Jagbani

helo

Jagbani.in

ਸਾਨੂੰ ਦੁੱਖ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ opt-out ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹੋ।

ਪਰ ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ''Block'' ਸਿਲੈਕਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਾਂ ਫਿਰ ਭਵਿੱਖ 'ਚ ਤੁਸੀਂ ਨੋਟਿਫਿਕੇਸ਼ਨ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਥੱਲੇ ਦਿੱਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਾਲਨ ਕਰੋ।

  • ਇੱਥੇ ਜਾਓ Chrome>Setting>Content Settings
  • ਇੱਥੇ ਕਲਿਕ ਕਰੋ Content Settings> Notification>Manage Exception
  • "https://www.punjabkesri.in:443" ਦੇ ਲਈ Allow ਚੁਣੋ।
  • ਆਪਣੇ ਬ੍ਰਾਉਜ਼ਰ ਦੀ Cookies ਨੂੰ Clear ਕਰੋ।
  • ਪੇਜ ਨੂੰ ਰਿਫ੍ਰੈਸ਼( Refresh) ਕਰੋ।
Got it
  • JagbaniKesari TvJagbani Epaper
  • Top News

    MON, JUL 28, 2025

    1:39:49 AM

  • trump  s big statement  said    agreement reached on trade deal with eu

    ਟਰੰਪ ਦਾ ਵੱਡਾ ਬਿਆਨ: ਕਿਹਾ- 'ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ...

  • panchayat election results start coming in punjab

    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਪੰਚਾਇਤੀ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਐਲਾਨ, ਜਾਣੋ...

  • somy ali makes serious allegations against aditya pancholi

    ਸੋਮੀ ਅਲੀ ਨੇ ਆਦਿੱਤਿਆ ਪੰਚੋਲੀ 'ਤੇ ਲਾਏ ਗੰਭੀਰ...

  • 2 arrested for stealing gold biscuits in metro

    ਮੈਟਰੋ 'ਚ ਸੋਨੇ ਦੇ ਬਿਸਕੁਟ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ 'ਚ...

browse

  • ਪੰਜਾਬ
  • ਦੇਸ਼
    • ਦਿੱਲੀ
    • ਹਰਿਆਣਾ
    • ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ
    • ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
    • ਹੋਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
  • ਵਿਦੇਸ਼
    • ਕੈਨੇਡਾ
    • ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ
    • ਪਾਕਿਸਤਾਨ
    • ਅਮਰੀਕਾ
    • ਇਟਲੀ
    • ਇੰਗਲੈਂਡ
    • ਹੋਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖਬਰਾਂ
  • ਦੋਆਬਾ
    • ਜਲੰਧਰ
    • ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
    • ਕਪੂਰਥਲਾ-ਫਗਵਾੜਾ
    • ਰੂਪਨਗਰ-ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ
  • ਮਾਝਾ
    • ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
    • ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ
    • ਤਰਨਤਾਰਨ
  • ਮਾਲਵਾ
    • ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
    • ਲੁਧਿਆਣਾ-ਖੰਨਾ
    • ਪਟਿਆਲਾ
    • ਮੋਗਾ
    • ਸੰਗਰੂਰ-ਬਰਨਾਲਾ
    • ਬਠਿੰਡਾ-ਮਾਨਸਾ
    • ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ-ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ
    • ਫਰੀਦਕੋਟ-ਮੁਕਤਸਰ
  • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
    • ਪਾਰਟੀਜ਼
    • ਪਾਲੀਵੁੱਡ
    • ਬਾਲੀਵੁੱਡ
    • ਪੌਪ ਕੌਨ
    • ਟੀਵੀ
    • ਰੂ-ਬ-ਰੂ
    • ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾ
    • ਮੂਵੀ ਟਰੇਲਰਜ਼
  • ਖੇਡ
    • ਕ੍ਰਿਕਟ
    • ਫੁੱਟਬਾਲ
    • ਟੈਨਿਸ
    • ਹੋਰ ਖੇਡ ਖਬਰਾਂ
  • ਵਪਾਰ
    • ਨਿਵੇਸ਼
    • ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ
    • ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ
    • ਵਪਾਰ ਗਿਆਨ
  • ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ
  • ਗੈਜੇਟ
    • ਆਟੋਮੋਬਾਇਲ
    • ਤਕਨਾਲੋਜੀ
    • ਮੋਬਾਈਲ
    • ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ
    • ਐੱਪਸ
    • ਟੈਲੀਕਾਮ
  • ਦਰਸ਼ਨ ਟੀ.ਵੀ.
  • ਧਰਮ
  • ਅਜਬ ਗਜਬ
  • Home
  • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
  • ਦੇਸ਼
  • ਵਿਦੇਸ਼
  • ਖੇਡ
  • ਵਪਾਰ
  • ਧਰਮ
  • Google Play Store
  • Apple Store
  • E-Paper
  • Kesari TV
  • Navodaya Times
  • Jagbani Website
  • JB E-Paper

ਪੰਜਾਬ

  • ਦੋਆਬਾ
  • ਮਾਝਾ
  • ਮਾਲਵਾ

ਮਨੋਰੰਜਨ

  • ਬਾਲੀਵੁੱਡ
  • ਪਾਲੀਵੁੱਡ
  • ਟੀਵੀ
  • ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯਾਦਾ
  • ਪਾਰਟੀਜ਼
  • ਪੌਪ ਕੌਨ
  • ਰੂ-ਬ-ਰੂ
  • ਮੂਵੀ ਟਰੇਲਰਜ਼

Photos

  • Home
  • ਮਨੋਰੰਜਨ
  • ਖੇਡ
  • ਦੇਸ਼

Videos

  • Home
  • Latest News 2023
  • Aaj Ka Mudda
  • 22 Districts 22 News
  • Job Junction
  • Most Viewed Videos
  • Janta Di Sath
  • Siasi-te-Siasat
  • Religious
  • Punjabi Stars Interview
  • Home
  • Meri Awaz Suno News
  • Ludhiana-Khanna
  • ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਝੰਡਾ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲਾ ਸਿਰਕੱਢ ਸਿੱਖ ਨਾਇਕ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ

MERI AWAZ SUNO News Punjabi(ਨਜ਼ਰੀਆ)

ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਝੰਡਾ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲਾ ਸਿਰਕੱਢ ਸਿੱਖ ਨਾਇਕ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ

  • Edited By Anmol Tagra,
  • Updated: 13 Aug, 2024 04:45 PM
Ludhiana-Khanna
makhan singh who fought for freedom of kenya
  • Share
    • Facebook
    • Tumblr
    • Linkedin
    • Twitter
  • Comment

ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਸੀ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦੇਣੀਆਂ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਜ਼ਬਰ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਲਾਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਦੇ ਹੱਕ 'ਚ ਖੜ੍ਹਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਗਏ, ਉੱਥੇ ਹੱਕ-ਸੱਚ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤਾ। ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਇਕ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਨਾਇਕ ਸਨ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਝੰਡਾ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। 

ਸਾਲ 1950 ਵਿਚ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਕਿਸਵਾਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ‘ਉਹੂਰੂ ਸਾਸਾ’ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ‘ਫ੍ਰੀਡਮ ਨਾਓ’ ‘ਆਜ਼ਾਦੀ ਇਸੇ ਵੇਲੇ’। ਕੀਨੀਆ ਵਿਚਲੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਹਾਅ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਸਿਰਕੱਢ ਆਗੂ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰੇ ਸਨ। ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਕਰੀਬਨ 11 ਸਾਲ ਇਕਾਂਤਵਾਸ ਕੈਦ ਵੀ ਕੱਟੀ।

ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਅਣਵੰਡੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੁੱਜਰਾਵਾਲਾਂ ਦੇ ਘਰਜਾਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਸਾਲ 1913 ਵਿਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਦਾ 18 ਮਈ 1973 ਨੂੰ 59 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਬਾਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਸ਼ਿਰਾਜ਼ ਦੁੱਰਾਨੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੀਨੀਆ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮਾਤ ਭੂਮੀ ਜਿੰਨਾ ਹੀ ਪਿਆਰਾ ਸੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਕਵੀ ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕੀਨੀਆ ਵਿਚ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਅੰਡਰ-ਗਰਾਊਂਡ ਬਰਾਂਚ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਸਰਗਰਮ ਸਨ।

ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ ਦੇ ਪਿਤਾ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੰਦਨ ਵੀ ਨਾਇਰੋਬੀ ਵਿਖੇ ਰਹੇ ਸਨ। ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਦਨ ਦਾ ਜਨਮ ਵੀ ਨਾਇਰੋਬੀ ਵਿਚ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ ਚੰਦਨ ਅਤੇ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਚੰਗੇ ਦੋਸਤ ਸਨ। ਕੀਨੀਆ ਤੇ ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਜ਼ਰੀਨਾ ਪਟੇਲ ਆਪਣੇ ਲੇਖ ‘ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਐਂਡ ਦਿ ਗਦਰਾਈਟਸ’ ਵਿਚ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਦੱਸਦੇ ਹਨ।

ਜ਼ਰੀਨਾ ਪਟੇਲ ਦੀ ਬੀਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ ਮਹੀਨੇ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਜ਼ਰੀਨਾ ਪਟੇਲ ਨੇ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਦੀ 'ਅਨਕੁਆਇਟ - ਦੀ ਲਾਈਫ ਐਂਡ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ' ਨਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਲਿਖੀ ਸੀ। ਜ਼ਰੀਨਾ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਹੁਰਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ ਕਾਫੀ ਸਧਾਰਣ ਸੀ। ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸੁੱਧ ਸਿੰਘ ਜੱਬਲ ਇੱਕ ਤਰਖਾਣ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਰਾਮਗੜ੍ਹੀਆ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਈਸ਼ਰ ਕੌਰ ਸੀ।

ਜ਼ਰੀਨਾ ਪਟੇਲ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸੁੱਧ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਸੁਧਾਰਣ ਲਈ ਸਾਲ 1920 ਵਿਚ ਮੁਮਬਾਸਾ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੋਕ ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿਚ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਉਹ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੂੰ ਯੁਗਾਂਡਾ ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਕਾਰੀਗਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ - ਪੰਜਾਬ-ਹਰਿਆਣਾ 'ਚ ED ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਾਰਵਾਈ, ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਧਾਇਕ ਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਐਕਸ਼ਨ

ਇਸ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ 37,747 ਕਾਮਿਆਂ ਵਿਚੋਂ 28,254 ਵਾਪਸ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ ਜਦਕਿ 2,493 ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। 7000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਕਾਮੇ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ। ਜ਼ਰੀਨਾ ਪਟੇਲ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਸਾਲ 1921 ਦੇ ਆਉਂਦਿਆਂ ਆਉਂਦਿਆ ਕੀਨੀਆ ਵਿਚਲੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 22,822 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕੀਨੀਆ ਵਿਚ ਵੀ ਈਸਟ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ, ਈਸਟ ਅਫ਼ਰੀਕਨ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਰੋਸ ਦੀ ਲਹਿਰ ਜ਼ੋਰਾਂ ਸ਼ੋਰਾਂ ਨਾਲ ਵਗ਼ ਰਹੀ ਸੀ।

ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਨਾਇਰੋਬੀ ਵਿਚ ਕੁਝ ਛੋਟੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਪ੍ਰੈੱਸ ਖੋਲ੍ਹ ਲਈ ਸੀ। ਸਾਲ 1927 ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਧੀ ਕੁਲਵੰਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਨਾਇਰੋਬੀ ਲੈ ਕੇ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਦਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਲ 1895 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਇੱਧਰ ਵੱਲ੍ਹ ਜਾਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਸਨ, ਪਹਿਲੇ 500 ਪੰਜਾਬੀ ਕਾਰੀਗਰ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਅਲੀਭਾਈ ਜੀਵਨਜੀ ਲੈ ਕੇ ਗਏ ਸਨ।

ਪੰਜਾਬ ਸਣੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਲਈ ਹੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸਗੋਂ ਕੀਨੀਆ, ਯੁਗਾਂਡਾ ਸਣੇ ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਖਿੱਤੇ ਵਿਚ ਬਸਤੀਵਾਦ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿਚ ਵੀ ਮੋਹਰੀ ਰੋਲ ਅਦਾ ਕੀਤਾ। ਜ਼ਰੀਨਾ ਪਟੇਲ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਲ 1927 ਕੀਨੀਆ ਵਚ ਬਸਤੀਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਂ ਸੀ। ਇਸੇ ਸਾਲ ਜੋਮੋ ਕੀਨੀਓਟਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਜੋਹਨਸਟੋਨ ਕਮਾਓ ਨੇ ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਜੋਮੋ ਕੀਨੀਓਟਾ ਕੀਨੀਆ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੀ ਬਣੇ ਸਨ। ਇਸੇ ਸਾਲ ਹੀ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਵੀ ਮੁੜ ਉਭਾਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜ਼ਰੀਨਾ ਲਿਖਦੇ ਹਨ 1926 ਵਿਚ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਨਾਮ ਕਿਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਸਭਾ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਅਧਾਰ ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੀ। ਉਹ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਦੋ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਨੂੰ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋਈ ਸੀ, ਤਿੰਨ ਨੂੰ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅੱਠ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਹੋਈ ਅਤੇ 20 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਡਿਪੋਰਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਜ਼ਰੀਨਾ ਪਟੇਲ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਮੇਂ ਦਾ ਅਸਰ ਜ਼ਰੂਰ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਉੱਤੇ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1857 ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜੰਗ, ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ, ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲੇ ਬਾਗ਼ ਦਾ ਕਤਲਿਆਮ ਬਾਰੇ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ 'ਤੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਲੈਨਿਨ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਵਾਦ ਬਾਰੇ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ ਹੋਵੇਗਾ।

ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧਿੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ‘ਕਾਵਿ ਫ਼ੁਲਵਾੜੀ’ ਨਾਂ ਦੇ ਇਕ ਸਮੂਹ ਦੀ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਸਾਲ 1935 ਵਿਚ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇੰਡੀਅਨ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਸਕੱਤਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂਦੀ ਉਮਰ 22 ਸਾਲ ਸੀ। ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿਹੜਾ ਕੰਮ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤਾ ਉਹ ਸੀ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲਣਾ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ‘ਨੌਨ ਰੇਸ਼ੀਅਲ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ’ ਕਮੇਟੀ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਯੂਨੀਅਨ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੱਥ ਅਤੇ ਸਾਈਕਲੋਸਟਾਈਲ ਨਾਲ ਪਰਚੇ ਲਿਖ ਕੇ ਵੰਡਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਇਹ ਪਰਚੇ ਗੁਰਮੁਖੀ, ਉਰਦੂ, ਗੁਜਰਾਤੀ, ਸਵਾਹਿਲੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਜ਼ਰੀਨਾ ਪਟੇਲ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਲ 1937 ਵਿੱਚ ਤਾਗਾਨਈਕਾ, ਦਰ ਏਸ ਸਾਲਾਮ ਤਾਗਾਨਿਕਾ ਦੇ ਕਾਮੇ ਇਸ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਮਗਰੋਂ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲਕੇ ਲੇਬਰ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਆਫ ਈਸਟ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਵੱਡੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਚੁੱਕੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਵਾਇਆ।

ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਗਿਆਤਾ ਸਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਕਾਂਡ ਜਾਂ ਰਸਮੀ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਸ਼ਿਰਾਜ਼ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਈਚਾਰਾ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਘੁਲਦਾ ਮਿਲਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਪੀਓ ਗਾਮਾ ਪਿੰਟੋ ਜਿਹੇ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਨੇ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ। ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੰਦਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਹ ਗੁੜ੍ਹਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਮਿਲੀ ਸੀ।

ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ, ਬੱਬਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ, ਜੈਤੋਂ ਦਾ ਮੋਰਚਾ ਵੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਉੱਤੇ ਵੀ ਰਿਹਾ। 28 ਦਸੰਬਰ 1939 ਨੂੰ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਪਰਤ ਗਏ ਸਨ। ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸਨ ਕਿ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਝੰਡੇ ਹੇਠਾਂ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤੋਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਨਾਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਣਗੇ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬੰਬਈ ਤੋਂ ਉੱਤਰਨ ਮਗਰੋਂ 500 ਮੀਲ ਤੋਂ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਦੀ ਇੱਕ ਕੱਪੜਾ ਮਿੱਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਲੈ ਲਈ ਸੀ।। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਡੱਕ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 5 ਮਈ 1940 ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਲ 1942 ਤਕ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਰਹੇ। ਇਸ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਘਰਜਾਕ ਵਿਚ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਤਹਿਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ‘ਦਾਸ ਕੈਪੀਟਲ’ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ‘ਜੰਗ ਏ ਅਜ਼ਾਦੀ’ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੇ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਾਪਸ ਪਰਤਣ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ‘ਕੁਇੱਟ ਆਰਡਰ’ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਹਿੰਦਪਾਲ ਸਿੰਘ ਜੱਬਲ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਗਸਤ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਪਰਤਣ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਲ 1949 ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।

ਉਹ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਕ ਤਕਰੀਰ ਮਗਰੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ 15 ਮਈ,1950 ਵਿਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਕਤੂਬਰ 1961 ਤੱਕ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਜਾਂ ਮੁਕੱਦਮੇ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਇਕੱਲਿਆਂ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਲਈ ਨਾਇਰੋਬੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵੀ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਫਰੈੱਡ ਕੁਬਾਈ ਨਾਮ ਦੇ ਆਗੂ ਨੂੰ ਵੀ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸਿਆਸੀ ਜਾਂ ਗ਼ੈਰ ਸਿਆਸੀ ਅਹੁਦਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਾਦਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ।

ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਆਤਮਜੀਤ ਦਾ ਨਾਟਕ ਮੰਗੂ ਕਾਮਰੇਡ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ’ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਤਮ ਕਥਾ ਵੀ ਲਿਖੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਂ ‘ਕਾਮਰੇਡ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ’ ਹੈ। ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਨੀਆ ਵਿਚ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਲਿਖੀ ਸੀ। ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਲਿਖ਼ਤਾਂ 20,000 ਪੰਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਨਾਇਰੋਬੀ ਵਿੱਚ ਪਈਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਖ਼ਸਤਾ ਹੈ।

  • Makhan Singh
  • Kenya
  • Independence
  • Freedom
  • Freedom Fighter
  • ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ
  • ਕੀਨੀਆ
  • ਆਜ਼ਾਦੀ

'ਖੋ ਖੋ' ਗੁੰਮਨਾਮੀ ਤੋਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਖ਼ਰ ਤੱਕ

NEXT STORY

Stories You May Like

  • supreme court importance of freedom of expression
    ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਸਮਝਣ ਨਾਗਰਿਕ, ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੀ ਸਲਾਹ
  • fauja singh passes away
    ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ : ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਸਿੱਖ ਦੌੜਾਕ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦਾ 114 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ 'ਚ ਦਿਹਾਂਤ
  • cm mann on fauja singh
    ਉੱਘੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਿੱਖ ਦੌੜਾਕ ਫੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ 'ਤੇ CM ਮਾਨ ਵੱਲੋਂ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ
  • delhi police conducts checking independence day
    ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਸ ਨੇ ਚਲਾਈ ਚੈਕਿੰਗ ਮੁਹਿੰਮ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਖਾਮੀਆਂ ਦੀ ਕੀਤੀ ਪਛਾਣ
  • sacrilege  punjab  amritsar  sikh organizations
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਫਿਰ ਵਾਪਰੀ ਬੇਅਦਬੀ ਦੀ ਘਟਨਾ, ਸਿੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਇਕੱਠ
  • group of sikh pilgrims to go to pakistan
    ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਵੇਗਾ ਸਿੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਜਥਾ, SGPC ਨੇ ਮੰਗੇ ਪਾਸਪੋਰਟ
  • no relation with crime
    ''ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਅਪਰਾਧਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ''
  • jathedar gargajj
    ਪੰਚ ਬਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਚੰਨਣਵਾਲ ਦਾ ਜਥੇਦਾਰ ਗੜਗੱਜ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸਨਮਾਨ, ਗੁਰੂ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਅਪਣਾਉਣ ਦਾ ਲਿਆ ਸੰਕਲਪ
  • panchayat election results start coming in punjab
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਪੰਚਾਇਤੀ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਐਲਾਨ, ਜਾਣੋ ਕਿੱਥੋਂ ਕਿਸ ਨੇ ਮਾਰੀ ਬਾਜ਼ੀ
  • suman rani  sarpanch of village dhesian kahna
    296 ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਜੇਤੂ ਰਹੀ ਸੁਮਨ ਰਾਣੀ ਬਣੀ ਪਿੰਡ ਢੇਸੀਆਂ ਕਾਹਨਾਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਸਰਪੰਚ
  • jalandhar oxygen plant civil hospital s three patients die
    ਜਲੰਧਰ : ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਟ੍ਰਾਮਾ ਸੈਂਟਰ 'ਚ ਆਕਸੀਜਨ ਪਲਾਂਟ 'ਚ ਆਈ ਖਰਾਬੀ, ਤਿੰਨ...
  • there will be a chakka jam of government buses
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਬੱਸਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ ਵੱਡੀ ਮੁਸੀਬਤ! 29...
  • gunfiring big incident in jalandhar
    ਜਲੰਧਰ 'ਚ ਵੱਡੀ ਵਾਰਦਾਤ! ਦਿਨ-ਦਿਹਾੜੇ ਇਸ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਚੱਲੀਆਂ ਗੋਲ਼ੀਆਂ, ਸਹਿਮੇ...
  • heavy rains to occur in punjab on 28th 29th
    ਪੰਜਾਬ 'ਚ 28, 29 ਤਾਰੀਖ਼ ਨੂੰ ਪਵੇਗਾ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ, ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ,...
  • major action by jalandhar police commissionerate  6 drug smugglers arrested
    ਜਲੰਧਰ ਪੁਲਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰੇਟ ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਾਰਵਾਈ, 6 ਨਸ਼ਾ ਤਸਕਰ ਕੀਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ
  • harjot singh bains announces rs 400 crore scheme for renovation of computer labs
    ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ, ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦਾ...
Trending
Ek Nazar
panchayat election results start coming in punjab

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਪੰਚਾਇਤੀ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਐਲਾਨ, ਜਾਣੋ ਕਿੱਥੋਂ ਕਿਸ ਨੇ ਮਾਰੀ ਬਾਜ਼ੀ

there will be a chakka jam of government buses

ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਬੱਸਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ ਵੱਡੀ ਮੁਸੀਬਤ! 29...

alarm bell for punjabis water level rises in pong dam

ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਲਈ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ! BBMB ਨੇ ਖੋਲ੍ਹ 'ਤੇ ਫਲੱਡ ਗੇਟ, ਇਸ ਡੈਮ 'ਚ...

pakistan honour on us centcom chief

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ CENTCOM ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਸਰਵਉੱਚ ਫੌਜੀ ਸਨਮਾਨ

passengers bus crashes

ਯਾਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਬੱਸ ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਰ, 9 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ

snake entered the in the pants of a sleeping boy

ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਪੈਂਟ 'ਚ ਵੜ੍ਹ ਗਿਆ ਸੱਪ! Video ਦੇਖ ਅੱਡੀਆਂ ਰਹਿ ਜਾਣਗੀਆਂ...

sri lankan president dissanayake to visit maldives

ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦਿਸਾਨਾਯਕੇ ਕਰਨਗੇ ਮਾਲਦੀਵ ਦਾ ਦੌਰਾ

israel stops ship carrying relief supplies

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਲਈ ਰਾਹਤ ਸਮੱਗਰੀ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ

forest fire in turkey

ਤੁਰਕੀ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ 'ਚ ਭਿਆਨਕ ਅੱਗ, ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਲੋਕ ਵਿਸਥਾਪਿਤ

heavy rain  in china

ਚੀਨ 'ਚ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ, 3 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ

semi trailer tractor collided with minibus

ਸੈਮੀ-ਟ੍ਰੇਲਰ ਟਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਮਿੰਨੀ ਬੱਸ ਦੀ ਟੱਕਰ, 6 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ

french citizen charged in drug case

ਡਰੱਗ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਨਾਗਰਿਕ 'ਤੇ ਲੱਗੇ ਦੋਸ਼

rsf announces formation of government in sudan

RSF ਨੇ ਸੁਡਾਨ 'ਚ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕੀਤਾ ਗਠਨ

gujaratis scammed in us

ਅਮਰੀਕਾ 'ਚ ਸੱਤ ਗੁਜਰਾਤੀਆਂ ਨੇ 9.5 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕੀਤਾ ਘੁਟਾਲਾ

air strikes between russia and ukraine

ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਵਿਚਕਾਰ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ, ਚਾਰ ਮੌਤਾਂ

heavy rains in  western punjab

ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ, ਹੁਣ ਤੱਕ 266 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ

3870 nasa employees resigned

ਨਾਸਾ ਦੇ 3,870 ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦਿੱਤਾ ਅਸਤੀਫ਼ਾ!

weather for punjab till july 27 28 29 and 30

ਪੰਜਾਬ 'ਚ 27,28,29 ਤੇ 30 ਨੂੰ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਮੌਸਮ, ਪੜ੍ਹੋ Weather Update

Daily Horoscope
    Previous Next
    • ਬਹੁਤ-ਚਰਚਿਤ ਖ਼ਬਰਾਂ
    • how to track lost phone after switched off
      ਇੰਝ ਲੱਭੇਗਾ ਚੋਰੀ ਹੋਇਆ ਫੋਨ, ਕਰ ਲਓ ਬਸ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਸੈਟਿੰਗ
    • uk visa
      ਹੁਣ UK ਜਾਣ ਦਾ ਸੁਫ਼ਨਾ ਕਰੋ ਪੂਰਾ, ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ 'ਚ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਵਰਕ ਵੀਜ਼ਾ
    • punjab political analysis
      ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਿਆਸਤ 'ਚ ਹਲਚਲ! ਛਿੜੀ ਨਵੀਂ ਚਰਚਾ
    • police achieve success during drug checking
      ਨਸ਼ਿਆਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਚੈਕਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਪੁਲਸ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਸਫਲਤਾ, ਗਾਂਜੇ ਤੇ ਨਸ਼ੀਲੀਆਂ...
    • aniruddhacharya controversy apology
      ਕੁੜੀਆਂ ਬਾਰੇ ਦਿੱਤੇ ਬਿਆਨ ਲਈ ਕਥਾਵਾਚਕ ਅਨਿਰੁੱਧਾਚਾਰਿਆ ਨੇ ਮੰਗੀ ਮੁਆਫ਼ੀ! ਆਖ਼ੀ...
    • major accident bus skids off road
      ਵੱਡਾ ਹਾਦਸਾ: ਸੜਕ ਤੋਂ ਤਿਲਕਣ ਕਾਰਨ ਪਹਾੜੀ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਡਿੱਗੀ ਬੱਸ, 18 ਲੋਕਾਂ ਦੀ...
    • birthright citizenship trump
      ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ birthright citizenship! Trump ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ
    • mp amritpal singh supreme court
      MP ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦਾ ਰੁਖ਼! ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਪਹੁੰਚੀ ਵਕੀਲਾਂ...
    • earthquake
      ਤੜਕੇ 4 ਵਜੇ ਕੰਬ ਗਈ ਧਰਤੀ ! ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੁੱਕ ਗਏ ਸਾਹ
    • big news related to 17 thousand ration depots in punjab
      ਪੰਜਾਬ ਦੇ 17 ਹਜ਼ਾਰ ਰਾਸ਼ਨ ਡਿਪੂਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਵੱਡੀ ਖ਼ਬਰ, ਮੁਫ਼ਤ ਰਾਸ਼ਨ ਨੂੰ ਲੈ...
    • half shoulder lehenga choli are giving a modern look to young women
      ਮੁਟਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਡਰਨ ਲੁਕ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਫ ਸ਼ੋਲਡਰ ਲਹਿੰਗਾ ਚੋਲੀ
    • ਨਜ਼ਰੀਆ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ
    • top 10 news
      ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹੋਵੇਗੀ ਹੋਮਗਾਰਡਾਂ ਦੀ ਭਰਤੀ ਤੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਬਾਰਡਰ ਟਪ ਗਿਆ BSF...
    • silence can bring distance in relationships
      ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ’ਚ ਦੂਰੀਆਂ ਲਿਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ‘ਚੁੱਪ’, ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ...
    • social media remedies
      ਤੁਸੀਂ ਵੀ Internet ਤੋਂ ਦੇਖ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹੋ ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖ਼ੇ ਤਾਂ ਹੋ ਜਾਓ ਸਾਵਧਾਨ...
    • if you want to become a doctor then definitely read this news
      ਡਾਕਟਰ ਬਣਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹੋ ਇਹ ਖ਼ਬਰ, ਘੱਟ ਬਜਟ 'ਚ ਤੁਹਾਡਾ ਸੁਫ਼ਨਾ ਹੋ...
    • hijrat nama 88 s kishan singh sandhu
      ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 88 :  ਸ. ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
    • hijrat nama 87  prof  rattan singh jaggi patiala
      ਹਿਜਰਤ ਨਾਮਾ 87 :  ਪ੍ਰੋ. ਰਤਨ ਸਿੰਘ ਜੱਗੀ ਪਟਿਆਲਾ
    • 1947 hijratnama 86  ajit singh patiala
      1947 ਹਿਜ਼ਰਤਨਾਮਾ 86 : ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪਟਿਆਲਾ
    • air pollution is extremely dangerous for the heart
      ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਿਲ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ਤਰਨਾਕ
    • bjp 6 member committee starts investigation into desecration of dr ambedkar
      ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਅਪਮਾਨ ਮਾਮਲੇ 'ਚ BJP ਦੇ 6 ਮੈਂਬਰੀ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ...
    • 1947 hijratnama 85  dalbir singh sandhu
      1947 ਹਿਜ਼ਰਤਨਾਮਾ 85 : ਦਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
    • google play
    • apple store

    Main Menu

    • ਪੰਜਾਬ
    • ਦੇਸ਼
    • ਵਿਦੇਸ਼
    • ਦੋਆਬਾ
    • ਮਾਝਾ
    • ਮਾਲਵਾ
    • ਤੜਕਾ ਪੰਜਾਬੀ
    • ਖੇਡ
    • ਵਪਾਰ
    • ਅੱਜ ਦਾ ਹੁਕਮਨਾਮਾ
    • ਗੈਜੇਟ

    For Advertisement Query

    Email ID

    advt@punjabkesari.in


    TOLL FREE

    1800 137 6200
    Punjab Kesari Head Office

    Jalandhar

    Address : Civil Lines, Pucca Bagh Jalandhar Punjab

    Ph. : 0181-5067200, 2280104-107

    Email : support@punjabkesari.in

    • Navodaya Times
    • Nari
    • Yum
    • Jugaad
    • Health+
    • Bollywood Tadka
    • Punjab Kesari
    • Hind Samachar
    Offices :
    • New Delhi
    • Chandigarh
    • Ludhiana
    • Bombay
    • Amritsar
    • Jalandhar
    • Contact Us
    • Feedback
    • Advertisement Rate
    • Mobile Website
    • Sitemap
    • Privacy Policy

    Copyright @ 2023 PUNJABKESARI.IN All Rights Reserved.

    SUBSCRIBE NOW!
    • Google Play Store
    • Apple Store

    Subscribe Now!

    • Facebook
    • twitter
    • google +