ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨਾਲ ਵਪਾਰਕ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਵਪਾਰਕ ਗੱਲਬਾਤ ਵਜੋਂ ਦੇਖਣਾ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇਕ ਵੱਡੀ ਭੁੱਲ ਹੋਵੇਗੀ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ‘ਅਮਰੀਕਾ-ਪੱਖੀ ਲਾਬੀ’, ਜੋ ਕਿ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੁਲੀਨ ਵਰਗ ਵਿਚ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੈ, ਇਸ ਮੌਕੇ ਨੂੰ ਗਲਤ ਸਮਝ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੱਚਾਈ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਅਸਾਧਾਰਨ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਤਪਾਦਕ ਭਾਈਵਾਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਘਰੇਲੂ ਆਰਥਿਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਮੰਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਇਕ ਤਬਦੀਲੀ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਰਾ ਇਸ ਤੱਥ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਇਕ ਸੌਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਹਲੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ।
ਪਰ ਇਹ ਸੱਚਾਈਆਂ ਇਸ ਪਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤੱਥ ਨੂੰ ਲੁਕਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਡੂੰਘਾ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦੀ ਪਲ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਸਿਰਫ਼ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਨੂੰ ਇਕ ਨਵੇਂ ਰੂਪ ਵਿਚ ਰੀਸੈਟ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਨੂੰ ਰੀਸੈਟ ਕਰਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਦਯੋਗਿਕ ਨੀਤੀ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਆਵਾਦ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ, ਕਿਰਤ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਨਵੇਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿਚ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠ ਸਕਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤੇ ਵੀ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਸਨ ਪਰ ਟਰੰਪ ਜਿਸ ਪੁਨਰ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਅਲੱਗ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਕਰਨਾ ਮੂਰਖਤਾ ਹੋਵੇਗੀ।
ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਇਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦੇਸ਼ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਸੰਤੁਲਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੰਨ ਲਓ ਟੈਰਿਫ ਵਿਚ ਕੋਈ ਪਰਸਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਬੇਰਹਿਮੀ ਨਾਲ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕੀਤੀ ਕਿ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਉਹ ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਵੇਂ? ਅਸੀਮਤ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾ ਕੇ। ਇਹ ਸ਼ਕਤੀ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਟੈਰਿਫ ਨੂੰ ਜ਼ੀਰੋ ਤੱਕ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਖੁਦ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਉਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਰਹੀ ਹੈ, ਲਗਭਗ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਇਹ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸਾਮਰਾਜੀ ਟੈਰਿਫ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੋਵੇ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਸ਼ਕਤੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖਾਸ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਵੇਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਮੂਲ ਰੂਪ ’ਚ ਧਮਕੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਇਹ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਨੀਤੀ, ਗੈਰ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਸਬਸਿਡੀ ਵਾਲੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਰਾਖਵੇਂ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿਓ।
ਮੰਨ ਲਓ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਸ਼ਕਤੀ ਹੁਣ ਖੇਡ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੀ, ਪਰ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਵੇਕਸ਼ੀਲ ਪੱਖਪਾਤ ਅਤੇ ਛੋਟਾਂ ਦਿੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਮੰਨ ਲਓ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੁਆਰਾ ਜਾਣੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ।
ਅੱਗੇ ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਕਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਾਜਿਬ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿਚ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਲਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ, ਪਰ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਨਿਯਮ, ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ, ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਕਤੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣਕਾਰੀ ਵਪਾਰਵਾਦ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਲਈ ਇਹ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੀ ਨਹੀਂ।
ਅੱਗੇ ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਕਤੀ ਹੁਣ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੋਚਦੀ ਕਿ ਇਹ ਆਪਣੀ ਮੁਦਰਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਫਾਇਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਕ ਬਣਾ ਕੇ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਟੈਰਿਫਾਂ ਰਾਹੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮੁਦਰਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਹ ਹੋਰ ਧਮਕੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਅਸਥਿਰ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ (ਕ੍ਰਿਪਟੋਕਰੰਸੀ) ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਜ਼ੂਲ ਅਤੇ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਕਿਸਮ ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਾਰੇ ਬੁਰੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਪਰ ਇਸ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਦਖਲ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕਤੰਤਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵੀ ਮਾੜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ - ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਦਖਲ ਦੇਣਾ।
ਇਹ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ’ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਰਾਜ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਤਖ਼ਤਾਪਲਟ ਦੇ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਹਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਜਨਤਕ ਲਾਭ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਮਾੜੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।
ਇਹ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਵੀ ਗਲਤ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ ਇਕ ਨੇਤਾ ਦੀ ਹਉਮੈ ਨੂੰ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਸਿਸਟਮ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਹਾਸ਼ਕਤੀਆਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਮਜ਼ੋਰ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸਮਾਯੋਜਨ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਬਹਿਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ ਪਰ ਟਰੰਪ ਸਟੇਰਾਇਡ ’ਤੇ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਹੈ। ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦਾ ਪੁਨਰ ਸਥਾਪਿਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ, ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਕ ਸੁਮੇਲ ਉਦਯੋਗਿਕ ਨੀਤੀ ਦੇ ਪੱਖ ’ਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਸ. ਪਟੇਲ ਅਤੇ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ : ਦੋ ਯੁੱਗ, ਦੋ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ
NEXT STORY 
