ਮੈਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਉਸ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹਾਂ ਜੋ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਆਦਰਸ਼ ਮੰਨ ਕੇ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਿਤਾ ਸਨ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਸਾਡੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਹਾਦਰੀ ਭਰੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਾਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਾਨੂੰ ਸੁਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ ਬਹੁਤ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ। ਅਗਸਤ 1947 ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲਣ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਚਲੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਇਕ ਕੱਟੜਪੰਥੀ, ਜਿਸਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਅਪਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਨੇ ਸਾਡੇ ਪਿਆਰੇ ਮਹਾਤਮਾ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਕੇ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਕੁਦਰਤੀ ਮੌਤ ਹੋਈ। ਪਿਛਲੇ ਇਕ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਹੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਮੋਦੀ-ਸ਼ਾਹ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਡੇ 2 ਸਭ ਤੋਂ ਸਤਿਕਾਰਤ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਹਿੰਦੂਤਵ ਨੇਤਾ ਪ੍ਰਗਿਆ ਸਿੰਘ ਠਾਕੁਰ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਭੋਪਾਲ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀ ਟਿਕਟ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਕ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੱਥੂਰਾਮ ਗੋਡਸੇ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਪਰ ਹਿੰਦੂਤਵ ਤੱਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਨਿਯਮਿਤ ਵਕਫਿਆਂ ’ਤੇ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਵਿਰੁੱਧ ਸੂਖਮ ਅਤੇ ਘੱਟ ਸੂਖਮ ਅਤੇ ਕਦੀ-ਕਦੀ ਤਿੱਖੇ ਸਖਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰਲਾਪ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ ਬੀਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹੈ ਜੋ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ’ਤੇ ਘੱਟਗਿਣਤੀ ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈਚਾਰੇ ਪ੍ਰਤੀ ਡੂੰਘੀ ਨਫ਼ਰਤ ’ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਰਲਾਪ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਹਿੰਦੂ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਇਕ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲਾਂ ਵਿਚ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀਵਾਦੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਦੇ ਮੂਲ ਪੈਰੋਕਾਰ ਆਪਣਾ ਤਿੱਖਾ ਹਮਲਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ!
ਇਹ ਭਗਵਾਂਧਾਰੀ ਦਿਮਾਗ਼ ਤੋਂ ਧੋਤੇ ਹੋਏ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਜੂਲੇ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿਚ ਪਾਏ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਸਾਡੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਮਕਸਦ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਲਿਖਣ ਵਿਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਖੈਬਰ ਦੱਰਾ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮੁਸਲਿਮ ਜੇਤੂਆਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਯੂਰਪੀ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ ਕੀਤਾ। ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੁਸਲਿਮ ਜੇਤੂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਵੱਸ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਲਾ ਲਈਆਂ। ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਘੁਲ-ਮਿਲ ਗਏ ਹਨ। ਯਹੂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਪਾਰਸੀਆਂ ਵਾਂਗ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਤੱਟ ’ਤੇ ਪਨਾਹ ਲਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂਤਵ ਦੇ ਦਿੱਗਜ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਤਰਕਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀ ਜੇਤੂਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਹੀ ਰੰਗ ’ਚ ਰੰਗਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਮੁਸਲਿਮ ਜੇਤੂਆਂ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਵਿਚ ਕਹਿੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਅਧੀਨ ਹੋਈ ਸੀ। ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਜੇਤੂਆਂ ਦੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵੀ ਹੋਇਆ। ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣਾ ਕਹਿ ਸਕਣ। ਫਿਰਕੂ ਪਹਿਲੂ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਹਿੰਦੂਤਵ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ’ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੈ। ਉਹ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਦੇ ਗਲਤ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਵੀ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਕਿਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਈਟਨ ਅਤੇ ਕੈਂਬਰਿਜ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਹੈਰੋਲਡ ਲਾਸਕੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਆਦਿਤਿਆ ਮੁਖਰਜੀ ਜੋ ਜੇ. ਐੱਨ. ਯੂ. ’ਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਵੱਲੋਂ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਆਰਥਿਕ ਮਾਰਗ ਦਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਨਹਿਰੂਜ਼ ਇੰਡੀਆ-ਪਾਸਟ, ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟ ਐਂਡ ਫਿਊਚਰ’ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਮੁਖਰਜੀ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਹਿਰੂ ਲਈ ਦੋ ਸਿਧਾਂਤ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸਨ। ਇਕ ਲੋਕਤੰਤਰ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਖੋਜ ਵਿਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਮੁੱਖ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਲਈ, ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿਚ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਭਰਨ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ। ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ‘ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਿਚਾਰ’ ਇਕ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਦੇਸ਼ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਜਾਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਕੋਈ ਮਾਅਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਇਸ ਵਿਚ 100 ਫੀਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਹਿੰਦੂਤਵ ਦਾ ਏਜੰਡਾ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਹੋਰ ਧਰਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੁੱਧ ਧਰਮ, ਜੈਨ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਵਾਲੀ 80 ਫੀਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਇਕਜੁੱਟ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖ਼ਤਰੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਮੋਰਚਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਹਿੰਦੂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਮਾਣ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਸ ’ਤੇ ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਧਰਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ’ਤੇ ਮਾਣ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਜੋ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ’ਤੇ ਖਰਾ ਉਤਰਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਹੁਣ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਉੱਨਤ ਸਮਾਜਾਂ ਵਿਚ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਖੋਜੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੇਰਾ ਇਤਰਾਜ਼ ਦੂਜੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਡਰ ਅਤੇ ਨਫ਼ਰਤ ਫੈਲਾਉਣ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਅਜਿਹੇ ਫਰਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ’ਤੇ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਦਾਨਵੀਕਰਨ ਉਸ ਫੁੱਟ-ਪਾਊ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ ਜੋ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਰਹੀ ਇਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਫੈਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੇਰਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਹੀ ਪੁੱਜੇਗਾ।
ਜੂਲੀਓ ਰਿਬੈਰੋ
ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਹਮਾਸ ‘ਜੰਗਬੰਦੀ’ ਲਟਕੀ, ਪਰ ਖੂਨ-ਖਰਾਬਾ ਰੁਕਣ ’ਚ ਹੀ ਭਲਾਈ
NEXT STORY 
