ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਹੈ। ਚੈਟ ਜੀ. ਪੀ. ਟੀ., ਗ੍ਰੋਕ ਆਦਿ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਚੈਟ ਜੀ. ਪੀ. ਟੀ ’ਤੇ ਆਪਣਾ ਹੋਮਵਰਕ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਜੀ. ਪੀ. ਟੀ. ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਲੋਕ ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਲੇਖ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਇਕ ਬੱਚੇ ਨੇ ਜੀ. ਪੀ. ਟੀ. ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਗਣਿਤ ਦੇ ਕਈ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਪਤਾ।’’ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਤੂੰ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਲਵੇਂ।’’
ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਚੈਟ ਜੀ. ਪੀ. ਟੀ. ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕਲਾਸ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਬੋਸਟਨ ਸਥਿਤ ਨਾਰਦਰਨ ਈਸਟਰਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਇਕ ਮਾਮਲਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਕਦੇ ਚੈਟ ਜੀ. ਪੀ. ਟੀ. ਦੀ ਮਦਦ ਨਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਖੁਦ ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਚਲਾਕੀ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀਤੀ।
ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਖੁਦ ਇਸ ਦੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਬਾਰੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨੇ ਤਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਖੈਰ, ਜੋ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਨਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਹਾਂ, ਇਸ ਦੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਕੋਈ ਵੀ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਸਬੰਧੀ ਮੌਜੂਦਾ ਚਿੰਤਾ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ, ਆਈ. ਬੀ. ਐੱਮ , ਗੂਗਲ, ਐਮਾਜ਼ਾਨ, ਸਪੋਟੀਫਾਈ ਆਦਿ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਆਪਣੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਛਾਂਟ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਕ ਸਮੇਂ, ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਬਰਖਾਸਤਗੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਕਰਮਚਾਰੀ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਮਿਆਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਕੰਪਨੀਆਂ ਕਹਿ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ, ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਜਾਂ ਕੰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਕੇ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਆਧੁਨਿਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲਈ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਬੋਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਲਾਟਰੀ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਕਿਸੇ ਦਾ ਵੀ ਨਾਂ ਆਇਆ, ਉਹ ਬਾਹਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਹੈਰਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਕ ਔਰਤ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸਾਫਟ ਵਿਚ 25 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਦੌਰਾਨ, ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਇਕ ਵੀ ਦਿਨ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਨਹੀਂ ਲਈ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਇਕ ਹੋਰ ਔਰਤ ਬੀਮਾਰ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਔਰਤ ਨੇ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਮਦਦ ਮੰਗਦੇ ਹੋਏ ਲਿਖਿਆ। ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਕੰਮ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸੋ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਖਰਚਾ ਇਕ ਦਿਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚੱਲੇਗਾ।
ਇਕ ਔਰਤ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸੀ. ਈ. ਓ. ਨਾਲ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਟਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਈਮੇਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਕ ਕੁੜੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਗੋਲਡ ਕਾਰਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਰੋਬੋਟ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਬਿਨੈਕਾਰਾਂ ਦਾ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਐੱਚ.ਆਰ. ਦਾ ਕੰਮ ਸੰਭਾਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੰਜੀਨੀਅਰਜ਼ ਤਾਂ ਹੈ ਹੀ।
ਇਸ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧੀਆਂ ਉਹ ਸਨ ਆਈ.ਟੀ., ਐੱਚ.ਆਰ. ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਰੋਬੋਟ ਸੰਭਾਲ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਜਗ੍ਹਾ ਬਚੀ ਹੈ? ਇਸ ਦੀ ਧਮਕ ਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਵੀ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ।
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਇਹ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਜਰਮਨੀ, ਫਰਾਂਸ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਬਚੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਨਾ ਭੇਜੋ। ਇਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਭਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦਾ ਯੁੱਗ ਸੀ ਪਰ ਜਦੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਆਏ, ਤਾਂ ਭਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਇਕ ਛੋਟੀ ਮਸ਼ੀਨ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਪਰ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇਣ ਦਾ ਸਾਧਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਵਿਚ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ, ਤਾਂ ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਲੱਗੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਵਰਤੇਗਾ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਤਪਾਦ ਕੌਣ ਖਰੀਦੇਗਾ? ਇਸ ਲਈ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਇਕ ਰਾਖਸ਼ਸ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਲਿਟਰੇਸੀ ਜਾਂ ਕੰਪਿਊਟਰ ਸਾਖਰਤਾ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁਣ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਸਾਖਰਤਾ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਾਡੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿਚ ਚੰਗੀ ਤਨਖਾਹ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਈ.ਐੱਮ.ਆਈ. ਵੀ ਅਦਾ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਬਾਰੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਇੰਨੇ ਜਾਲ ਵਿਚ ਫਸੇ ਹੋਏ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਦਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹਿੱਸਾ ਘਰ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਇਹ ਸਲਾਹ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਵੀ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹੋ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਮਾ ਸ਼ਰਮਾ
ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ‘ਚੌਧਰੀ’ ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ’ਚ ਹੈ ਟਰੰਪ
NEXT STORY 
