today  s top 10 news
    ਘੱਗਰ ਦਰਿਆ 'ਚ ਵਧਿਆ ਪਾਣੀ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸੰਗਤ ਲਈ ਵੱਡੀ ਖ਼ੁਸ਼ਖ਼ਬਰੀ, ਅੱਜ ਦੀਆਂ...
  • punjab husband wife
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਵੱਡੀ ਵਾਰਦਾਤ! ਹਸਪਤਾਲ 'ਚ ਦਾਖ਼ਲ ਘਰਵਾਲੀ ਤੇ ਸੱਸ ਨੂੰ ਮਾਰ'ਤੀਆਂ...
  • punjab weather update
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਅੱਜ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਤੇ ਹਨੇਰੀ ਦਾ Alert! ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ 10 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ...
  • warning of thunderstorm and heavy rain in punjab
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹਨੇਰੀ-ਤੂਫ਼ਾਨ ਤੇ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ, 15 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਲਈ ਅਲਰਟ...
Trending
Ek Nazar
weather department issues warning for many areas in punjab

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਚੇਤਾਵਨੀ, ਪੜ੍ਹੋ ਖ਼ਬਰ

a serious cri sis may arise in punjab

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੈ ਗੰਭੀਰ ਸੰਕਟ ! ਇੱਟਾਂ ਵਾਲੇ ਭੱਠਿਆਂ ਦੇ ਰਾਹ ’ਚ...

angry daughter hits mother after asking her to study

ਪੰਜਾਬ: ਮਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਹਿਣ ’ਤੇ ਗੁੱਸੇ ’ਚ ਆਈ ਧੀ ਨੇ...

indonesia evacuated citizens

ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਨੇ ਈਰਾਨ ਤੋਂ 97 ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੋਂ 26 ਨਾਗਰਿਕ ਕੱਢੇ

latest weather of punjab storm and heavy rain will come

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਅਪਡੇਟ, ਆਵੇਗਾ ਤੂਫ਼ਾਨ ਤੇ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ, 15 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ...

terrorist attacks in pakistan

ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ, ਪੰਜ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ

man held for   raping   domestic help in arunachal

ਦੋ ਸਾਲ ਘਰ 'ਚ ਰੱਖੀ ਨੌਕਰਾਨੀ ਨਾਲ ਮਾਲਕ ਧੱਕੇ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ 'ਗੰਦਾ ਕੰਮ',...

german foreign minister visits kyiv

ਜਰਮਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕੀਵ ਦੌਰੇ 'ਤੇ, ਕੀਤਾ ਇਹ ਵਾਅਦਾ

pakistan army chief asim munir statement

ਪਾਕਿ ਫੌਜ ਮੁਖੀ ਨੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ 'ਚ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ 'ਜਾਇਜ਼ ਸੰਘਰਸ਼'

big blow to iran nuclear program due to american attacks

ਅਮਰੀਕੀ ਹਮਲਿਆਂ ਨਾਲ ਈਰਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ

afghan refugee families returned

ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਅਫਗਾਨ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਪਰਿਵਾਰ ਪਰਤੇ ਵਾਪਸ

sikh community in canada

ਕੈਨੇਡਾ 'ਚ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਅਪੀਲ, ਜਾਣੋ ਪੂਰਾ ਮਾਮਲਾ

weather has changed punjab

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਮੌਸਮ ਨੇ ਬਦਲਿਆ ਮਿਜਾਜ਼, ਮੀਂਹ ਨਾਲ ਮੌਸਮ ਹੋਇਆ ਸੁਹਾਵਣਾ, ਜਾਣੋ ਅਗਲੇ...

large consignment of drugs seized

ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ, ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਖੇਪ ਬਰਾਮਦ

pakistan closes border

ਸੁਰੱਖਿਆ ਖਤਰਾ! ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਮੁੱਖ ਸਰਹੱਦ ਕੀਤੀ ਬੰਦ

6 year old teghbir singh conquers highest peak in russia sets world record

ਛੋਟੀ ਉਮਰ 'ਚ ਰੋਪੜ ਦੇ ਤੇਗਬੀਰ ਨੇ ਮਾਰੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਮੱਲ੍ਹਾਂ, ਰੂਸ ’ਚ ਹਾਸਲ...

terrorist attack attempt failed in pakistan

ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਅਸਫਲ, ਮਾਰੇ ਗਏ ਦੋ ਸ਼ੱਕੀ ਅੱਤਵਾਦੀ

eighth festival of faiths held in ohio

ੳਹਾਈੳ ਵਿਖੇ ਅੱਠਵਾਂ ਫੈਸਟੀਵਲ ਆਫ ਫੇਥਸ ਆਯੋਜਿਤ (ਤਸਵੀਰਾਂ)

Daily Horoscope
    Previous Next
    • ਬਹੁਤ-ਚਰਚਿਤ ਖ਼ਬਰਾਂ
    • easily get australia uk work visa
      ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ UK 'ਚ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਮੰਗ, ਤੁਰੰਤ ਕਰੋ ਅਪਲਾਈ
    • bsf rajouri battalion apprehended pakistani
      ਘੁਸਪੈਠ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਕਾਮ; ਫੌਜ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ
    • american tourists attacked with a knife and robbed  2 miscreants arrested
      ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਲਾਨੀਆਂ 'ਤੇ ਚਾਕੂ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕਰ ਕੀਤੀ ਲੁੱਟ-ਖੋਹ, ਪੁਲਸ ਐਨਕਾਊਂਟਰ...
    • 500 tariff will be imposed on india and china if they trade with russia
      ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਧਮਕੀ : ਰੂਸ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਤੇ ਚੀਨ 'ਤੇ ਲੱਗੇਗਾ 500...
    • cartridges recovered from hakim salauddin s house
      ਹਕੀਮ ਸਲਾਊਦੀਨ ਦੇ ਘਰੋਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਖੀਰਾ ਬਰਾਮਦ
    • iran will soon make a nuclear bomb  un organization warns
      ਈਰਾਨ ਜਲਦੀ ਬਣਾ ਲਵੇਗਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਬੰਬ! ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਦਿੱਤੀ...
    • is railways going to implement new rules  now reservation chart
      ਕੀ ਰੇਲਵੇ ਨਵਾਂ ਨਿਯਮ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹੈ? ਹੁਣ 8 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ...
    • hpv key factor for rise in cancer cases among indian youth
      ਦੇਸ਼ ’ਚ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ’ਚ ਵਾਧੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ‘ਹਿਊਮਨ...
    • maoists should lay down arms and join mainstream  shah
      ਮਾਓਵਾਦੀ ਹਥਿਆਰ ਸੁੱਟਣ ਤੇ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ : ਸ਼ਾਹ
    • mumbai mosques launched mobile app
      ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਲੋਕ ਐਪ ਰਾਹੀਂ ਅਜ਼ਾਨ ਸੁਣ ਸਕਣਗੇ
    • residents of karnail singh street forced to live a life of misery
      ਸੀਵਰੇਜ ਦੇ ਓਵਰਫਲੋਅ ਕਾਰਨ ਨਰਕ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਨੇ ਕਰਨੈਲ...
    • ਬਲਾਗ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ
    • space travel
      ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਤਜਰਬਾ : ਇਕ ਅਨੋਖੀ ਦੁਨੀਆ
    • space travel world india
      ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਤਜਰਬਾ : ਇਕ ਅਨੋਖੀ ਦੁਨੀਆ
    • why do indian students go abroad to study
      ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਕਿਉਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?
    • the security council has become a theater of protest
      ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਮੰਚ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਰੰਗਮੰਚ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ
    • finance ministry
      ਵਿੱਤ ਮੰਤਰਾਲਾ : ਮੰਨੋ ਜਾਂ ਨਾ ਮੰਨੋ ਪਰ ਅਣਡਿੱਠਤਾ ਨਾ ਕਰੋ
    • we are back to the post 9 11 situation
      ਅਸੀਂ 9/11 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ’ਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਹਾਂ
    • bye elections
      ਜ਼ਿਮਨੀ ਚੋਣ ਨਤੀਜਾ : ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਪੜਚੋਲ ਦੀ ਲੋੜ
    • drug addiction trend growing among women
      ‘ਮਹਿਲਾਵਾਂ ’ਚ ਵਧ ਰਿਹਾ’ ਨਸ਼ਾਖੋਰੀ ਦਾ ਰੁਝਾਨ!
    • how did trump appease iran and israel
      ਟਰੰਪ ਨੇ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬਹਿਲਾਇਆ?
    • a new people  s war for liberation from imperialism
      ਸਾਮਰਾਜ ਵਾਦ ਅਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਸੋਸ਼ਣ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਇਕ ਨਵਾਂ ਲੋਕ ਯੁੱਧ ਛਿੜੇਗਾ
    • google play
    • apple store

    Main Menu

    • ਪੰਜਾਬ
    • ਦੇਸ਼
    • ਵਿਦੇਸ਼
    • ਦੋਆਬਾ
    • ਮਾਝਾ
    • ਮਾਲਵਾ
    • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
    • ਖੇਡ
    • ਵਪਾਰ
    • ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ
    • ਗੈਜੇਟ

    For Advertisement Query

    Email ID

    advt@punjabkesari.in


    TOLL FREE

    1800 137 6200
    Punjab Kesari Head Office

    Jalandhar

    Address : Civil Lines, Pucca Bagh Jalandhar Punjab

    Ph. : 0181-5067200, 2280104-107

    Email : support@punjabkesari.in

    • Navodaya Times
    • Nari
    • Yum
    • Jugaad
    • Health+
    • Bollywood Tadka
    • Punjab Kesari
    • Hind Samachar
    Offices :
    • New Delhi
    • Chandigarh
    • Ludhiana
    • Bombay
    • Amritsar
    • Jalandhar
    • Contact Us
    • Feedback
    • Advertisement Rate
    • Mobile Website
    • Sitemap
    • Privacy Policy

    Copyright @ 2023 PUNJABKESARI.IN All Rights Reserved.

    SUBSCRIBE NOW!
    • Google Play Store
    • Apple Store

    Subscribe Now!

    • Facebook
    • twitter
    • google +