ਦੀਪਿਕਾ ਪਾਦੁਕੋਣ ਨੂੰ ਸੰਜੀਵ ਬੰਗਾ ਰੈੱਡੀ ਦੀ ਫਿਲਮ ‘ਸਪ੍ਰਿਟ’ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸੰਜੀਵ ਨੇ ‘ਐਨੀਮਲ’ ਨਾਮ ਦੀ ਇਕ ਫਿਲਮ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸੁਪਰਹਿੱਟ ਰਹੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਫਿਲਮ ਦੀ ਬਹੁਤ ਆਲੋਚਨਾ ਵੀ ਹੋਈ ਸੀ।
ਦੀਪਿਕਾ ਨੇ ਫਿਲਮ ‘ਸਪ੍ਰਿਟ’ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸ਼ਰਤ ਇਹ ਰੱਖੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਦਿਨ ਵਿਚ ਅੱਠ ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਫੀਸ ਵਜੋਂ ਤੀਹ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਵੀ ਮੰਗ ਰਹੀ ਸੀ। ਦੀਪਿਕਾ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਪਿੱਛੇ ਕਾਰਨ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਧੀ ਅਜੇ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਹੈ। ਉਹ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਸਦੀ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਫਿਲਮ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਫਿਲਮਾਂ ਜੋ ਪਰਦੇ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਹੋਣ ਦੇ ਸੁਨੇਹੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅੱਠ ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਫਿਲਮ ਦੁਨੀਆ ’ਤੇ ਨਿਯਮ ਕਿਉਂ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਦੀਪਿਕਾ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਸਮਰਥਨ ਸੀ। ਅਕਸਰ, ਉੱਥੇ ਵਿਰੋਧ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਨਹੀਂ ਸੁਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਬਲੈਕਲਿਸਟ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਵਾਰ ਬਲੈਕਲਿਸਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੰਮ ਮਿਲਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਫਿਲਮੀ ਦੁਨੀਆ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਗਲੈਮਰ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿਚ ਉੱਥੇ ਕਿੰਨਾ ਹਨੇਰਾ ਹੈ, ਇਹ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨਾ ਔਖਾ ਹੈ।
ਅਕਸਰ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਝੌਤੇ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਕੋਈ ਗਾਰੰਟੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ, ਜਦੋਂ ਵੱਡੇ ਫਿਲਮੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਉੱਥੇ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਆਮ ਕੁੜੀ ਜਾਂ ਮੁੰਡੇ ਲਈ ਉੱਥੇ ਜਾਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ।
ਫਿਲਮਾਂ ਵਿਚ ਕਾਸਟਿੰਗ ਕਾਊਚ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਚਰਚਾ ਹੁੰੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਹੀਰੋਇਨ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ’ਤੇ ਬੋਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ’ਤੇ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਹਾਂ, ਇੱਥੇ ਕਾਸਟਿੰਗ ਕਾਊਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਜੋ ਕੁਝ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਹੀ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਮੀ ਟੂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵੀ, ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਅਦਾਕਾਰਾ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬੋਲਦੀ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਹਨ ਜੋ ਕਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਆਮ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਿਰਫ਼ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਬਦਨਾਮ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ, ਮਸ਼ਹੂਰ ਮਰਾਠੀ ਫਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰਾ ਹੰਸਾ ਵਾਡੇਕਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਤਮਕਥਾ ਲਿਖੀ ਸੀ। ਇਹ ਆਤਮਕਥਾ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਇਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਿੰਦੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੁਆਰਾ ਲੜੀਵਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਫਿਲਮ ਜਗਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਹਨੇਰੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਔਰਤ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਹੰਸਾ ਵਾਡੇਕਰ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਆਲੋਚਨਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਜੋ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਉਹ 100 ਫੀਸਦੀ ਸੱਚ ਹੈ।
ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਫਿਲਮੀ ਦੁਨੀਆ ਨਹੀਂ ਬਦਲੀ। ਮਸ਼ਹੂਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸ਼ੋਭਾ ਡੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਸਟਾਰੀ ਨਾਈਟਸ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਦੇ ਸਿਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿੰਨੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਜੋ ਕਾਨੂੰਨ ਹਨ, ਉਹ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਦਫਤਰਾਂ ਵਿਚ ਜਿਣਸੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਮੇਟੀਆਂ ਬਣਾਉਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਪਰ ਫਿਲਮੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਅਜਿਹੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇ। ਜੇਕਰ ਅਜਿਹੀ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਵੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕਿਹੜੀ ਔਰਤ ਜੋ ਕਿਸੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਨ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਕਰੇਗੀ।
ਕੇਰਲ ’ਚ ਕੇਰਲ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਵਿਚ ਜਿਣਸੀ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਲਿੰਗ ਭੇਦਭਾਵ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ 2017 ਵਿਚ ਹੇਮਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਵੂਮੈਨ ਇਨ ਸਿਨੇਮਾ ਕਲੈਕਟਿਵ ਨਾਮਕ ਇਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਕੇਰਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪਿਨਾਰਾਈ ਵਿਜਯਨ ਨੂੰ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਨਾਇਕਾ ਵਿਰੁੱਧ ਹਿੰਸਾ ਵਿਰੁੱਧ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਸੌ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਆ ਕੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ ਜਾਂ ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਨ ’ਤੇ ਕਾਲੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਮਿਲਣਾ ਵੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ 2019 ਵਿਚ ਕੇਰਲ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ। ਅੱਗੇ ਕੀ ਹੋਇਆ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਸ਼ਮਾ ਸ਼ਰਮਾ
ਕੈਨੇਡਾ ਭਾਰਤ ਸੰਬੰਧਾਂ ’ਚ ‘ਜੀ-7 ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ’ ਇਕ ਨਵੇਂ ਪਹਿਲੂ ਦੇ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ
NEXT STORY 
