17ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਨੇ ਉਲਟ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਵੀ ਸੱਤਾ ਦੇ ਕਠੋਰ ਅਤੇ ਅਟੱਲ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ, ਆਪਣੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਮਮਤਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਸਮਾਜਿਕ ਕਠੋਰ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਧਰਮ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਦੌਰ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਦਿਖਾਈ। ਰਾਣੀ ਅਹਿਲਿਆ ਨੇ ਨਿਆਂ, ਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕਾਰਜਾਂ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ, ਘਾਟਾਂ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣਾ ਪਿਆਰ ਦਿਖਾਇਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਊਰਜਾ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕੀਤਾ।
31 ਮਈ 1725 ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਹਿਮਦਨਗਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਚੌਂਡੀ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇਕ ਸਾਧਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਜਨਮੀ ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮਾਨਕੋਜੀ ਸ਼ਿੰਦੇ ਇਕ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਕੁਲੀਨ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਸਨ। ਅਹਿਲਿਆ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ, ਸੇਵਾ-ਭਾਵ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਸਮਰਪਿਤ ਸੀ। ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਮਲਹਾਰ ਰਾਓ ਹੋਲਕਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮੰਦਰ ਜਾਂਦੇ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਅਤੇ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਖਾਂਡੇਰਾਓ ਹੋਲਕਰ ਲਈ ਦੁਲਹਨ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ।
ਖਾਂਡੇਰਾਓ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਹਿਲਿਆ ਹੋਲਕਰ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਆਈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ 19 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਖਾਂਡੇਰਾਓ ਦੀ ਇਕ ਜੰਗ ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਫਿਰ 1766 ਵਿਚ ਮਲਹਾਰ ਰਾਓ ਦੀ ਵੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਨੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਸੰਭਾਲੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਰਾਣੀ ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਹੋਲਕਰ ਨੇ ਇਕ ਮਹਿਲਾ ਫੌਜ ਬਣਾਈ। ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਉਸ ਯੁੱਗ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪਹਿਲ ਕਰਦਿਆਂ, ਉਸ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਿਧਵਾ ਪੈਨਸ਼ਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।
ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਨਿਸ਼ਚੈ ਵਾਲੀ ਰਾਣੀ ਅਹਿਲਿਆ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਅਟੱਲ ਦਲੀਲਾਂ, ਸਬਰ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਸਖ਼ਤ ਫੈਸਲੇ ਲੈ ਕੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪਖੰਡੀ ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸਮਾਜ ਦੇ ਇਕ ਵੱਡੇ ਵਰਗ ਲਈ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਸਖ਼ਤ ਰੁਖ਼ ਹੀ ਨਹੀਂ ਅਪਣਾਇਆ, ਸਗੋਂ ਅਜਿਹੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਕਾਨੂੰਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਮਿਸਾਲੀ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਧਵਾ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਜ਼ਬਤ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕੀਤਾ, ਵਿਧਵਾ ਪੈਨਸ਼ਨ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ, ਸਤੀ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਬਣਾਇਆ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਮਹੇਸ਼ਵਰੀ ਸਾੜ੍ਹੀ ਉਦਯੋਗ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਔਰਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਲਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਾਨੂੰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਔਰਤ ਵਿਧਵਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ ਸਰਕਾਰੀ ਖਜ਼ਾਨੇ ਵਿਚ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਨੇ ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਵਿਧਵਾ ਔਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਲੈਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।
ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਮਲਹਾਰ ਰਾਓ ਦਾ 1766 ਵਿਚ ਦਿਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਕੱਲੇ ਹੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਸੰਭਾਲਣੀ ਪਈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਸਾਧਵੀ ਵਾਂਗ ਉਦਾਸੀਨ ਰਵੱਈਏ ਨਾਲ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਵਿਚ ਗੱਦੀ ਸੰਭਾਲੀ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਿਆ, ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਨੇ ਯੁੱਧ ਨਾਲੋਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਿੱਤ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਉਜੜਦਾ ਇਕ ਨਾਰੀ ਦਾ ਘਰ ਹੀ ਹੈ। ਰਾਜਾ ਰਾਘੋਵਾ ਪੇਸ਼ਵਾ ਨੇ ਯੁੱਧ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਮਾਲਵਾ ਵਿਚ ਫੌਜ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀ। ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਨੇ ਇਸ ਯੁੱਧ ਦਾ ਹੱਲ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਪੱਤਰ ਨਾਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਪੱਤਰ ਵਿਚ ਰਾਣੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰਾਘੋਵਾ ਮੇਰੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਾਜ ਨੂੰ ਹੜੱਪਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਨਾ ਵੇਖ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਆਓ, ਮੈਂ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਮੇਰੀ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਤੁਹਾਡਾ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚੋ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਹਾਰ ਗਏ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਕੀ ਕਹੇਗੀ, ਰਾਘੋਵਾ ਔਰਤਾਂ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਿਆ।
ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਜਿੱਤ ਵੀ ਗਏ, ਤਾਂ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ‘ਚਾਰਣ’ ਅਤੇ ‘ਭਾਟ’ ਤੁਹਾਡੀ ਉਸਤਤ ਵਿਚ ਕੀ ਗਾਉਣਗੇ? ਰਾਘੋਵਾ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ, ਇਕ ਵਿਧਵਾ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਸੋਗ ’ਚ ਦੁਖੀ ਇਕ ਔਰਤ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਲਈ ਤਾਂ ਕਿ ਆਪਣਾ ਲਾਲਚ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਪੇਸ਼ਵਾਈ ਕਿਸ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਦਿਖਾਏਗੀ?
ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ, ਪੇਸ਼ਵਾ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮਨ ਬਦਲ ਲਿਆ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਅਹਿਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ੀ ਅਤੇ ਤਲਵਾਰਬਾਜ਼ੀ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯੋਧਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ, ਨੇ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਔਰਤ ਫੌਜ ਨਾਲ ਕਈ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਸ ਨੇ ਲਖੇਰੀ, ਮੰਦਸੌਰ ਅਤੇ ਪਾਨੀਪਤ ਦੇ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿਚ ਮਰਾਠਾ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।
ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਦੂਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਅਹਿਲਿਆਬਾਈ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ, ਪੁਨਰ-ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਮੰਦਰ, ਗੰਗਾ ਘਾਟ, ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਚ ਸੋਮਨਾਥ ਮੰਦਰ, ਮਥੁਰਾ, ਦਵਾਰਕਾ, ਉੱਜੈਨ, ਗਯਾ ਆਦਿ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਕਾਰਜ ਵੀ ਕਰਵਾਏ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਵਿਚ ਸੜਕਾਂ, ਖੂਹ, ਪੌੜੀਆਂ ਅਤੇ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਵਾਇਆ ਤਾਂ ਜੋ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਹੂਲਤ ਮਿਲ ਸਕੇ।
ਰਾਕੇਸ਼ ਰਾਠੌਰ (ਭਾਜਪਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੇਅਰ)
‘ਸਾਈਬਰ ਠੱਗਾਂ ਦਾ ਫੈਲਦਾ ਜਾਲ’ ‘ਕਰ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਖਾਲੀ’
NEXT STORY 
