ਭਾਰਤ ’ਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕਰਕੇ ‘ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ’ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨਿਵਾਰਨ ਕਾਨੂੰਨ 1988 ਲਾਗੂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਏ ਜਾਣ ’ਤੇ 4 ਤੋਂ 10 ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਅਤੇ ਜੁਰਮਾਨਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦੇਸ਼ ’ਚ ‘ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ’ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ‘ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ’ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਪਿਛਲੇ 15 ਦਿਨਾਂ ’ਚ ਫੜੇ ਗਏ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹੇਠਾਂ ਦਰਜ ਹਨ :
* 16 ਮਈ, 2025 ਨੂੰ ਸੀ. ਬੀ. ਆਈ. ਨੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ‘ਬੱਦੀ’ ’ਚ ਕਰਮਚਾਰੀ ਪ੍ਰੋਵੀਡੈਂਟ ਫੰਡ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਖੇਤਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਰਵੀ ਆਨੰਦ ਵਿਰੁੱਧ 2022 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2024 ਤੱਕ ਬਣਾਈ ਗਈ ‘ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ’ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਵੀ ਆਨੰਦ ਨੂੰ ਸੀ. ਬੀ. ਆਈ. ਨੇ 10 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਰਿਸ਼ਵਤ ਲੈਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਨਵੰਬਰ 2024 ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ।
* 24 ਮਈ, 2025 ਨੂੰ ਓਡਿਸ਼ਾ ਦੇ ‘ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ’ ’ਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਰੋਕੂ ਚੌਕਸੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਕ ਜੂਨੀਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ‘ਸੁਸ਼ਾਂਤ ਕੁਮਾਰ ਸੇਠੀ’ ਨੂੰ ‘ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ’ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਕੇ ਉਸ ਕੋਲੋਂ 55 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਨਕਦ ਅਤੇ 1.4 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸੋਨਾ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਆਮਦਨ ਦੇ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸੋਮਿਆਂ ਤੋਂ 340 ਫੀਸਦੀ ਵੱਧ ਹੈ।
* 25 ਮਈ, 2025 ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਾਨਪੁਰ ’ਚ 2016 ’ਚ ਰਿਟਾਇਰਡ ਹੋਏ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ‘ਐੱਸ. ਪੀ. ਪੁਤੂਰਾਮ’ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ‘ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ’ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਿਗਆ। 2023 ’ਚ ‘ਪੁਤੂਰਾਮ’ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਬੇਟੇ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਜਾਂਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਸਵਾ ਦੋ ਸਾਲ ਦੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਿਕ ‘ਪੁਤੂਰਾਮ’ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ’ਚ ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 1.05 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਰਚ ਕੀਤੇ।
* 26 ਮਈ, 2025 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਸ ਦੀ ਬਰਖਾਸਤ ਮਹਿਲਾ ਕਾਂਸਟੇਬਲ ‘ਅਮਨਦੀਪ ਕੌਰ’ ਨੂੰ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਬਿਊਰੋ ‘ਬਠਿੰਡਾ’ ਨੇ ‘ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ’ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ’ਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ। ਅਮਨਦੀਪ ਦੇ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਮਕਾਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪਾਸ਼ ਕਾਲੋਨੀ ’ਚ ਇਕ ਪਲਾਟ, ਇਕ ਕਾਲੀ ਥਾਰ, ਇਕ ਮਹਿੰਗੀ ਘੜੀ, ਇਕ ਫੋਨ, ਇਕ ਬੁਲੇਟ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਅਤੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਜਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।
* 28 ਮਈ, 2025 ਨੂੰ ਸੀ. ਬੀ. ਆਈ. ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੇ ‘ਰਾਏਪੁਰ’ ਸਥਿਤ ਇੰਡੀਅਨ ਆਡਿਟ ਅਕਾਊਂਟ ਡਿਪਾਰਟਮੈਂਟ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਡਿਟ ਅਧਿਕਾਰੀ ‘ਸੰਜੇ ਕੁਮਾਰ ਅਚਾਰੀਆ’ ਵਿਰੁੱਧ ‘ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ’ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤਾ। ਸੰਜੇ ਕੁਮਾਰ ’ਤੇ 1 ਜਨਵਰੀ, 2013 ਤੋਂ 31 ਮਾਰਚ, 2025 ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਬੇਟੇ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਲਗਭਗ 3.32 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਮੁੱਲ ਦੀਆਂ ਚੱਲ-ਅਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਹੈ।
* 31 ਮਈ, 2025 ਨੂੰ ਓਡਿਸ਼ਾ ’ਚ ਸੂਬਾਈ ਚੌਕਸੀ ਵਿਭਾਗ (ਵਿਜੀਲੈਂਸ) ਵਲੋਂ ਚੀਫ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਬੈਕੁੰਠ ਨਾਥ ਸਾਰੰਗੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਸੇਵਾਕਾਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ‘ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ’ ਦੇ ਦੋਸ਼ ’ਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਾਰੰਗੀ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ’ਤੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਛਾਪਿਆਂ ’ਚ 2.56 ਕਰੋੜ ਨਕਦ, 2 ਬਹੁਮੰਜ਼ਿਲਾ ਇਮਾਰਤਾਂ, 2 ਫਲੈਟ, 7 ਮਹਿੰਗੇ ਪਲਾਟ, 1.5 ਕਰੋੜ ਦੀ ਬੈਂਕ ਜਮ੍ਹਾ ਰਾਸ਼ੀ, ਸ਼ੇਅਰ, ਮਿਊਚੁਅਲ ਫੰਡ ਅਤੇ ਬੀਮੇ ’ਚ 2.7 ਕਰੋੜ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼, 1.141 ਕਿਲੋ ਸੋਨਾ, 15 ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਘੜੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਕੀਮਤੀ ਸਾਮਾਨ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ।
* 31 ਮਈ, 2025 ਨੂੰ ਹੀ ਸੀ. ਬੀ. ਆਈ. ਨੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ’ਚ ਸੀ. ਏ. ਜੀ. ਦਫਤਰ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ‘ਵੀਰੇਂਦਰ ਪਟੇਲ’ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ‘ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ’ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ।
‘ਵੀਰੇਂਦਰ ਪਟੇਲ’ ਵਲੋਂ 31 ਜੁਲਾਈ, 2007 ਤੋਂ 31 ਮਈ, 2024 ਵਿਚਾਲੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ 3.89 ਕਰੋੜ ਦੀਆਂ ਚੱਲ-ਅਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।
* 31 ਮਈ, 2025 ਨੂੰ ਹੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ‘ਲਖਨਊ’ ’ਚ ਵਿਜੀਲੈਂਸ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਾਸਿਕਿਊਸ਼ਨ (ਮੁਕੱਦਮੇ) ਦੇ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ‘ਵੀਰੇਂਦਰ ਵਿਕਰਮ’ ਵਿਰੁੱਧ ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਕਰੀਬ 86 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਇਦਾਦ ਮਿਲਣ ’ਤੇ ਐੱਫ. ਆਈ. ਆਰ. ਦਰਜ ਕੀਤੀ।
ਨੈਸ਼ਨਲ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਕਾਰਡ ਿਬਊਰੋ ਦੀ 2022 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ’ਚ ਫੜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਿਰਫ 39.60 ਫੀਸਦੀ ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਬਾਕੀ ਮੁਲਜ਼ਮ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀਆਂ ਖਾਮੀਆਂ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪੈਰਵੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਛੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਅਹੁਦਿਆਂ ’ਤੇ ਬੈਠੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ’ਚ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਖੌਫ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ’ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦੀ ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਮੁਲਜ਼ਮਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸਖਤ ਤੋਂ ਸਖਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਕੇ ਫਾਸਟ ਟ੍ਰੈਕ ਅਦਾਲਤਾਂ ’ਚ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ ਇਸ ਰੋਗ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲ ਸਕੇ।
–ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਸਪਾ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧਦਾ ਪਾੜਾ
NEXT STORY 
