ਡੀਸੋਸ਼ਲ ਮੀਆ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਦੌਰ ’ਚ ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਜੀਅ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਤਕਨੀਕ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਅੱਜਕਲ ਹਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਬਿਹਤਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਫੀਸਦੀ ਦਿਨ-ਬ-ਦਿਨ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਜੋ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਆਈ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਖਤਰੇ ਵੀ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ਹੈ। ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੇ ਜੇਕਰ ਅੰਕੜੇ ਦੇਖੇ ਜਾਣ ਤਾਂ ਕਾਫੀ ਡਰਾਉਣੇ ਹਨ। ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਅਪਰਾਧ ਹੈ ਜਿਸ ’ਚ ਹੈਕਿੰਗ, ਸਪੈਮਿੰਗ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਹਮਲਿਆਂ ਲਈ ਕੰਪਿਊਟਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅੱਜ ਹਾਲਾਤ ਇਹ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਕਿ ਇਕ ਪਾਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਸਾਈਬਰ ਤੰਤਰ ਤਹਿਤ ਬਿਊਰੋ ਅਤੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ’ਚ ਦਰਜ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਤਕ ਕੁਝ ਬੇਲੋੜੇ ਸਮੂਹਾਂ ਜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਪਰਾਧਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਆਪਣੇ ਮੁਨਾਫੇ ਲਈ ਕਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਜਿੰਨੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਡਿਜੀਟਲ ਦੁਨੀਆ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਠੀਕ ਓਨੀ ਹੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ’ਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ’ਚ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਗਭਗ ਹਰ ਖੇਤਰ ’ਚ ਕਾਫੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲਾਭਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਵੀ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ’ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਸਾਈਟਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਭਾਰਤ ’ਚ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਸਾਈਟਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ’ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਹਰ ਦਿਨ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੋਸ਼ਲ ਨੈੱਟਵਰਕਿੰਗ ਸਾਈਟਸ ਦੇ ਸਰਵਰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ’ਚ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਹੋਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ’ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ’ਚ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕੀ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕੀ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਡੇਟਾ ਚੋਰੀ ਇਕ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ! ਦਰਅਸਲ, ਅੰਕੜਿਆਂ ’ਚ ‘ਸੰਨ੍ਹਮਾਰੀ’ ਦੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ’ਚ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਮੂਹਾਂ ਜਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਜ਼ਰੀਏ ਅੰਜਾਮ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਡੇਟਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੌਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਟੀਚਾਬੱਧ ਤਬਕਿਆਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ’ਚ ਸੰਨ੍ਹ ਲਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਚਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ’ਚ ਸੰਨ੍ਹ ਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਅੱਜ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਵੱਡੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਇਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।
ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ’ਚ ਇਸ ਅਪਰਾਧ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਇਕ ਵਧੇਰੇ ਸਮਰੱਥ ਅਤੇ ਉਪਯੋਗੀ ਤਰੀਕਾ ਅਤੇ ਵਿਧੀ ਵਿਕਸਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਇਹ ਚੁਣੌਤੀ ਨਾ ਸਿਰਫ ਇਕ ਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਸਗੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਇਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਲਈ ਇਕ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਲੁਕਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਆਨਲਾਈਨ ਅਪਰਾਧ, ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਚੋਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਫੈਲਾਉਂਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਵੱਡੇ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲੇ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੱਡੀ ਫਿਰੌਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਫੈਲਦਾ ਜਾਲ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਮ ਲੋਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇਸ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਗਤੀ ਇੰਨੀ ਤੇਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਡਿਵਾਈਸ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਜਾਂ ਬਦਲੀ ਹੋਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੋੜ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਧਦੇ ਦਾਇਰੇ ਨੂੰ ਇਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਜੋਂ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਜਾਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਇਹ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਰਕਾਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਇਕ ਵੱਡਾ ਜੋਖਮ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗਾ।
ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਹਨ। ਭਾਰਤ ’ਚ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਨਕਦੀ ਰਹਿਤ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰੇਗੀ, ਇਸ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇਸ ਖੇਤਰ ’ਚ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ। ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਵਰਤੋਂ ਹੀ ਸਾਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਧੋਖਾਦੇਹੀ ਅਤੇ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਿੰ. ਡਾ. ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਸ਼ਰਮਾ
ਵੋਟਰ ਨਾਜਾਇਜ਼, ਫਿਰ ਚੋਣਾਂ ਕਿਵੇਂ ਜਾਇਜ਼!
NEXT STORY 
