ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕੌਫੀ ਅਤੇ ਚਾਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਦਾਰਥ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜਿਕ ਇਕੱਠਾਂ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਚਾਹੇ ਸਵੇਰ ਦੀ ਤਾਜ਼ਗੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ ਗੱਪਸ਼ਪ, ਕੌਫੀ ਦਾ ਇਕ ਕੱਪ ਸਾਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇਕਰ ਇਹ ਕੌਫੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਮੰਨਦੇ ਹਾਂ, ਅਸਲ ਵਿਚ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਨਾ ਹੋਵੇ?
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ ਕੁਝ ਖ਼ਬਰਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੌਫੀ ਪਾਊਡਰ ਵਿਚ ਕਾਕਰੋਚ ਵਰਗੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੀ ਮਿਲਾਵਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ’ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਤੋੜਦਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਹਨ। ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਇਕ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਕੌਫੀ ਪਾਊਡਰ ਵਿਚ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੀ ਕਿਸੇ ਲਈ ਘਿਨੌਣਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਡਰਾਉਣੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਕ ਹਕੀਕਤ ਹੈ ਜੋ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਅਧਿਐਨਾਂ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਘੱਟ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਕੌਫੀ ਪਾਊਡਰ ਵਿਚ ਕੀੜੇ, ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਸ਼ੁੱਧੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਵਿਚ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਲਾਗਤ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਘੱਟ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਉਤਪਾਦਨ ਇਕਾਈਆਂ ਸਫਾਈ ਦੇ ਮਿਆਰਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਾਕਰੋਚ ਵਰਗੇ ਕੀੜੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਕੌਫੀ ਨੂੰ ਅਸ਼ੁੱਧ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵੀ ਕੱਢ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਖੁਰਾਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੁੱਲ ਵੀ ਹੈ, ਇਹ ਇਕ ਗੰਭੀਰ ਮੁੱਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਵਿਚ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਤੱਤਾਂ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਅਜਿਹੀ ਮਿਲਾਵਟ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਸੰਦ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਵੀ ਸਵਾਲ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਕੌਫੀ ਦੇ ਸਾਬਤ ਬੀਨਜ਼ ਨੂੰ ਪੀਸ ਕੇ ਕੌਫੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦਾ ਕੋਈ ਡਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੀ ਕੌਫੀ ਪਾਊਡਰ ’ਚ ਮਿਲਾਵਟ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੁੱਧ, ਮਸਾਲੇ, ਸ਼ਹਿਦ, ਘਿਓ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਅਨਾਜ ਵਰਗੀਆਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਮਿਲਾਵਟ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਪਾਣੀ, ਯੂਰੀਆ ਜਾਂ ਡਿਟਰਜੈਂਟ ਮਿਲਾਉਣ ਦੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਆਮ ਹਨ। ਮਸਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਨਕਲੀ ਰੰਗ, ਚੂਰਾ ਜਾਂ ਇੱਟਾਂ ਦਾ ਪਾਊਡਰ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਦ ’ਚ ਚੀਨੀ ਦਾ ਸ਼ਰਬਤ ਅਤੇ ਘਿਓ ’ਚ ਬਨਸਪਤੀ ਤੇਲ ਦੀ ਮਿਲਾਵਟ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਮਿਲਾਵਟ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਆਦ ਜਾਂ ਗੁਣਵੱਤਾ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਾਕਰੋਚ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕੀੜੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਦੇ ਵਾਹਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕੌਫੀ ਪੀਣ ਨਾਲ ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਐਲਰਜੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਿਲਾਵਟੀ ਭੋਜਨਾਂ ਵਿਚ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਕਲੀ ਰੰਗ ਜਾਂ ਰੱਖਿਅਕ, ਕੈਂਸਰ, ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਨੈਤਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਇਹ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸਘਾਤ ਹੈ। ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਜਾਂ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੋ ਭੋਜਨ ਖਾਂਦੇ ਜਾਂ ਪੀਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਭੋਜਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਅਤੇ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਮਿਲਾਵਟ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ, ਲਾਗਤ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਦੌੜ ਵਿਚ ਕੁਝ ਨਿਰਮਾਤਾ ਘੱਟ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਫਾਈ ਦੇ ਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੂਜਾ, ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਨਿਰੀਖਣ ਦੀ ਘਾਟ। ਤੀਜਾ, ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਘਾਟ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਮਿਲਾਵਟੀ ਉਤਪਾਦ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਤਾਂ ਹੀ ਹੱਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਸਾਰੇ ਹਿੱਤਧਾਰਕ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਖ਼ਤ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਨਿਰੀਖਣ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭੋਜਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੈਕੇਜਿੰਗ ’ਤੇ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਘਰ ਵਿਚ ਕੌਫੀ ਬੀਨਜ਼ ਪੀਸਣ ਜਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਰਗੇ ਬਦਲ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੀ ਕੌਫੀ ਪਾਊਡਰ ’ਚ ਮਿਲਾਵਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭੋਜਨਾਂ ਵਿਚ ਜਾਨਵਰ-ਆਧਾਰਿਤ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਸਿਹਤ ਸੰਕਟ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਅਤੇ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਹਮਲਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਭੋਜਨ ਵਿਚ ਮਿਲਾਵਟ ਵਿਰੁੱਧ ਇਕਜੁੱਟ ਹੋਈਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਈਏ।
ਰਜਨੀਸ਼ ਕਪੂਰ
ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖੁਫੀਆ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਇੰਨਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਿਵੇਂ
NEXT STORY 
