ਲਗਭਗ 2014 ’ਚ ਮਾਇਆਵਤੀ ਨੇ ਸਾਬਕਾ ਸੰਸਦ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਅਖਿਲੇਸ਼ ਦਾਸ ’ਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਲਈ 100 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ। ਦਾਸ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, ‘‘ਬਸਪਾ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਵਸੂਲਣਾ ਹੈ।’’
ਲਗਭਗ 2018 ’ਚ ਸਾਬਕਾ ਬਸਪਾ ਨੇਤਾ ਮੁਕੁਲ ਉਪਾਧਿਆਏ ਨੇ ਮਾਇਆਵਤੀ ’ਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਟਿਕਟ ਲਈ 5 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ।
ਲਗਭਗ 2025 ’ਚ ਰਾਜਦ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਲਾਲੂ ਪ੍ਰਸਾਦ ਯਾਦਵ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ’ਤੇ ਹੋਏ ਇਕ ਵੱਡੇ ਨਾਟਕ ’ਚ ਇਕ ਪਾਰਟੀ ਨੇਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕੱਪੜੇ ਫਾੜ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਰੋ ਪਏ ਕਿ ਲਾਲੂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਧੂਬਨੀ ਤੋਂ ਟਿਕਟ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ 2.7 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਵਿਚ ‘‘ਵੇਚ’’ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ!
ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਵੀ ਬਿਹਾਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਇਕ ਨਾਰਾਜ਼ ਵਿਧਾਇਕ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਧਾਇਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟਿਕਟ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੇ ਸੂਬਾ ਕਾਂਗਰਸ ਇੰਚਾਰਜ, ਬਿਹਾਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦੇ ਨੇਤਾ ’ਤੇ ਟਿਕਟਾਂ ਵੇਚਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ। ‘‘ਅਡਾਣੀ ਅਤੇ ਅੰਬਾਨੀ ਵਰਗੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਹਿੱਤਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ’ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ‘ਮੇਰਾ ਆਦਮੀ, ਤੇਰਾ ਆਦਮੀ’ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ’ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।’’
ਜੇਕਰ ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਬੁਰਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਹੋਰ ਵੀ ਮਾੜਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਰਾਜਦ ਦੇ ਸਾਸਾਰਾਮ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਝਾਰਖੰਡ ਪੁਲਸ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਡਕੈਤੀ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਡਕੈਤੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ 21 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੇ ਅਪਰਾਧਿਕ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਕੁਝ ਹੀ ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਏ. ਆਈ. ਐੱਮ. ਆਈ. ਐੱਮ. ਦੇ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਕਤਲ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿਚ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਭੋਰੇ ਅਤੇ ਡਰੌਲੀ ਤੋਂ ਦੋ ਭਾਕਪਾ - ਮਾਲੇ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵੀ ਸਨ।
ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਕਿੰਨੇ ਵੀ ਮਲੋ, ਇਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਕੁਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਡੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਬੇਈਮਾਨੀ ਅਤੇ ਅਨੈਤਿਕਤਾ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪੱਧਰਾਂ ’ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਸੱਤਾ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬੇਸ਼ਰਮ, ਸੜੀ ਹੋਈ, ਬਦਸੂਰਤ ਅਤੇ ਗਟਰ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਕੱਚਾ ਹੈ। ਚੋਣ ਟਿਕਟਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ’ਤੇ ਮੰਗੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰਨਾ ਪਏ।
ਪੈਸੇ ਸੁੱਟੋ ਅਤੇ ਤਮਾਸ਼ਾ ਦੇਖੋ! ਜਿੱਥੇ ਸੋਨਾ ਬੋਲਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਜ਼ੁਬਾਨ ਚੁੱਪ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਰਾਜਨੀਤੀ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਅਾਕਰਸ਼ਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਕਿਸੇ ਨਿੱਜੀ ਪੂੰਜੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨ ਦਿਵਾਉਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੱਚੇ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਹੋ। ਇਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਜਿਸਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਵਜਦਾ ਕੈਸ਼ ਕਾਊਂਟਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਦੀ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਵਾਲੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਭਰਪੂਰ ਲਾਭਅੰਸ਼ ਦਿੰਦੀ ਹੈ!
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 7 ਜੱਜਾਂ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਬੈਂਚ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਵਾਲੇ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਜਿਸਨੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨਕਾਬ ਨੂੰ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। 1998 ਦੇ 5 ਜੱਜਾਂ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਬੈਂਚ ਦੇ ਉਸ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ , ਜਿਸਨੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕੱਦਮੇਬਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਸਾਡੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਬਦਸੂਰਤੀ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ‘‘ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਵਤਖੋਰੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ, ਜਵਾਬਦੇਹ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਲੋਕਤੰਤਰ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।’’
ਸਾਡੀਆਂ ‘‘ਧਾਰਮਿਕ’’ ਪਾਰਟੀਆਂ ਲਈ ਸ਼ੇਖੀ ਮਾਰਨਾ , ਡਰ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਨਾ, ਇਕ ਉੱਤਮਤਾ ਕੰਪਲੈਕਸ ਮੰਨਣਾ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨਾ ਬਿਲਕੁਲ ਠੀਕ ਹੈ। ਹਾਂ, ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ’ਤੇ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਜੇ ਵੀ ਸਿਰਫ਼ ਪੈਸੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ। ਟਿਕਟਾਂ ਖਰੀਦਣਾ ਅਤੇ ਵੇਚਣਾ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਹੈ, ਇਕ ਪਲ ਵਿਚ ਨੋਟਾਂ ਦੇ ਬੰਡਲ ਬਦਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸਾਡੇ ਨੇਤਾ ਕਿਹੜਾ ਅਪਰਾਧ ਛੁਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ? ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਵਾਲੇ ਨੇਤਾ ਹੋਣ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਆਪਣੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ? ਫਿਰ ਵੀ, ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ’ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਗਿਆਨਤਾ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁੰਗੇ, ਅੰਨ੍ਹੇ ਅਤੇ ਬੋਲ਼ੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਕ ‘‘ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ’’ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇਹ ਦਲੀਲ ਦੇ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ, ‘‘ਤੁਸੀਂ ਕਿਸ ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ? ਨੈਤਿਕਤਾ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਕੀ ਸਬੰਧ ਹੈ?’’ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਇਕ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦਾ ਅਪਰਾਧਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ, ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਮੇਰੇ 22 ਮੰਤਰੀਆਂ ਦਾ ਅਪਰਾਧਿਕ ਪਿਛੋਕੜ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਤੀਤ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੇਰੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਅਪਰਾਧਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਪੁੱਛੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਚੁਣਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਲੀਲ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਅਫਸੋਸ, ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਚੋਰ, ਚੋਰ ਅਤੇ ਮੌਸੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਜਨਤਕ ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੇ ਇਕ ਅਜੀਬ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਦਸ ਵਿਚੋਂ ਨੌਂ ਮਾਮਲੇ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ। ਇਕ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਇਕ ਥਾਲੀ ਦੇ ਚੱਟੇ-ਬੱਟੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇ ਹਮਾਮ ’ਚ ਸਾਰੇ ਨੰਗੇ ਹਾਂ ਨਾ ਭਾਜਪਾ ਵਿਚ ਹਨ ਰਾਖਸ਼ਸ ਅਤੇ ਨਾ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਚ ਹਨ ਦੇਵਤਾ।
ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਉੱਤੇ ਪੈਸਾ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਵਧਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਅਦਾਲਤਾਂ ਵੀ ਬੇਵੱਸ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ ਇਕ ਅਜਿਹੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਵੱਡੇ ਸੂਟਕੇਸ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਿੰਜਰਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਸਮੇਤ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਇਕ ਕੀਮਤ ਚੁਕਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਇਕ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਮੁੱਦਾ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਨਤਕ ਸੇਵਕ ਬਣਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਉਮੀਦਵਾਰ ਪੈਸੇ ਲਈ ਆਪਣੀ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ‘ਵੇਚ’ ਸਕਦੇ ਹਨ?
ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ, ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਚੋਣਾਂ ਨੇੜੇ ਆਉਣਗੀਆਂ, ਸਾਡੇ ਨੇਤਾ ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਦੇ ਉੱਚਤਮ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਇਕ ਨਵਾਂ ਮਾਪਦੰਡ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਗੇ। ਸਾਡੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਲਈ ਸਵੈ-ਹੰਕਾਰ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਅਤੇ ‘ਪੈਸਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸੱਤਾ ਹੈ’ ਦੇ ਧੋਖੇ ਤੋਂ ਜਾਗਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ।
-ਪੂਨਮ ਆਈ ਕੌਸ਼ਲ
ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਯਾਤਰਾ : ਸਮਾਜਵਾਦ ਤੋਂ ਆਤਮਨਿਰਭਰਤਾ ਤਕ
NEXT STORY 
