ਬਲਬੀਰ ਪੁੰਜ
ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਜਲਾਵਤਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ ਅਲਤਾਫ ਹੁਸੈਨ ਵਲੋਂ ਭਾਰਤ ’ਚ ਪਨਾਹ ਮੰਗਣ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਰੌਸ਼ਨੀ ’ਚ ਆਇਆ। ਅਲਤਾਫ ਦੇ ਕਹਿਣ ਅਨੁਸਾਰ, ‘‘ਜੇਕਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਮੈਨੂੰ ਭਾਰਤ ਆਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵਾਂਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਰੇ ਦਾਦਾ ਅਤੇ ਦਾਦੀ ਨੂੰ ਉਥੇ ਦਫਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਥੇ ਦਫਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੈਂ ਭਾਰਤ ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ ’ਤੇ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।’’
ਅਲਤਾਫ ਹੁਸੈਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੱਖਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ 1947 ਦੀ ਲਹੂ ਡੋਲ੍ਹਵੀਂ ਵੰਡ ਦੇ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਛੱਡ ਕੇ ਇਕ ਨਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਕੀ ਕਾਰਣ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਇਸਲਾਮੀ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਨਾ ਕੇਵਲ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਪਰਤਣ ਲਈ ਅਪੀਲ ਵੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਅਸਲ ’ਚ ਉਸ ਤੱਥ ’ਚ ਨਿਹਿਤ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ ਮਜ਼੍ਹਬ ਅਾਧਾਰਿਤ ਕੋਈ ਰਾਸ਼ਟਰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ। ਇਹੀ ਕਾਰਣ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਇਕ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਉਹ ਇਕ ਪਾਸੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨਾਲ ਲੜਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਬਟਵਾਰੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕੇਵਲ ਖੰਡਿਤ ਭਾਰਤ ’ਚੋਂ ਹੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾ ਕੇ ਵੱਸੇ, ਕਈ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵੀ ਜੇਹਾਦੀ ਜਨੂੰਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਖੰਡਿਤ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਆ ਕੇ ਵੱਸ ਗਏ। ਇਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਜਾਂ ਜਨਤਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਗੜੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਮੌਕੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਕੁਝ ਤਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਅਹੁਦਿਆਂ ਤਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚੇ। ਅਣਵੰਡੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜੇਹਲਮ (ਮੌਜੂਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜ਼ਿਲਾ) ’ਚ 4 ਦਸੰਬਰ 1919 ਨੂੰ ਜਨਮੇ, ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਉਪਾਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਇੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਗੁਜਰਾਲ 1997 ’ਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ 12ਵੇਂ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਾ. ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 26 ਸਤੰਬਰ 1932 ਨੂੰ ਗਾਹ (ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਕ ਪਿੰਡ) ’ਚ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਵੰਡ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਆ ਕੇ ਵੱਸੇ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਚੱਲ ਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੀ ਬਣਾਈ, ਫਿਰ 2004-14 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਰਹੇ। ਇਹੀ ਨਹੀਂ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਗੂ ਅਤੇ ਅਯੁੱਧਿਆ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਸੂਤਰਧਾਰ ਲਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਡਵਾਨੀ ਦਾ ਜਨਮ 8 ਨਵੰਬਰ 1927 ਨੂੰ ਕਰਾਚੀ ’ਚ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਵੀ 2002 ’ਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਦਰਜਨਾਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਦੀ ਅਨੰਤਕਾਲੀਨ ਸਨਾਤਨ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਬਹੁਲਤਾਵਾਦੀ ਰਵਾਇਤਾਂ ਦੇ ਕਾਰਣ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਸ ਪਿਛੋਕੜ ’ਚ ਵੰਡ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾ ਕੇ ਵੱਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਕੀ ਹੈ? ਸੰਨ 1947 ’ਚ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬਣਿਆ, ਉਦੋਂ ਖੰਡਿਤ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਆਦਿ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚੋਂ ਲੱਖਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ’ਚ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ੀ ਮੁਸਲਿਮ-ਕਰਾਚੀ, ਸਿੰਧ ਅਤੇ ਢਾਕਾ ਆਦਿ ਇਲਾਕਿਆਂ ’ਚ ਜਾ ਕੇ ਵੱਸ ਗਏ। ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੋ ਮੁਸਲਮਾਨ-ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਫਾਦਾਰ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਵਧੇਰਿਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ’ਚ ਰਹਿਣਾ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ’ਚ ਕਾਂਗਰਸ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਏ।
ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ‘ਸ਼ੁੱਧ ਭੂਮੀ’ ਮੰਨ ਕੇ ਜਦੋਂ ਲੱਖਾਂ ਉਰਦੂ ਭਾਰਤੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੰਡ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪਹੁੰਚੇ, ਤਾਂ ਬੜੇ ਚਿਰ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਪਛਾਣ ਮਿਲੀ-‘ਮੁਹਾਜਰ’ ਭਾਵ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ। ਪੱਛਮੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ (ਮੌਜੂਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਪੂਰਬੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ (ਮੌਜੂਦਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼) ਦਾ ਰੁਖ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਧੇਰੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਿਹਾਰ ਤੋਂ। 1971 ’ਚ ‘ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਮੁਕਤੀ ਯੁੱਧ’ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬਿਹਾਰ ਤੋਂ ਗਏ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 7.5 ਲੱਖ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਵਧੇਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ’ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹੇ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਬਣਨ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਹਮਲੇ ਵਧ ਗਏ ਅਤੇ 1.5 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਥੇ ਮਰਨ ਅਤੇ ਮਾਰਨ ਵਾਲੇ ਦੋਵੇਂ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸਨ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਕ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਲਗਭਗ 1.7 ਲੱਖ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ੀ (ਬਿਹਾਰ) ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ’ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਕੁਲ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ 21 ਕਰੋੜ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 8 ਫੀਸਦੀ ਭਾਵ ਲਗਭਗ 1.7 ਕਰੋੜ ਹੈ। ਇਕੱਲੇ ਸਿੰਧ ’ਚ ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 80 ਲੱਖ ਹੈ।
ਕਰਾਚੀ ਦਾ ਗੁੱਜਰ ਨਾਲਾ, ਓਰੰਗੀ ਟਾਊਨ, ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਕਾਲੋਨੀ, ਬਿਹਾਰ ਕਾਲੋਨੀ ਅਤੇ ਸੁਰਜਾਨੀ ਆਦਿ ਇਲਾਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਪਏ ਹਨ। ਇਥੇ ਦਰਿਦਰਤਾ ਅਤੇ ਗੰਦਗੀ ਸਿਖਰ ’ਤੇ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਐਲਾਨੀ ਇਸਲਾਮੀ ਹਕੂਮਤ ਵਲੋਂ ਆਪਣੀ ਅਣਦੇਖੀ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਨੇ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ’ਚ ਆਪਣੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਸਿੰਧ ਨੂੰ ਇਕ ਵੱਖਰਾ ਆਜ਼ਾਦ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ‘ਮੁਹਾਜਰ ਕੌਮੀ ਮੂਵਮੈਂਟ’ (ਐੱਮ. ਕਿਊ. ਐੱਮ.) ਸੰਗਠਨ ਬਣਾ ਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਅਲਤਾਫ ਹੁਸੈਨ 1984 ਤੋਂ ਅਜੇ ਵੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਲਤਾਫ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ, ਅਮਰੀਕਾ, ਨਾਟੋ ਤੋਂ ਵੀ ਮਦਦ ਮੰਗ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ’ਚ ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਹੋ ਸਕੇ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ’ਚ ਮੁਹਾਜਰਾਂ ’ਤੇ ਵੱਡਾ ਸਿਆਸੀ ਘਾਣ ਉਦੋਂ ਹੋਇਆ, ਜਦੋਂ ਸਾਲ 1992 ’ਚ ਤਤਕਾਲੀਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਦੇ ਹੁਕਮ ’ਤੇ ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਜਿੱਨਾਹਪੁਰ ’ਚ ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਨੂੰ ‘ਗੈਰ ਸਮਾਜਿਕ ਤੱਤ’ ਦੱਸ ਕੇ ਫੌਜੀ ਮੁਹਿੰਮ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬਲਿਊ ਫਾਕਸ’ ਚਲਾਈ ਗਈ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਅਲਤਾਫ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਚਲੇ ਗਏ, ਜਿਥੇ ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਰਤਾਨਵੀ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਵੀ ਮਿਲ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਬੇਨਜ਼ੀਰ ਭੁੱਟੋ (1993-96) ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ’ਤੇ ਰਹੀ, ਉਦੋਂ ਇਸ ਫੌਜੀ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ’ਚ 2 ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ 25 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣ-ਚੁਣ ਕੇ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ’ਚ ਇੰਨੇ ਹੀ ਲੋਕ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ’ਚ ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਉਦੋਂ ਵੀ ਬੜੀ ਭੈੜੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ 1977-88 ’ਚ ਫੌਜੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਜ਼ਿਆ-ਉੱਲ-ਹੱਕ ਨੇ ਮਾਰਸ਼ਲ ਲਾਅ ਥੋਪ ਕੇ ਕਾਨੂੰਨ-ਏ-ਇਹਾਨਤੇ-ਰਸੂਲ ਲਾਗੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ’ਚ ਇਸਲਾਮ ’ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਰਮ ਖਿਆਲੀ ਸੋਚ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਉਸੇ ਕਾਲਖੰਡ ’ਚ ਸੰਨ 1986 ਦਾ ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਓਰੰਗੀ ਟਾਊਨ ਸਥਿਤ ਸੈਕਟਰ -1 ਡੀ ਅਤੇ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਬਸਤੀ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ, ਅਜੇ ਵੀ ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ’ਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆ ਦੇ ਕੱਟੜ ਇਸਲਾਮੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ-ਸੋਵੀਅਤ ਜੰਗ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ’ਚ ਕਰਾਚੀ ਅਤੇ ਸਿੰਧ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ 40 ਲੱਖ ਅਫਗਾਨ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਵਸਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਛੱਡ ਕੇ ਆਏ ਮੁਸਲਮਾਨ ਆਪਣਾ ਘਰ ਮੰਨ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਉਥੋਂ ਦੀਆਂ ਪੁਲਸ ਭਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰੋਜ਼ਗਾਰਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਦਿਸਣ ਲੱਗਾ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇਸ ਆਬਾਦੀ ਪੱਖੋਂ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾਲ ਹਿੰਸਕ ਝੜਪਾਂ ਅਤੇ ਦੰਗੇ ਆਮ ਹੋ ਗਏ। ਫੌਜ ਦੀ ਭਾਰੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ 14 ਦਸੰਬਰ 1986 ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ’ਚ ਪਸ਼ਤੂਨ, ਮੁਹਾਜਰ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਓਰੰਗੀ ਟਾਊਨ ਸੈਕਟਰ-1 ਡੀ ਅਤੇ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਬਸਤੀ ’ਚ ਪਹੁੰਚੇ, ਉਦੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਰੋਕ-ਟੋਕ ਅੰਦਰ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿਰਫ ਦੋ ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਸ਼ਤੂਨਾਂ ਨੇ 400 ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਕਤਲੇਆਮ ’ਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਬਚੇ ਇਕ ਪੀੜਤ ਅਨੁਸਾਰ, ‘‘ਹਮਲਾਵਰ ਗੋਲੀਆਂ ਵਰ੍ਹਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਚਾਕੂਆਂ ਨਾਲ ਗਲਾ ਕੱਟਦੇ ਸਮੇਂ ਅੱਲ੍ਹਾ-ਹੂ ਅਕਬਰ ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਇੰਝ ਲਗਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਾਫਿਰ ਹੋਈਏ।’’ ਹੋਰ ਪੀੜਤ ਨੇ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਦੋਂ ਮੌਲਵੀ ਮਸਜਿਦਾਂ ’ਚੋਂ ਸਾਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ, ‘‘ਮੁਹਾਜਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ’ਤੇ ਜੰਨਤ ਨਸੀਬ ਹੋਵੇਗੀ।’’ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ’ਚ ਵੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਅਤੇ ਹੱਤਿਆਰੇ ਦੋਵੇਂ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਸਨ।
ਇਹ ਸਹੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ’ਚ ਜਨਮੇ ਲੱਖਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਵੰਡ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੁਲਕ ਮੰਨਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਉਥੋਂ ਦੇ ਕਈ ਉੱਚ ਅਹੁਦਿਆਂ ’ਤੇ ਵੀ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹੋਏ। ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਜਿੱਨਾਹ, ਲਿਆਕਤ ਅਲੀ, ਜ਼ਿਆ-ਉਲ-ਹੱਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵੇਜ਼ ਮੁਸ਼ਰਫ ਆਦਿ ਇਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੱਖ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਸਬੂਤ ਹਨ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਲਹੂ ਡੋਲ੍ਹਵੀਂ ਵੰਡ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗੇ ਸਾਰੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਿਆਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸਗੋਂ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਦੀਪ ’ਤੇ ਜੇਹਾਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਸਲਾਮੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ -ਗੌਰੀ, ਗਜ਼ਨਬੀ ਅਤੇ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਾਇਕ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ ‘ਕਾਫਿਰ’ ਭਾਰਤ (ਹਿੰਦੂ) ਵਿਰੋਧੀ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਰੂਪ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਨਿਰੰਤਰ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਖੰਡਿਤ ਭਾਰਤ ਨਾਲੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮੂਲ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਗਤ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਅਰਬ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ’ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਨਿਭਾਈ। ਉਰਦੂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਐਲਾਨਣ ਵਾਲੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਦਾ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ’ਚ ਲਿਖਿਆ ਹੋਣਾ ਇਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਾਕਾਰ ਰੂਪ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਮਜ਼੍ਹਬ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਸੰਭਵ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਕਿਉਂ ਤੁਰਕੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਈਰਾਨ, ਇਰਾਕ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਐਲਾਨੇ 45 ਇਸਲਾਮੀ ਦੇਸ਼ ਮਜ਼੍ਹਬ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਇਕ ਨਹੀਂ ਹੋਏ? ਕਿਉਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ’ਚ ਅਕਸਰ ਤਣਾਅ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ? ਇਹੀ ਮਾਪਦੰਡ ਹੋਰ ਸਮਾਜ ’ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ, ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਮਾਰੀਸ਼ਸ ਵਰਗੇ ਹਿੰਦੂ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਦੇਸ਼- ਤੇ ਜਾਪਾਨ, ਥਾਈਲੈਂਡ, ਭੂਟਾਨ, ਮੰਗੋਲੀਆ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ, ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਰਗੇ ਬੋਧੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਇਕ ਦੇਸ਼ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਬਣੇ?
ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 72 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਜੇਕਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ’ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਕਾਰਣ ਇਸ ਇਸਲਾਮੀ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਉਹ ਵਿਚਾਰਕ ਰਵੱਈਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਫਿਰ-ਕੁਫਰ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਚਿੰਤਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਣਵਾਯੂ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ– ਜਿਸ ’ਚ ਇਸਲਾਮ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਕੇਵਲ ਨਫਰਤ ਦਾ ਭਾਵ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ‘ਦੋ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸਿਧਾਂਤ’ ਨਾ ਕੇਵਲ ਢਕਵੰਜ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ‘ਕਾਫਿਰ-ਕੁਫਰ’ ਧਾਰਨਾ ’ਤੇ ਬੜਬੋਲੀ ਚਰਚਾ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾਹੀਣ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਸਾਨ ਮਾਧਿਅਮ ਵੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਮੋਇਆਂ ਨੂੰ ਪੂਜੇ ਇਹ ਦੁਨੀਆ, ਜਿਊਂਦੇ ਦੀ ਹਕੀਕਤ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ
NEXT STORY