ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੇ ਦੌਰੇ ’ਤੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣਾ ਦੌਰਾ ਵਿਚਾਲੇ ਛੱਡ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਕਿਉਂਕਿ ਹਮਲੇ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ।
ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਜਵਾਬ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਮੋਦੀ ਜਿੱਤ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਅੱਜ ਉਹ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸੱਚੇ ਸਮਰਾਟ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੋ ਪੱਤੇ ਖੇਡੇ ਹਰ, ਉਹ ਸਭ ਸੰਭਾਵਿਤ ਗਣਨਾ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਖੇਡੇ, ਉਹ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਹੱਥ ਸਨ।
ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਅਗਲੀਆਂ ਕੁਝ ਚੋਣਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਜਿੱਤੇਗੀ। ਭਾਜਪਾ ਲਈ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤਣ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਹਿਲਗਾਮ ਘਟਨਾ ਨੇ ਵੋਟਰਾਂ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਕੜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਸੀ, ਉਸ ਨਾਜ਼ੁਕ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਕਿ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਰਾਜ ਨੂੰ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਦੇਣ ਨਾਲ ਉੱਥੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ, ਗਲਤ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਦੱਖਣੀ ਮੁੰਬਈ ਵਿਚ ਇੰਡੀਅਨ ਮਰਚੈਂਟਸ ਚੈਂਬਰ ਵਿਖੇ ਇਕ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਲੈਕਚਰ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਕੁਝ ਪੱਤਰਕਾਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆਏ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਵਿਚਾਰ ਪੁੱਛੇ।
ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਮੈਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਪੁਲਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੌਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ, ਪਰ ਅੱਤਵਾਦ ਅਤੇ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਆਬਾਦੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਜਿੱਤਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ। ਪੁਲਸ ਵਿਚ 36 ਸਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਕ ਸੱਚਾਈ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ ਜੋ ਪੁਲਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਸਿੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਪੁਲਸਿੰਗ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਰਗਰਮ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਕੋਈ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਪਹਿਲਗਾਮ ਹੜਤਾਲ ਸਥਾਨਕ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਜ਼ਿੱਦੀ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਐੱਲ. ਜੀ. ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸ਼ੱਕੀਆਂ ਦੇ ਇਕ ਦਰਜਨ ਘਰ ਤੁਰੰਤ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤੇ! ਜਿਵੇਂ ਯੋਗੀ ਆਦਿੱਤਿਆਨਾਥ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਯੂ. ਪੀ. ਵਿਚ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਐੱਲ. ਜੀ. ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਆ! ਇਹ ਬੇਲੋੜਾ ਸੀ।
ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨਾਲ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਸਨ, ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗੁੱਸੇ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ।
ਇਹ ਮੌਕਾ ਉਦੋਂ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਬੰਬਾਂ ਨਾਲ ਉਡਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਭਾਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਹੀ ਘਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਣ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਗੈਂਗਸਟਰਾਂ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਸੀ। ਇਹ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸਮਝਦਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਉਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇ।
ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਤਿੰਨਾਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੇ ਚੀਫ ਆਫ ਸਟਾਫ ਨੇ ਸਾਡੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਐੱਨ. ਐੱਸ. ਏ. ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੀ. ਓ. ਕੇ., ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਵਿਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਕੈਂਪਾਂ ’ਤੇ ਤਿੱਖੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲੇ ਕਰ ਕੇ ਗੁਆਚੀ ਹੋਈ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਮੁਰੀਦਕੇ ਅਤੇ ਬਹਾਵਲਪੁਰ ਵਿਚ ਮਸੂਦ ਅਜ਼ਹਰ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ’ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਵਾਗਤਯੋਗ ਸਨ। ਮਸੂਦ ਅਜ਼ਹਰ ਉਨ੍ਹਾਂ 3 ਵੱਡੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦਸੰਬਰ 1999 ਵਿਚ ਕਾਠਮੰਡੂ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਅਗਵਾ ਕੀਤੀ ਇੰਡੀਅਨ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼-814 ਦੀ ਉਡਾਣ ਦੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਬਦਲੇ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਆਪਣੀ ਰਿਹਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਈ. ਐੱਸ. ਆਈ. ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਜਾਇਦਾਦ ਬਣ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨੇ ਬਦਲੇ ਵਿਚ ਛੱਡੇ ਗਏ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ’ਚ ਕਈ ਵੱਧ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਕਈ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ,
ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਸਥਾਪਿਤ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ’ਤੇ ਹੀ ਹਮਲਾ ਕਰਾਂਗੇ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕੋਈ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਫਿਰ ਵੀ, ਜਨਰਲ ਮੁਨੀਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਸਾਡੇ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਫੌਜ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। 2 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ, ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਥਿਆਰਾਂ, ਡਰੋਨਾਂ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਏਰਦੋਗਨ ਵਲੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਤੁਰਕੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਬੇਕਾਰ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਰੂਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀਆਂ ਸਾਡੀਆਂ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਘਾਤਕ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ 3 ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਿਊਜ਼ ਚੈਨਲਾਂ ਨੇ ਹਵਾਈ ਲੜਾਈਆਂ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦਿੱਤੇ। ਇਹ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦੌਰਾਨ ਹੋਣਾ ਤੈਅ ਹੈ। ਲਾਈਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ, ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵੀ ਕੁਝ ਜਹਾਜ਼ ਗੁਆਏ ਹਨ, ਪਰ ਸ਼ੁਕਰ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਡਾਇਆ ਸੀ। ਸੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਵੇਗਾ ਪਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ, ਬਹੁਤ ਹੌਲੀ। ਸਾਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੋਦੀ 2030 ਤੱਕ 5 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਗੁਆਚੀ ਹੋਈ ਜ਼ਮੀਨ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ 2 ਜਾਂ 3 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸਾਲ ਲੱਗਣਗੇ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਨਾਂ ਇਕ ਜੋਸ਼ ਭਰਿਆ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਕਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੇ ਬਿਨਾਂ ਨਾ ਜਾਣ ਦੇਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਐੱਨ. ਐੱਸ. ਏ. ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਜੀਤ ਡੋਭਾਲ ਨੂੰ ਪੁਲਵਾਮਾ ਹੱਤਿਆਕਾਂਡ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਰੇਕ ਅਪਰਾਧੀ ਨੂੰ ਫੜਨ ਅਤੇ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਬੇਅਸਰ ਹੋ ਜਾਣ।
ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਆਪਣੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਵਾਲੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ’ਤੇ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੋਧਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਉਹ ਉਸ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਜਿੱਤਣੇ ਪੈਣਗੇ। ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੰਮ ਅਬਦੁੱਲਾ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਭਾਰਤ ਸਮਰਥਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁੱਦੇ ਵਿਚ ਅਬਦੁੱਲਾ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਪਾਠਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਦੂਤ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦਾਸਗੁਪਤਾ ਦੀ ‘ਵਾਰ ਐਂਡ ਡਿਪਲੋਮੇਸੀ ਇਨ ਕਸ਼ਮੀਰ 1947-48’ ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਸਾਬਕਾ ਰਾਅ ਮੁਖੀ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੁੱਲਟ ਦੀ ‘ਦਿ ਚੀਫ਼ ਮਨਿਸਟਰ ਐਂਡ ਦਿ ਸਪਾਈ’ ਪੜ੍ਹਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਜੂਲੀਓ ਰਿਬੈਰੋ (ਸਾਬਕਾ ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ. ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਸਾਬਕਾ ਆਈ.ਪੀ.ਐੱਸ. ਅਧਿਕਾਰੀ)
ਕਰਨਲ ਸੋਫੀਆ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਬਾਰੇ ਭਾਜਪਾ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਸ਼ੋਭਾ ਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਬਿਆਨ
NEXT STORY 
